Romen Diyojen

IV. Romanos Diogenes
Ρωμανός Δ΄ Διογένης

İmparator Romanos Diogenes ve karısı Evdokia'ya İsa tarafından taç giydirilmesi (Bibliothèque nationale de France)
Bizans İmparatoru
Hüküm süresi 1068–1072
Ortak imparatorlar VII. Mikhail, Konstantin Dukas ve Andronikos Dukas
Önce gelen X. Konstantin
Sonra gelen VII. Mikhail
Eş(leri) Anna
Eudokia Makrembolitissa
Çocukları Konstantin Diogenes:
Nikeforos Diogenes
Leo Diogenes
Hanedan Dükas Hanedanı
Babası Konstantin Diogenes
Ölüm 1072
Proti (Kınalıada)

Romen Diyojen ya da IV. Romanos Diogenes (eski Yunanca: Ρωμανός Δ' Διογένης, Latince Rōmanos IV Diogenēs) 1068 ile 1071 arasında hüküm süren Bizans Roman imparatorudur.

Tahta çıkışı

Romanos Diogenes Bizans devleti içinde çok iyi tanınmış ve yüksek siyasal gücü olan Kapadokyalı Diogenii ailesinin mensubudur ve babasının adı Konstantin Diogenes'dir. Romanos Diogenes Bizans ordusunda yüksek rütbelere yükselmiş ve 1067 yılında Bizans İmparatoru X. Konstantin Dukas'ın oğullarını imparatorluk tahtından indirmek için hazırladığı bir komplo nedeni ile idama mahkûm edilmiştir. İdam infazını hapiste beklerken Bizans'ta gerçek iktidar sahibi olan taht naibi Eudokia'nın ilgisini çekmiş ve onun huzuruna çağrılmıştır. Eudokia, ondan çok etkilenip ve onu affederek 1 Ocak 1068 tarihinde onunla evlenmiştir. Bu evlilikle IV. Romanos Diogenes olarak, VII Mikhail ile beraber ortak İmparator olmuştur.

Türkler üzerine seferler

IV. Romanos Diogenes tahta geçtikten sonra Bizans İmparatorluğunun doğusundaki ortaya çıkan durumla ilgilenmiştir. Doğu Anadolu'ya giren Selçuklu ordularına karşı başarılı üç askerî sefer düzenlemiştir. 1068-69daki son seferi ile Selçuk ordularını Fırat Nehri'nin doğusuna püskürtmeyi başarmıştır.

1071de IV.Romanos Selçuk Sultanı Alp Arslan'ın Mısır'a sefere çıkışını fırsat bilerek yeni bir sefere hazırlanmıştır. Bu sefere çıkan Bizans ordusu Anadolu içinden ilerleyip, doğu Anadolu'da yakın savaşa girişmeyen Selçuklu öncü birlikleri tarafından meşgul edilmiş, Bizans arazilerinin çok dışında kalan Selçuklular elinde bulunan önemli bir kale olan Malazgirt kalesine yönlendirilmiştir. Selçuk Sultanı Alp Arslan Haberdar olmuş ve ordusunu Anadolu önlerine doğru hareket ettirmiştir. Dağınık şekilde ilerleyen Bizans ordusu, bu mevkide savaş düzeninde bekleyen Selçuk Sultanı Alp Arslan idaresindeki ana Selçuk güçleri ile karşı karşıya gelmiştir. Bizans kuvvetleri sayıca güçlü olmakla beraber (70.000 mevcutlu), Balkanlar'dan ve Anadolu'dan toplanan birçok paralı asker kapsadığı için iyi eğitimli olmayan ve kumanda ve kontrolü birleşiklikten uzak bir ordu idi. Ayrıca ileri yürüyüşte, ordu dağınıklık göstermiştir. Her iki orduda yorgun durumda olup tam güç ile savaşa girememiştir.

Malazgirt Meydan Muharebesi 26 Ağustos 1071 de iki ordunun savaşa girişmesi ile başlamıştır. Bizans yazarlarına göre, savaşın sonucunda Oğuz, Peçinek ve diğer Türk asıllı Bizans paralı askerlerinin karşılarında Türkleri görünce Bizans ordusunu terk etmeleri önemli rol oynamıştır. Savaş Bizans ordusu aleyhine gelişmiş, IV. Romanos ve Bizans merkez birlikleri merkezde hücumla ilerlemiş, fakat Bizans ordusundan büyük bir kısmından ayrılmış ve Selçuk birlikleri tarafından kuşatılmıştır. Zaten eksik ve aksak eğitimli olan ve kumanda ve kontroldan yoksun olan Bizans ordusunun kalan kısmı komuta alamadan ve Selçuk ordusunun baskına dayanamayarak dağınık bir halde geri çekilmeye başlamış ve çok geçmeden bu bir bozguna dönmüştür. Böylece Bizans ordusu sadece büyük bir yenilgiye uğramakla kalmamış; merkezde kuşatılıp tecrid edilen İmparator IV. Romanos Selçuklular tarafından esir alınmıştır.

