Avusturya-Macaristan İmparatorluğu

Avusturya-Macaristan İmparatorluğu
Österreichisch-Ungarische Monarchie (Österreich-Ungarn) (Almanca)
Osztrák–Magyar Monarchia (Macarca)
←
1867–1918 →
 
→
 
→
Bayrakc Arma
Slogan
Indivisibiliter ac Inseparabiliter
"Bölünmez ve Ayrılmaz"
Ulusal marş
Gott erhalte Franz den Kaiser
"Tanrı Kayzer Franz'ı Korusun"
1913 yılında Avusturya-Macaristan
Başkent Viyanaa, Budapeşteb[1]
Dil(ler) Resmi diller:
Almancaa, Macarcab[2]


Din Katoliklik (resmî), Ortodoksluk, İslam, Protestanlık, Yahudilik
Yönetim Anayasal monarşilerin hükümdar birliği
Hükümdar (İmparatora, Kralb)
 - 1867–1916 I. Franz Joseph
 - 1916–1918 I. Karl
Yasama organı Reichsrata, Dietb
Tarihi
 - Prusya ile savaş 14 Haziran - 23 Ağustos 1866
 - 1867 Uzlaşması 1 Mart 1867
 - Bosna Hersek'in ilhakı 6 Ekim 1908
 - I. Dünya Savaşı 28 Temmuz 1914 – 3 Kasım 1918
 - Çözülme 29 Ekim 1918
Yüzölçümü
 - 1914 676.615 km2
Nüfus
 - 1914 52800.000 
     Yoğunluk 78 /km2
Para birimi Gulden (1867–1892)
Kron (1892-1918)
1) St. Germain Antlaşması 10 Eylül 1919'da imzalandı, Triyanon Antlaşması 4 Haziran 1920'de imzalandı.↑ Sadece ticari bayrak. Devletin ortak bir milli bayrağı yerine Avusturya ve Macaristan'ın kendi ayrı milli bayrakları vardı.
↑  a. Avusturya kanadı. ↑  b. Macaristan kanadı.

Avusturya-Macaristan İmparatorluğu, Orta Avrupa'da hüküm sürmüş ve I. Dünya Savaşı'ndan sonra yıkılmış bir imparatorluktur. Bu imparatorluğu Avrupa'nın birçok ülkesinde hüküm süren Habsburg Hanedanı yönetmiştir. Avusturya ve Macaristan aslında içişlerinde bağımsız olan iki ayrı ülkeydiler. Fakat dışişleri açısından tek bir Habsburg İmparatoru tarafından yönetilmekteydiler. Resmî para birimi Kron'du.

Devletin tarihi

İmparatorluktan önce

Habsburgların Avusturya'daki egemenliği 1282 yılına kadar uzanır. 1806 yılına kadar Avusturya bölgesi Kutsal Roma İmparatorluğunun bir parçasıydı ve Arşidüklük olarak kabul ediliyordu. Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu'nun etkinliği azaldıkça Avusturya arşidükleri bağımsız olarak hareket etmeye başladılar. 1806 yılında, Arşidük Franz kendini imparator (kayzer) ilan etti (Avusturya İmparatorluğu).

Franz Joseph'in 1867 yılında Macaristan Kralı olarak taç giyişi

1866'da Prusya-Avusturya Savaşı yenilgisi ve Alman Konfederasyonunun dağılmasından sonra prestijini kaybeden Avusturya İmparatorluğu kesin olarak mutlakiyetçiliği terketti ve anayasal parlamenter bir hükümet kuruldu. Bununla birlikte, yıkılan monarşinin bütününü kapsayacak, içinde tüm ulusların eşitlik ve özerkliğe sahip olacağı gerçek bir federasyon kurulacağı yerde; Macarlar'ın baskısı sonucunda, bir uzlaşma olarak 1867'de bir ikili monarşi kuruldu. Yeni devletin resmi adı Avusturya-Macaristan İmparatorluğu idi. İkili monarşi, her iki kanadını ayrı parlamentoları olan anayasal monarşiler olarak örgütledi. Hükümdar, ordu ve dış politika her ikisi için ortaktı. Diğer konularda her biri bağımsızdı. Monarşinin batıdaki parçası Avusturya'da çeşitli uluslar daha geniş özgürlüklerden yararlandılar Oy hakkı giderek yaygınlaştı.

