Budaklı, Göle

Tarihsel Kola bölgesindeki yerleşmelerden biri olan Cicori’nin (Gürcüce: ჯიჯორი) ne anlama geldiğine ilişkin kaynaklarda bilgi bulunmamaktadır. Ancak Cicori ile hemen yanında terk edilmiş bir yerleşme olan Eski Cicori’deki kilise kalıntılarının varlığı, iki yerleşim biriminin de eski, bölgenin Osmanlıların eline geçmesinden önceki bir dönemden kalma olduğunu göstermektedir. Hem Cicori ve hem de Eski Cicori’deki kilise yıkıntılarında Gürcüce yazıtların bulunması bu adın Gürcüce olduğuna dair bir ipucu sayılabilir.[1][2] 1928 tarihli Osmanlıca Son Teşkilatı Mülkiyede Köylerimizin Adları adlı devlet yayınında köyün adı Cicor (جيجور) olarak geçer.[4] Köyün adı yabancı kökenli olması nedeniyle daha sonraki bir tarihte Budaklı olarak değiştirilmiştir. Nitekim Dışişleri Bakanlığı'nın 1968 tarihli Köylerimiz adlı yayınında köyün eski adının Cicor, yeni adı Budaklı olarak yer alır.[3]

Cicori’nin kuruluşuna ilişkin kesin bilgiler yoktur. Köy tarihsel Tao-Klarceti bölgesinin Kola kısmında yer alır. Köydeki kilisenin varlığı, Osmanlıların Cicori’yi Gürcü atabeglerin yönettiği Samtshe Prensliği’den ele geçirdiği zaman da buranın bir yerleşme olduğunun göstermektedir. Cicori 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nda Rusların eline geçti. 1907’de bölgeyi gezen Gürcü tarihçi ve arkeolog Ekvtime Takaişvili köyün konumu ve köydeki kilise hakkında bilgi vermiştir.[5] I. Dünya Savaşı sırasında Cicori’de 26 hanede 315 Müslüman Gürcü yaşıyordu. Köyde tamamen sağlam bir kilise vardı ve kilisenin Gürcüce yazıtı bulunuyordu. Cicori köyünün eskiden bulunduğu yerdeyse, iki adet ayakta duran kilise vardı ve bu kiliselerde de Gürcü Hutsuri alfabesiyle Gürcüce yazıtlar mevcuttu.[2] 1918-1921 arasında bağımsız olan Gürcistan sınırları içinde kalan Cicori, 1921'de Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgalinden sonra imzalanan Kars Antlaşması’yla Türkiye’ye bırakıldı. Türkçe Cicor olan köyün adı 1960'ların başında Budaklı olarak değiştirilmiştir.[6]

Cicori Kilisesi, köyün üst kısmındaki bir tepede yer alır. Ekvtime Takaişvili’nin verdiği bilgiye göre Cicori Kilisesi sıradan bir köy kilisesidir. Yaklaşık olarak 11 x 4 m ebatlarında tek nefli bir yapıdır. Kaba yontulmuş küçük taşlardan inşa edilmiştir. 1907 yılında kemeri yıkık olmasına rağmen duvarları sağlam olan kilise bugün büyük ölçüde yıkıktır. Ardahan’ı gezen Gürcü araştırmacı Konstantine Martvileli’nin (Odişaria) verdiği bilgiye göre 1917 yılında köyün yakınlarında iki kilisenin daha yıkıntıları vardı.[1][5] Mimarlık tarihçisi Fahriye Bayram Ardahan ilinde bulunan Cicori Kilisesi gibi yapıları genellikle kuzey-güney yönünde dikdörtgen planlı, küçük bir kapı açıklığı ile girilen, tek apsisli sade düzenlenmiş yapılar olarak tanımlar.[7]

Köy, Ardahan il merkezine 30 km, Göle ilçe merkezine 21 km uzaklıktadır.[8]

Köy Kürtler'in ve Ahıska Türkleri'nin beraber yaşadığı bir köydür.[9]

• Yerelnet
• Budaklı, Göle için uzaydan görüntü siteleri: Google, Yahoo, Microsoft