Sultan Alp Arslan önce önüne getirilen pejmürde kılıklı, toztoprak kaplı, yorgun argın kişinin Bizans İmparatoru olduğuna inanamamıştır. Ama sonra, zamanın tarihçilerinin hepsinin üzerinde anlaştığı gibi, Selçuk Sultanı esiri Bizans Imparatoru'nu çok büyük bir nezaketle karşılamış ve İmparator'un Selçuklu karargahında 8 günlük kalması sırasında ona tek sert bir söz söylememiştir. Sonra imzalanan bir barış anlaşması ve miktar üzerinde pazarlıktan sonra anlaşmaya varılan bir salıverme tanzimatı ve yıllık vergi verme sözü alındıktan sonra IV. Romanos Konstantinopolis'e gitmek üzere serbest bırakılmıştır. Salıverme tanzimatının 1.500.000 Bizans altını ve yıllık verginin 360.000 Bizans altını olması üzerine anlaşma yapılmıştır.

İhanet

Malazgirt Savaşında Bizans ordusunun ihtiyatlarının komutanı ve IV. Romanos'un rakiplerinden olan Andronikos Doukas zayiat vermeden savaş alanından ayrılmış ve ordusu ile hemen Konstantinopolis'e dönmüştür. IV. Romanos'a muhalif olanların başı olarak Sezar ünvanı taşıyan Yannis Doukas ile birlikte yenilgiden menfaat temin etmek için bir plan uygulamaya başlamışlardır. Yannis Doukas ve yüksek saray memuru Mikhael Psellos hemen taht naibi olan Eudokia'yı bir manastıra kapatmışlar; Eudokia'nın X. Konstantin Dukas'dan olan oğlu ve Yannis Doukas'ın yeğeni olan VII. Mikhail'i kıdemli imparator ilan etmişler ve VII. Mikhkail'i inandırıp IV. Romanos'un tahttan indirildiğinin ilanını sağlamışlardır.

IV. Romanos ise geri dönmekte iken Anadolu'ya dağılmış ordunun kalanlarından derme çatma bir ordu düzenlemiş ve kendisini tahttan indirenlerin ordularına karşı iki savaş yapmıştır. Birincisi Sezar Yannis Doukas'ın en genç oğlu Konstantin Dukas idaresinde ordulara karşı Dokeia'ta yapılmıştir. Bu savaşta yenilen IV. Romanos kaçıp Adana yakınlarında bir ufak kaleye sığınmıştır. Takip eden ordu daha kıdemli Andronikos Doukas emrine verilmiştir. Kuşatılan kaleden IV. Romanos bazı şartlarla Andronikos Dukas'a teslim olmuş ve esaret şartlarının ağır olmayacağı hakkında bir anlaşma imzalanmıştır. IV. Romanos özel giysiler ve saç kesimi ile hemen keşiş yapılmıştır. Anlaşmaya rağmen 600 kilometre kadar katır sırtında Adana'dan Cotiaecum (Kütahya)'ya kadar götürülmüştür. Oradan da Konstantinopolis'e getirilen IV. Romanos, 29 Haziran 1072'de gözlerine mil çekilip Proti adasında (Kınalıada)'da manastıra sürgüne gönderilmiştir. Kör edilme operasyonu o kadar acımasız ve acemice yapılmıştır ki IV. Romanos Diogenes sürgünde bulunduğu birkaç günden sonra yaraları ve sonradan ortaya çıkan enfeksiyon nedeniyle hayatını kaybetmiştir.

Ailesi

IV. Romanos Diogenes ile Bulgar Çarı Alusian'in kızı olan Anna'ın ismi bilinen tek oğlu vardı:

İmparatoriçe Eudokia Makrembolitissa ile IV. Romanos Diogenes'in evliliğinden çocukları şunlardır:

Dış kaynaklar

Resmî unvanlar
Önce gelen:
X. Konstantin
Bizans İmparatoru
1068–1072
VII. Mikhail, Konstaninos Dukas ve Andronikos Dukas ile
Sonra gelen:
VII. Mikhail
This article is issued from Vikipedi - version of the 10/29/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.