Türkiye il plaka kodları
Türkiye taşıt plaka kodları, Türkiye'de taşıtlarda bulunan plaka kodlarıdır. Plakalarda coğrafi bilgi ile ilişkili bir numaralama sistemi kullanılmaktadır. Türkiye'de plakalar yetkili özel atölyeler tarafından yapılmaktadır.
Görünüm
Plaka dikdörtgen şeklindedir ve gövdesi alüminyumdan yapılmıştır. Sol tarafta Avrupa Birliği ülkelerinde olduğu gibi 4×10 cm'lik bir mavi şerit üzerinde beyaz harflerle ülke kodu "TR" yazmaktadır. Metin, genel olarak beyaz zemin üzerine siyah karakterlerde olup resmî araçlar ve diğer kullanımlar için farklı renkler kullanılabilmektedir. Motosiklet ve traktörler hariç diğer tüm araçlarda hem ön hem de arka taraflarda plaka bulunması zorunludur. Orta kısımda diğer ülkelerle uyum çerçevesinde Ç, Ş, İ, Ö, Ü ve Ğ dışındaki Türk alfabesindeki harfler kullanılır.
Mavi şerit, Türkiye'nin 1995 yılında Avrupa Gümrük Birliği'ne girmesinden sonra AB yasalarına uyum amacıyla eklendi.[1] Mavi şerit alanı bazı zamanlar siyasi nedenlerden dolayı araç sahipleri tarafından çoğunlukla Türk bayrağı şeklinde kırmızı şerit ile beyaz ayyıldız olarak değiştirilmektedir. Bu tür değişiklikler ilgili yönetmeliklerin gri alanındadır, çünkü şeritte hangi rengin kullanılacağını açıkça belirtilmemektedir.[2]
Plaka üzerinde harf veya rakamların üzerine vida gibi plakanın kameralar tarafından okunmasını engellemesi yasal olarak engellenmiştir, Araç muayenesinden geçip karayollarına çıkabilen araçlar için verilen pul genelde plakaya yapıştırılır.
Boyut
.jpg.webp)
- 15x24 cm arka taraf motosiklet ve traktörler için,
- 11x52 cm ön ve arka taraf otomobiller, 21x32 cm arka taraf bazı arazi taşıtları, kamyon, kamyonet, otobüs ve panelvanlar için. Ek olarak ithal araçlar için normal plakanın uymaması halinde plaka boyutu 15×30 cm'dir.
Kodlama
Plaka kodları, 27 Eylül 1962 tarihinde yayımlanan[3] yönetmelik uyarınca il isimlerinin alfabetik olarak sıralanmasıyla meydana getirilmiş ve yeni tarz plakalar Kasım 1962'den itibaren taşıtlara takılmaya başlanmıştır. Bu sıralamaya uzun yıllar uyulduysa da 1962 yılından sonra il statüsü verilen yerler nedeniyle alfabetik sıralama mantığı değişmiştir.
Buna göre 01'den 67'ye kadar olan plaka kodlarında iller alfabetik olarak sıralanırken 67 Zonguldak ili alfabetik olarak son ildir ancak 68'den 81'e kadar olan plaka kodları sonradan il statüsü verilen yerlere 67'den sonraki sayılar verilmiştir. 67 Zonguldak, 68 Aksaray gibi.
Ancak 01'den 67'ye kadar olan plakalarda dahi bu durum gelişen şartlar ve olaylara göre değişiklik göstermektedir.
Örn.: 31 Hatay (Antakya değil)
- 32 Isparta
- 33 Mersin (Uzun yıllar İçel adıyla bilinen il 2002'de merkez ilçesi olan Mersin'in adını almıştır.)
- 34 İstanbul
Örn.: 48 Muğla
- 47 Mardin
- 46 Kahramanmaraş (Plaka kodları verildiği sırada (1962) ilin adı Maraş'tı. Daha sonra 1973'te "Kahraman" unvanı almıştır.)