Ancak uluslar sorunu sürüyordu. 1875 yılında Osmanlı İmparatorluğu'nun çeşitli yerlerinde ve Bosna-Hersek'te ayaklanmalar oldu. Buna bağlı olarak Rusya Osmanlılara savaş açtı ve Osmanlıları yenerek onların Avrupa'daki güçlerine son verecek olan barış antlaşmasını kabul ettirdi. 1878 Berlin Kongresi Bosna-Hersek'i Avusturya-Macaristan'ın işgal etmesine ve yönetmesine karar verdi. Bundan sonra Avusturya-Macaristan'ın Balkanlar'daki istekleri Rusya ve Sırbistan'ın istekleri ile çelişkili bir durum aldı. Otuz yıl sonra 1908'de Avusturya-Macaristan, Bosna-Hersek'i resmen topraklarına kattı. Bu arada 1879'da Avusturya-Macaristan , Almanya ile bağlaşıklık antlaşması imzaladı. 1882'de İtalya'nın da katılması ile genişleyen bu antlaşma Rusya'ya karşı idi. Bu bağlaşıklık Avusturya-Macaristan monarşisindeki çeşitli uluslar üzerinde farklı bir etki yaptı. Almanlar ve Macarlar ittifakı desteklerken; Slav uluslar, özellikle Çekler ve Güney Slavlar 1908'de Bosna-Hersek'in ülkeye katılmasından da rahatsız oldular. O sıralarda Sırbistan Krallığı oldukça güçlü bir duruma gelmişti ve Avusturya-Macaristan'daki Güney Slavların üzerinde etkili oluyordu.[3]

1. Dünya Savaşı

28 Haziran 1914'de Avusturya veliahtı Arşidük Ferdinand, Bosna'nın başkenti Saraybosna'da bir Sırp yurtseveri tarafından öldürüldü. Beş hafta sonra Avrupa kendisini I. Dünya Savaşı'nın içinde buldu.[3]

Doğu Cephesi

Savaşın hemen başında Ruslar, devletin Galiçya bölgesini ele geçirdi. Ama 1915 ve 1916 yıllarında, Alman, Osmanlı ve Bulgar desteğiyle bu bölge geri alındı.

İtalya Cephesi

1914-1917 yılları arasında, iki devlet karşılıklı olarak birbirine saldırdı. Ancak, iki devletin de hiçbir kazancı olmadı. Üstüne üstlük, fazla miktarda asker kaybı yaşadılar. 1917 yılında Alman desteğinin gelmesi, Avusturyalıların cephede üstün gelmesini sağladı. Ancak 1918 yılında, İtalyanların sert saldırıları nedeniyle, Avusturya kazandığı toprakları iade etmesine neden oldu.

Dağılış

İtilaf Devletleri ile Avusturya-Macaristan İmparatorluğu arasında, 3 Kasım 1918 tarihinde Villa Giusti Antlaşması ile ateşkes sağlanmıştı. İmzalayanlar: Pietro Badoglio ve Viktor Weber Edler von Webenau. 11 Kasım 1918 tarihinde de Almanya ile yapılan Rethondes Antlaşması ile Batı Cephesi'nde silahlar susmuştur. Aynı sıralarda Habsburg Hanedanı tahttan çekilmiş ve 12 Kasım 1918 tarihinde Viyana'da oluşturulan Geçici Ulusal Meclis, Avusturya'da cumhuriyet ilan etmiştir. Avusturya-Macaristan İmparatorluğu böylece Avusturya ve Macaristan olmak üzere bağımsız cumhuriyetler haline gelmiştir.

Villa Giusti Antlaşması, bir ateşkes antlaşmasıdır. I. Dünya Savaşı'ndan yenik çıkan Avusturya ile İtilaf Devletleri arasındaki antlaşma ise St. Germain Antlaşması'dır. Antlaşma 10 Eylül 1919 tarihinde imzalanmıştır.

Nüfus ve Din (1910)

Diller

Avusturya tarihi
Antik Çağlar
Habsburg Dönemi
I. Dünya Savaşı
Savaşlar arası
II. Dünya Savaşı
Savaşlar sonrası
Macaristan tarihi
Antik Çağlar
Orta Çağ
Yeni Çağ
Komünizm
Diğer Konular
Dil Salt Yüzde
Almanca 12.006.521 %23,36
Macarca 10.056.315 %19,57
Çekçe 6.442.133 %12,54
Lehçe 4.976.804 %9,68
Sırp-Hırvatça 4.380.891 %8,52
Ukraynaca 3.997.831 %7,78
Rumence 3.224.147 %6,27
Slovakça 1.967.970 %3,83
Slovence 1.255.620 %2,44
İtalyanca 768.422 %1,50
diğer 2.313.569 %4,51
Toplam 51.390.223 %100,00

