Tepeçaylı, Pazar

Tepeçaylı
—  Köy  —
Tokat
Ülke	Türkiye
İl	Tokat
İlçe	Pazar
Coğrafi bölge	Karadeniz Bölgesi
Nüfus (2000)
- Toplam	301
Zaman dilimi	UDAZD (+3)
İl alan kodu	0356
İl plaka kodu
Posta kodu	60800
İnternet sitesi: YerelNET sayfası

Tepeçaylı Tokat ilinin Pazar ilçesine bağlı bir köydür.

Tarihçe

Tepeçaylı Köyü, Tokat ilinin Pazar ilçesine bağlı bir köydür.Pazar ilçesini Artova üzerinden Sivas iline bağlayan jeostratejik bir bölgede kurulmuştur.Her ne kadar yerleşikler bu coğrafyanın öneminin farkında olmasalar da Devlet kayıtları ve bölgede gözü olan göçerler bu coğrafyanın önemini yadsımazlar.Kışın çetin şartlarının geçtiği coğrafya yazın cennet iklimi çağrıştırır.Ancak köyün bir kısım arazisi Kazova da olduğundan yörüklük geleneği gereği kışın sıcağa yazın serin iklime geçerler.Hayvanları akşam olunca dağlardan gelirler ve her evin evlatlarıymışlarcasına teker teker ayrışarak kendi yuvalarına dönerler.Hayvanlarında bile içgüdüsel içselleşmiş sevgiyi çağrıştırır bu durum.Türkmen yörüğünün bağrı yanık,türküleri ezgindir.Yalnızca bu neden yüzünden bile 14000 yııllık Türk örf adetlerini korumaktadırlar.Yaşam tarzları geleneksel egemen anlayışa namus,ahlak,paylaşma,ateşle barutu yan yana tutma,kurt ile kuzuyu kardeş etme dersi verecek kadar kararlı-onurludur.Onuru doğal olarak yaşarlar.Namusun,ruh ve beden temizliğinin reklamını yapmazlar,onu tasavvuf ve sevgiyle yoğurarak dolu dolu yaşarlar.Kin,Yalancılık,çek-senet,hile,dostuna kazık atma nedir bilmezler;incinsen bile başkasını incitme felsefesini kutsallaştırma pahasına yaşarlar.Bu YOL a hizmet etmeyen ya da aykırı davranan TARİK'den düşmüş olur, düşkün sayılır.Bu yüzden önemli TÜRK-ALEVİ boylarındandırlar.Yüzyıllar boyunca ana yerleşim alanları TURHAL/Çaylı köyünden Deveci-Yıldız Dağlarının TEPEÇAYLI yaylalarına göçmüşlerdir.Çaylı-ARTOVA arasındaki arazilere yerleşen YÖRÜK-TÜRKMEN köylüleri yukarı-aşağı Dereçay ve yukarı-aşağı Tepeçay'ı (4koldan2köy)kurmuş,ötelenmiş,hor görülmüş devlet işinden-aşından bihaber şekilde komşu köylerle akrabalık ilişkileriyle çoğalmışlar,Cumhuriyet öncesi KAZOVA'nın sinek,bataklık,sıcak ve yoğun nemli havası nedeniyle onlar ve hayvanları için daha değerli ve daha sağlıklı alanlarda yaşamaya başlamışlar,terkederek boşalttıkları alanlara dağıstanlı,çerkes,lezgi,kürt,tatar,laz... göçmenler yerleşmişlerdir.ALMUS barajının inşaasıyla YEŞİLIRMAK suyu kontrol edilmeye başlanmış olup büyük yerleşim yerlerinin su baskınları kontrol aaltına alınarak tarımsal sulama amacına yönelik ivme üretimi artırmıştır.Üretimin fazla arzı,tarımsal işgücü yoğunluğu,büyükşehirlere olan uzaklık ve malların pazarlanamayışı kar marjını maliyetin altına itmiştir.Toprağın verimliliği olmasa tarımdan subvansiyonların kalkması türkmen köylüsünü mülksüzleştirecektir.KAZGÖLÜ'nden,bataklık alanlardan açılan kurutma kanallarıyla KAZOVA Türkiye'nin en verimli ovalarındandır.Göçettikleri verimli KAZOVA arazisinin el değiştirmesi, nüfusun çoğalması,ellerinde azalan kırsal arazinin miras paylaşımı yoluyla fakirleşen Çaylı,Dereçaylı, Tepeçaylı köylüleri önceleri kısmen Almanya'ya,1960 sonrası göçettikleri şehirlerdeki nüfusun 2/3 olduğu düşünülürse olası geriye göç sonrası mevcut araziye sığamayacaklardır. Köyün adı yanından geçmekte olan, kaynağı Aşağıki Alan'daki KÜŞÜĞÜN EŞME(ÇEŞMENİN SUYUNU ŞÜKRÜ AK ÇIKARDIĞINDAN O'nun LAKABIYLA ANILIR)olan,gavuruneşme,soğukpınar ve diğer kaynaklardan beslenerek Dereköy'ün sulama suyunu oluşturan ÇAMLIĞIN DERE'den gelmektedir.Çayın yanındaki köy TEPEÇAY'dır.Çamlığın Dere'nin suyu, yanından aktığı toprakları besleyerek,Dereköy'den Yeşilırmak'a ulaşır.Köyün içme suyu ormanlık alanda bir kayadan fışkıran Gavurun Eşme 'den sağlanmaktadır.Suyun borulardan taşan kısmı Çamlığın Dere'yi beslemektedir.

