Zoe (imparatoriçe)

Başlığın diğer anlamları için Zoe sayfasına bakınız.

Zoe Ζωή
Bizans İmparatoriçesi
Zoe'nin Ayasofya'da bulunan portresi
Hüküm süresi	1028-1050 III. Romanos (1028-1034) IV. Mikhail (1034) V. Mikhail (1034-1042) Teodora (1042-1050) IX. Konstantin (1042-1050)
Önce gelen	VIII. Konstantin
Sonra gelen	IX. Konstantin Monomakos
Eş(leri)	III. Romanos IV. Mikhail Paflagonyalı V. Mikhail IX. Konstantin Monomakos
Hanedan	Makedon Hanedanı
Babası	VIII. Konstantin
Annesi	Byzantionlu Helena
Doğum	y. 978 Konstantinopolis
Ölüm	1050 Konstantinopolis

Zoe (Yunanca: Ζωή, Zōē); (978~980?, Konstantinopolis-1050, Konstantinopolis [bugün İstanbul]). Birkac imparatoru ile birlikte ortak Bizans imparatoriçesi olarak hüküm sürmüştür.

Yaşamı

İmparator VIII. Konstantin (hükümdarlığı 1025-1028) ile Byzantionlu Helena'nın kızıydı. Ölüm döşeğindeki babası VIII. Konstantin geride erkek evlat bırakmadan öleceğini anlayınca, 48 yaşındaki Zoe'yi kendisinden 20 yaş büyük III. Romanos Argiros (hükümdarlığı 1028-1034) ile evlenmeye zorladı. 1028'de tahtın varisi III. Romanos Argiros'la evlendi. Aynı yıl kocasının tahta çıkmasıyla imparatoriçe oldu. (Gençliğinde Kutsal Roma-Germen imparatoru III. Otto [hd 996-1002] ile nişanlanan Zoe, Otto'nun ölümü üzerine [1002] evlenme gerçekleşmeden Konstantinopolis'e dönmek zorunda kalmıştı.) Kendini beğenmiş ve kıskanç kişiliği yüzünden kız kardeşi Teodora'yı bir manastıra kapattırdı. Kocası tarafından ihmal edildiği için, Paflagonyalı genç saray görevlilerinden Mihail'e aşık oldu. Bazı kaynaklara göre Zoe, bu evlilik sırasında, aşık olduğu sarayın güçlü adamı Yannis Orfanotrofos'un teşviki ile Paflagonyalı köylü çocuğu Mikhail'le evlenmek için 11 Nisan 1034 gecesi kocası III. Romanos'u banyoda boğdurtarak ya da zehirleterek ortadan kaldırdı. Kocasının ölümünden sonra (1034) sonra devlet yönetimini ele geçirdi, Mikhail ile evlenerek yeni kocasını IV. Mikhail adıyla tahta çıkardı. Ama imparator ertesi yıl ölünce Zoe gene Yannis Orfanotrofos'un tavsiyesine uyarak sabık imparator Mikhail'in yeğenini evlat edindi ve V. Mikhail adıyla imparator ilan etti.

1041'de başa geçen V. Mikhail Kalaphates, Zoe'yi safdışı etmek niyetiyle Prinkipo'ya (Büyükada) sürünce, Zoe'nin mensubu bulunduğu Makedonyalılar Hanedanı'na bağlı olan Konstantinopolis halkı ve saray efradı, Nisan 1042'de ayaklandı, Mikhail'i tahtı terk etmeye zorladı. V. Mikhail, Nisan 1042'de tahttan indirildi ve gözleri kör edilerek bir manastıra kapatıldı.

Zoe ile Teodora 1042 Paskalya Yortusu'nda birlikte imparatoriçe ilan edildiler. Böylece Zoe, kız kardeşi Teodora (hükümdarlığı 1042, 1055-1056) ile birlikte Bizans'ın hükümdarı oldu. Ama iki kız kardeş birbirlerine düştüler. Zoe konumunu sağlama almak için iyi bir aileden gelme Konstantinopolisli senatör IX. Konstantinos Monomakhos'la (hükümdarlığı 1042-1055) üçüncü evliliğini yaptı ve 1050'de hayata gözlerini kapadı.

Dönemin ünlü düşünürü Mikhael Psellos'a göre, Zoe dindar görünüşlü fakat değersiz, anlamakta hızlı fazla konuşmakta yavaş, harcamalarda çok eli açık fakat kaprisli biriydi. Özellikle parfüm ve güzel kokulu yağlara düşkün olup bunların saray atölyelerindeki üretimiyle bizzat ilgilenirdi. Ayasofya'da bulunan portresinin ne zaman konulduğu kesin olarak bilinmez.