Harf ve rakam grupları şöyledir:
- "99 X 9999", "99 X 99999"
- "99 XX 999", "99 XX 9999"
- "99 XXX 99" veya "99 XXX 999"
Plaka türleri
| Tür | Kullanım alanı | Açıklama | ||
|---|---|---|---|---|
| Özel araçlar |  | İl merkezi dışında tescil edilen araçların plaka harfleri, aracın bağlı bulunduğu vergi dairesini, dolayısıyla bir bakıma ilçeyi belirtir. Örneğin Ankara'da "06 Pxx 99" Polatlı, "06 Nxx 99" Nallıhan, "06 ET XXXX" ise Etimesgut'tandır. Edirne'de "22 Kx 999" Havsa, "22 Lx 999" Uzunköprü, "22 Fx 999" Keşan'dandır. Okul taşıtları ve personel servis taşıtlarına özel olarak verilen tahditli plakalar, örneğin İstanbul'da "34 Lxx 999", Kocaeli'de "41 P 9999" formatındadır. | ||
| İl yönetimi ve rektörler |  | 99 A 9999 (beyaz zemin üzerine kırmızı karakterler) | ||
| Polis |  | 99 A 99999, 99 AA 999 veya 99 AAA 999 (mavi zemine beyaz karakterler). Polis araçlarının plakalarındaki rakam grubu, ekibin bağlı bulunduğu Büro veya Şube'yi gösterir. A harfi asayiş kelimesini temsil etmektedir. | ||
| Jandarma |
|
99 JAA 999 ile 99 JZZ 999 arası (mavi zemine beyaz karakterler). Doğrudan Jandarma'ya bağlı olan ekip otosu, devriye aracı, mobil karakol gibi araçlara verilen plakadır. Araçlar il jandarma komutanlığına bağlı olduğundan bağlı olunan karakol ya da komutanlık belirtilmez. | ||
| Sahil Güvenlik |
|
99 SGH 999 (mavi zemine beyaz karakterler). 2018 yılından itibaren eski askerî plakanın yerine verilmeye başlandı. | ||
| Uluslararası kuruluş üyeleri |  | 99 B 9999 (beyaz zemine mavi karakterler) | ||
| Diplomatik topluluklar |  | 99 CD 999 (beyaz üzerine yeşil) | ||
| Konsolosluklar |  | 99 CC 999 (yeşil üzerine beyaz) | ||
| Geçici |   | 99 G 9999 (sarı üzerine siyah). En fazla 1 ay. | ||
| Geçici gümrük |
|
99 GMR 999 (yeşil üzerine kırmızı) | ||
| Geçici konaklama izinli yabancılar |  | 99 MA 999 ile 99 MZ 999 arası | ||
| Suriye vatandaşları için geçici plaka |  | 99 SAA 999 ile 99 SZZ 999 arası | ||
| Taksiler, dolmuşlar ve şehir merkezi dışı hatlı minibüsler (İstanbul) |  | Sarı ve turkuaz taksiler için 34 Txx 99, sarı dolmuşlar için 34 TZx 99; Büyükçekmece, Çatalca, Silivri, Sultanbeyli, Şile ilçelerindeki hatlı minibüsler ve bordo renkli taksiler için 34 TMx 99 formatındadır. | ||
| Taksiler (diğer iller) |  | 99 T 9999 | ||
| Numune |  | Harf grubu yerine istenilen bir metin yazılabilir. 99 [YAZI] 999 | ||
| Cumhurbaşkanı | 
|
Cumhurbaşkanı araçta olduğu zaman "Cumhurbaşkanlığı Arması" kullanılır. Cumhurbaşkanının plaka numarası yoktur. Cumhurbaşkanlığına ait diğer araçlarda CB 999 (kırmızı üstüne altın) | ||
| TBMM Başkanvekilleri ve Milletvekilleri |
|
"TBMM simgesi" ve TBMM 999 (kırmızı üzeri altın) | ||
| TBMM Başkanı, Cumhurbaşkanı yardımcısı, Anayasa Mahkemesi Başkanı, Kabine üyeleri, Genelkurmay Başkanı, Kuvvet komutanları, bazı müsteşarlar |
|
9999 (kırmızı üzeri altın). Örneğin; 0001 (Yasama) Meclis Başkanı, 0002 (Yürütme) Cumhurbaşkanı yardımcısı, 0003 (Yargı) Anayasa Mahkemesi Başkanı, 0004 Genelkurmay Bşk. | ||
| Valilik |
|
99 9999 (kırmızı üzeri altın), ilk iki sayı il kodlarına göredir. Örneğin; Ankara Valisi için 06 0001 plakası vardır. | ||
| Resmî hizmete mahsus araçlar |  | 99 AA 999: (siyah üzeri beyaz), ilk iki sayı il kodlarına göre. (Ambulans, itfaiye, belediye aracı vs.) | ||
| 1996 öncesi (özel araçlar) |
|
Sol kısımda mavi şerit bulunmamaktadır. | ||
| 1962 öncesi (özel araçlar) |  | Siyah zemine beyaz karakterler | ||
| 1996 öncesi (polis) |
|
Yeşil zemine beyaz karakterler |
Askerî araç plakaları
Türk Silahlı Kuvvetleri demirbaşına kayıtlı araçların plaka numaraları bu sistemden farklıdır ve tamamen rakamlardan oluşur. Bu plakaların ilk rakamlarına göre;
- 0: Genelkurmay Başkanlığı'na, örn.: 002565
- 1: 1. Ordu Komutanlığı'na,
- 2: 2. Ordu Komutanlığı'na,
- 3: 3. Ordu Komutanlığı'na,
- 4: 4. Ordu Komutanlığı'na (Ege Ordu Komutanlığı'na),
- 5: Deniz Kuvvetleri Komutanlığı'na, örn.: 500689
- 6: Hava Kuvvetleri Komutanlığı'na,
- 7: Jandarma Genel Komutanlığı'na ait araçlara verilir.