Avusturya'daki Diller

Eyâlet En çok konuşulan dil diğer diller
Bohemya Çekçe (%63,2) Almanca (%36,8)
Dalmaçya Hırvatça (%96,2) İtalyanca (%2,8)
Galiçya andac ca sevde (%58,6) Ukraynaca (%40,2)
Aşağı Avusturya Almanca (%95,9) Çekçe (%3,80)
Yukarı Avusturya Almanca (%99,7)
Bukovina Ukraynaca (%38,4) Rumence (%34,4), Almanca (%21,2), Lehçe (%4,6)
Karintiya Almanca (%78,6) Slovence (%21,2)
Krayn Slovence (%94,4) Almanca (%5,4)
Salzburg Almanca (%99,7)
Silezya Almanca (%43,9) Lehçe (%31,7), Çekçe (%24,3)
Steiermark Almanca (%70,5) Slovence (%29,4)
Moravya Çekçe (%71,8) Almanca (%27,6)
Tirol Almanca (%57,3) İtalyanca (%42,1)
Küstenland Slovence (%37,3) İtalyanca (%34,5), Hırvatça (%24,4), Almanca (%2,5)
Vorarlberg Almanca (%95,4) İtalyanca (%4,4)

Dinler

Din haritası (Andrees Allgemeiner Handatlas)
Din/Mezhep Avusturya-Macaristan Avusturya Macaristan Bosna-Hersek
Katolikler %76,6 %90,9 %61,8 %22,9
Protestanlık %8,9 %2,1 %19 %0
Sırp Ortodoksları %8,7 %2,3 %14,3 %43,5
Yahudilik %4,4 %4,7 %4,9 %0,6
İslam %1,3 %0 %0 %32,7

Eyâletler

Avusturya-Macaristan

1. Bohemya, 2. Bukovina, 3. Karintiya, 4. Krayn, 5. Dalmaçya, 6. Galiçya, 7. Küstenland, 8. Aşağı Avusturya, 9. Moravya, 10. Salzburg, 11. Silezya, 12. Steiermark, 13. Tirol, 14. Yukarı Avusturya, 15. Vorarlberg; 16. Macaristan Krallığı, 17. Hırvatistan ve Slovenya Krallığı; 18. Bosna-Hersek
Avusturya-Macaristan 1914
Cisleytanya 1910
Eyâlet Başkent Yüzölçümü (km²) Nüfus
Bohemya Kraliyeti Prag (224.000) 51.948 6.769.000
Dalmaçya Kraliyeti Zara/Zadar (14.000) 12.833 646.000
Galiçya ve Lodomerya Kraliyeti Lemberg (206.000) 78.493 8.025.000
Aşağı Avusturya Arşidukalığı Viyana (2.031.000) 19.822 3.532.000
Yukarı Avusturya Arşidukalığı Linz (71.000) 11.981 853.000
Bukovina Dukalığı Czernowitz (87.000) 10.442 800.000
Karintiya Dukalığı Klagenfurt (29.000) 10.327 396.000
Krayn Dukalığı Laibach (47.000) 9.955 526.000
Salzburg Dukalığı Salzburg (36.000) 7.153 215.000
Yukarı ve Aşağı Silezya Dukalığı Troppau (31.000) 5.147 757.000
Steiermark Dukalığı Graz (152.000) 22.426 1.444.000
Moravya Margravyası Brünn (126.000) 22.222 2.622.000
Tirol Prens Kontluğu Innsbruck (53.000) 26.683 946.000
Küstenland Trieste (161.000) 7.969 895.000
Vorarlberg Bregenz (9.000) 2.601 145.000
Transleytanya 1910
Eyâlet Başkent Yüzölçümü (km²) Nüfus
Macaristan Krallığı Budapeşte (882.000) 282.297 18.265.000
Hırvatistan ve Slovenya Krallığı Zagreb (80.000) 42.534 2.622.000
Fiume Fiume (39.000) 21 48.800
Birlikte Yönetim 1910
Eyâlet Başkent Yüzölçümü (km²) Nüfus
Bosna-Hersek Saraybosna (52.000) 51.082 1.932.000

Kaynakça

  1. ↑ Citype – Internet – Portal Betriebsges.m.b.H. "Austro-Hungarian Empire k.u.k. Monarchy dual-monarchic Habsburg Emperors of Austria". Wien-vienna.com. 10 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150510122242/http://www.wien-vienna.com:80/austrohungary.php. Erişim tarihi: 11 September 2011.
  2. ↑ Fisher, Gilman. The Essentials of Geography for School Year 1888–1889, p. 47. New England Publishing Company (Boston), 1888. Accessed 20 August 2014.
  3. 1 2 Büyük Ansiklopedi, Milliyet, 1990. Cilt 2. Sayfa 512.
This article is issued from Vikipedi - version of the 9/28/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.