Dış kaynaklar

Psellos, Mikhail (çev. Işın Demirkent) (1992) Mikhail Psellos'un Khronographiası, Birinci Kitap, Ankara:Türk Tarih Kurumu Yayınları XIX.Dizi - Sa.12 . ISBN 975-16-0485-0
Ostrogorskiy, Georgiy (çev. Fikret Işıltan), (1999 5.baskı) Bizans Devleti Tarihi, Ankara:Türkiye Tarih Kurumu ISBN 975-16-0348-X (Orijinal 1.baskı:1940)
Gregory, Timothy E. (çev. Esra Ermert), (2008), Bizans Tarihi, İstanbul:Yapı Kredi Yayınları ISBN 978-975-08-1507-2
C. Diehl, Impératrices de Byzance, Paris, 1959' (Fransızca)
Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi - T.C. Kültür Bakanlığı ve Tarih Vakfı, 1994
Encyclopædia Britannica Fifteenth Edition, 1993

Resmî unvanlar
Zoe (imparatoriçe) Makedon Hanedanı Doğumu: c. 978 Ölümü: Haziran 1050
Önce gelen: VIII. Konstantin	Bizans İmparatoriçesi III. Romanos (1028-1034) IV. Mikhail (1034) V. Mikhail (1034-1042) Teodora (1042-1050) IX. Konstantin (1042-1050)	Sonra gelen: IX. Konstantin ve Teodora

Batı Roma ve Bizans imparatorları

Principatus dönemi MÖ 27-MS 235	Augustus Tiberius Caligula Claudius Neron Galba Otho Vitellius Vespasian Titus Domitian Nerva Trajan Hadrianus Antoninus Pius Marcus Aurelius ile Lucius Verus Commodus Pertinax Didius Julianus Septimius Severus Caracalla Geta Macrinus ile Diadumenianus Elagabalus Alexander Severus

Üçüncü Yüzyıl Krizi 235-284	Maximinus I Thrax I. Gordian ve II. Gordian Pupienus ve Balbinus III. Gordian Arap Philip Decius ile Herennius Etruscus Hostilian Trebonianus Gallus ile Volusianus Aemilianus Valerianus Gallienus ile Saloninus II. Claudius Quintillus Aurelian Tacitus Florianus Probus Carus Carinus Numerian

Dominatus dönemi 284-395	Diocletianus Maximian Konstantius Chlorus Galerius II. Severus Maxentius II. Maximinus Daia Licinius ile Valerius Valens ve Martinianus Büyük Konstantin II. Konstantin Konstans II. Konstantius ile Vetranio Magnentius Julianus Jovian I. Valentinianus Valens Gratianus II. Valentinianus Magnus Maximus Eugenius I. Theodosius

Batı Roma İmparatorluğu 395-476	Honorius III. Konstantius Joannes III. Valentinianus Petronius Maximus Avitus Majorian Libius Severus Anthemius Olybrius Glycerius Julius Nepos Romulus Augustus

Bizans İmparatorluğu 395-1204	Arcadius II. Theodosius Pulcheria Markianos I. Leo II. Leo Zeno Basiliscus I. Anastasios I. Justin I. Justinianos II. Justin II. Tiberius Konstantin Mavrikios Phokas Heraclius III. Konstantin Heraklonas II. Konstans Mezezius IV. Konstantin ve II. Justinianos Leontios III. Tiberius Philippikos II. Anastasios III. Theodosios III. Leo İsauryalı V. Konstantin Artabasdos IV. Leo Hazar VI. Konstantin İrini I. Nikeforos Stavrakios I. Mihail Rangabe V. Leo Ermeni II. Mihail Theofilos III. Mihail I. Basileios VI. Leon Aleksandros VII. Konstantin I. Romanos II. Romanos II. Nikeforos I. İoannis Çimiskes II. Basileios VIII. Konstantin Zoe III. Romanos IV. Mihail Paflagonyalı V. Mihail IX. Konstantin Monomakos Teodora VI. Mihail I. İsaakios Komnenos X. Konstantin IV. Romanos Diogenes VII. Mihail III. Nikeforos Botaneiates I. Aleksios Komnenos II. İoannis Komnenos I. Manuil Komnenos II. Aleksios Komnenos I. Andronikos Komnenos II. İsaakios Angelos III. Aleksios Angelos IV. Aleksios Angelos Nikolaos Kanabos V. Aleksios Dukas

İznik İmparatorluğu 1204-1261	Konstantin Laskaris I. Teodor Laskaris III. İoannis Vatacis II. Teodor Laskaris IV. İoannis Laskaris

Bizans İmparatorluğu 1261-1453	VIII. Mihail Paleologos II. Andronikos Paleologos IX. Mihail Paleologos III. Andronikos Paleologos V. İoannis Paleologos VI. İoannis Kantakuzinos Mateos Kantakuzinos IV. Andronikos Paleologos VII. İoannis Paleologos V. Andronikos Paleologos II. Manuil Paleologos VIII. İoannis Paleologos XI. Konstantin Paleologos

This article is issued from Vikipedi - version of the 2/22/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.