Jandarma Genel Komutanlığı'na bağlı araçların plaka numarasındaki ikinci ve üçüncü rakamlar, bağlı bulunulan İl Komutanlığı'nı gösterir. Örneğin; plaka numarası "700" ile başlayan bir araç doğrudan Jandarma Genel Komutanlığı'na tahsis edilmişken, "706" ile başlayan bir araç ise Ankara İl Jandarma Komutanlığı'nın hizmetindedir. Örnekteki plaka numarası, Ankara İl Jandarma Komutanı'nın makam aracına aittir.
| 706001 |
Askeri araçların plaka levhalarının üzerinde bulunan yıldızlar, araçta bir General veya Amiral bulunduğunu belirtir. Bu yıldızlar Generallerin apoletlerindeki gibidir. 1 yıldız; araçta bir Tuğgeneral veya Tuğamiral olduğuna, 4 yıldız; araçta bir Orgeneral veya Oramiral olduğuna işaret eder. Bir General veya Amiral, doğrudan bir birliğin komutanı değilse aracında flama bulunmaz. Genelkurmay Başkanı'nın aracında devlet protokol sırası olan 0004 rakamı ve plaka üzerinde dört yıldız ile aracın sol önünde Genelkurmay Başkanı flaması, sağ önünde Türk bayrağı bulunur. Kuvvet komutanlarının araçlarında da devlet protokol sırasına göre verilmiş plaka numaraları, plakaların üzerinde dörder adet yıldız ve araçların sol önlerinde komutanlık flamaları bulunur. Sahil Güvenlik Komutanlığı "tümen" düzeyinde ve Sahil Güvenlik Komutanı'nın rütbesi tümamiral olduğundan dolayı makam aracının plakası üzerinde iki yıldız bulunmaktadır.
İl kodları
| Sayı | İl | Sayı | İl | Sayı | İl |
|---|---|---|---|---|---|
| 01 | Adana | 28 | Giresun | 55 | Samsun |
| 02 | Adıyaman | 29 | Gümüşhane | 56 | Siirt |
| 03 | Afyonkarahisar | 30 | Hakkâri | 57 | Sinop |
| 04 | Ağrı | 31 | Hatay | 58 | Sivas |
| 05 | Amasya | 32 | Isparta | 59 | Tekirdağ |
| 06 | Ankara | 33 | Mersin | 60 | Tokat |
| 07 | Antalya | 34 | İstanbul | 61 | Trabzon |
| 08 | Artvin | 35 | İzmir | 62 | Tunceli |
| 09 | Aydın | 36 | Kars | 63 | Şanlıurfa |
| 10 | Balıkesir | 37 | Kastamonu | 64 | Uşak |
| 11 | Bilecik | 38 | Kayseri | 65 | Van |
| 12 | Bingöl | 39 | Kırklareli | 66 | Yozgat |
| 13 | Bitlis | 40 | Kırşehir | 67 | Zonguldak |
| 14 | Bolu | 41 | Kocaeli | 68 | Aksaray |
| 15 | Burdur | 42 | Konya | 69 | Bayburt |
| 16 | Bursa | 43 | Kütahya | 70 | Karaman |
| 17 | Çanakkale | 44 | Malatya | 71 | Kırıkkale |
| 18 | Çankırı | 45 | Manisa | 72 | Batman |
| 19 | Çorum | 46 | Kahramanmaraş | 73 | Şırnak |
| 20 | Denizli | 47 | Mardin | 74 | Bartın |
| 21 | Diyarbakır | 48 | Muğla | 75 | Ardahan |
| 22 | Edirne | 49 | Muş | 76 | Iğdır |
| 23 | Elâzığ | 50 | Nevşehir | 77 | Yalova |
| 24 | Erzincan | 51 | Niğde | 78 | Karabük |
| 25 | Erzurum | 52 | Ordu | 79 | Kilis |
| 26 | Eskişehir | 53 | Rize | 80 | Osmaniye |
| 27 | Gaziantep | 54 | Sakarya | 81 | Düzce |
Kaynakça
- "Plakadaki AB mavisine kırmızı etiketli protesto". 3 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Eylül 2018.
- Yurtsan Atakan (9 Temmuz 2008). "Bir dakika karanlığın AKP karşıtı versiyonu kırmızı bantlı plakalar". Hürriyet. Erişim tarihi: 16 Eylül 2018.
- https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/11217.pdf
Dış bağlantılar
 |
Wikimedia Commons'ta License plates of Turkey ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Plaka Harf Grubu Rehberi 16 Temmuz 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- AZ-TR | avtomobil dövlət qeydiyyat nişanı | plaka kodları15 Aralık 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. TarPas kanalında