Toros Dağları

Toroslar Kuzey Anadolu Dağları gibi 3. jeolojik zamanda Alpin Orojenezi ile oluşmuştur. II. jeolojik zaman boyunca Tetis Okyanusu'nun tabanında bulunan arazi tortul maddelerle dolmuştur. Tetis Okyanusu'nun tabanı karadan dış kuvvetlerin (akarsu, rüzgâr, buzul, dalga ve deniz akıntıları) taşıdığı malzeme birikmeye başlamıştır. Deniz tabanında biriken taşınmış malzeme üstten gelen basınçla tortul taşlara dönüşmüştür. Afrika Levhası ve Arap Levhasının kuzeye doğru hareketi bu alana basınç uygulamıştır. Yan basınca uğrayan tabakalar sert ise kırılır(kırık dağları oluşur, Horst-Graben), daha yumuşak ise kıvrılır. Yumuşak olan bu Tortul tabakaların kıvrılarak yükselmesiyle alanda Alpin kuşağın bir parçası olan Toros Dağları oluşmuştur. Kıta hareketleri ile kuzeye hareket eden Afrika ve Arap levhaları Tetis Okyanusu’nun tabanının yok olarak Toros Dağlarının oluşumuna sebep olmuştur. Arap levhası daha hızlı hareket ettiğinden Güneydoğu Toroslar daha dış bükey hale gelmiştir[1].

Toroslar 3 kısımda incelenir. Bölümleri ve zincirdeki sıradağlar batıdan doğuya şöyledir;

• Batı Toroslar
  • Akdağlar, Bey Dağları, Katrancık Dağı, Geyik Dağları
• Orta Toroslar
  • Akçalı Dağları, Bolkar Dağları, Aladağlar, Tahtalı Dağları
• Güneydoğu Toroslar
  • Nurhak Dağları, Malatya Dağları, Maden Dağları, Genç Dağları, Bitlis Dağları

Batı Toroslar veya Antalya Toros Dağları, Teke Yarımadasından başlayarak Antalya Körfezi'nin çevresinde bir yay çizer. Doğuda Taşeli Platosu ve Göksu Nehri ile Orta Toroslardan ayrılmaktadır.

• 
  Termessos antik kenti Batı Toroslarda, dağlık bir alana kurulmuştur.
• 
  Antalyadan gün batımı ve batıdaki dağlar
• 
  Alanya ve Çevresindeki dağlar

Orta Toroslar, kabaca Mersin-Antalya sınırından başlayarak kuzeydoğu yönünde Binboğa Dağlarına kadar devam eder.

• 
  Aladağlar
• 
  Tahtalı Dağları
• 
  Gülek Boğazı, Mersin ili
• 
  Varda Köprüsü , Adana ili

Güneydoğu Anadolu Bölgesinin ve Kuzey Mezopotamya'nın coğrafi olarak kuzey sınırını oluşturur. Dicle Nehri kaynağını bu kısımdan alır.

Güneydoğu Toroslar'ın batı sınırı, Ceyhan Nehri vadisinden, Ahır Dağı ve Engizek Dağı ile başlar[2]. Bey Dağları, Hazarbaba Dağı, Maden Dağı, Mastar Dağı, Akdağ, Akçakara dağları, Muşgüneyi Dağları, İhtiyarşahap Dağları, ile Hakkâri yöresine ulaşır.

Hakkâri civarında Türkiye'nin yüksek dağları bulunur. Şırnak-Şemdinli arasında 3000–4000 m yüksekliklere ulaşan, geçit vermez sarp ve keskin zirveli dağlar bulunur: Karadağ, Sat Dağı, Buzul (Cilo) Dağları, Karadağ (Hakkâri kuzeyinde), Sümbül Dağı, Samur Dağı, Altın Dağı, Serdolusu Dağı, Tanintanin Dağları. Bu dağlar birbirine paralel dizilmiştir[3].

• 
  Malatya'nın Kale ilçesi ve Güneydoğu Toroslar
• 
  Karakaya Barajı.