Kültür

Köyün gelenek görenekleri hakkında köy ana sitesinden bilgi edinilebilir;yemekleri:Tokat kebabı,bat,keşkek,gilik tarhana,madımak,gıcır tavuk,şeker pağla...vs.Köy yolu kenarında Horasan erenlerinden olduğu düşünülen HÜSEYİN DEDE doğal türbesi bulunmaktadır.Kayıp erenleri(gayb erenleri)nden olduğu düşünülen zatın kurulu bir türbesi inşa edilmemiş olmakla beraber mezarı kayalık bir bölgenin üzerinde olup bu bölgenin kutsal olduğuna inanılır.Hubyar Sultan'ın Pir Sultan Abdal ile Kazova da semaha durmadan önce buraya gelerek ŞAH İSMAİL'i karşılama CEM'ini burada görüştükleri,Tokat ilini buradan kuşbakışı izleyerek bu bölgeyi bereketledikleri söylenmektedir.Tam karşısında Çaylı da hubyar kovası,Yine gayberenlerinden KAT türbesi yaklaşık 40 km. karşıdan selamlanmaktadır.Yakın tarihte yağmur dualı kurban kesme ayinleriyle bu bölgeye sıksık yağmur yağma örnekleri,o bölgeden ağaç kesenlerin ellerinin çolak olması inanç turizmini desteklemektedir.Şükrü AK'ın babası Ahmet AK'ın, rüyasında Hüseyin Dede hazretlerini görerek ondan, bir gün sonra öleceğini öğrenmesi,Şükrü AK'ın babasının bir gün sonra gerçekleşecek olan babsının ölüm yemeğine un öğütmeye giderken o bölgeye adak adamış olması ve Ahmet Ak'ın söylendiği gün ölmüş olması,Şükrü AK'ın babasının yemeğini vermesi sonrası Hüseyin Dede'nin AKSAKALLI DEDE olarak O na görünerek üzüm istemesi,O'nun buyur dede bağ senin demesiyle DEDE'nin GAYBERENlerine karışması uzun yıllardır anlatılır, kutsallık-inanç değerlerini güçlendirmektedir. Bu nedenle yakınçevreden askere giden,düğün yapan ya da işlerinin yolunda gitmesini isteyenler büyükşehirlerde de olsalar kurbanlarını burada keserek dilek dileyerek bağışlarda bulunurlar. Yarıkkaya bölgesindeki yeraltı şehri,tarihsel işaretler,mağaralar keşfedilmeyi beklemektedir.Denetimli kazı olmadığından uzun yıllar bu bölgede define arayıcılarının sık sık kafatası buldukları görülmüştür.Ayrıca Köyün dereköy tarafındaki kalenin bizanslılardan kalma kayalara oyulmuş evler hayranlık uyandıracak derecede tarihi turistik zenginlikler taşımaktadır.Ayrıca bekçilik bölgesi devlet tarafından korunmaktadır.Köy arazisi Ballıca ile sınırdır ve gelişmeye açık bir potansiyel taşımakla birlikte bu potansiyelin devlet kontrolünde plan-projeli-uzun vadeli düşünülmesi kendisini zorlamaktadır.Tarihsel bir zorunluluktur ve kendini dayatmakta olan kültürel yozlaşma ve inanç turizminin rehabilite edilmesi gündemdir ve birbirinin yekdiğeri-mütemmim cüzü-rabıtası olan derneklerce de tartışılr olmuştur. Köy merasına bitişik ve yürüme ve göz mesafesindeki BALLICA MAĞARASI bölgenin yerüstü zenginliğini yeraltı zenginliğiyle birleştirerek bölge kültür-turizmine katkı yapmaktadır.Köyde geçmişten bu yana gelen küçük çıkar ilişkilerinin feodal yozlaşma nedeniyle kooperasyona-üretime dönüşmemesini,üretimde kalitesizliği getirmiştir.Toprakların nüfusa oranla düşük katsayısı spekülatif sorunları da içinde barındıran kadastral sorunların karmaşıklaşmasına-giriftleşmesine neden olmuştur.Maddi altyapı kültürel üstyapının belirleyicisi olduğundan büyükşehirlerde yetişen Tepeçaylı köylüler inanç turizminin bölgenin kültüründen kopuşmazlığını bildiklerinden BALLICA-HÜSEYİN DEDE buluşmasının ilk etabını başararak türbenin yapımı ve çevresinin hızla imar edilmesini omuzlamışlardır.Yola çıktığında iftira,engel,cehalet,dedikodu... olsa bile yöreye bilimin ışığı halen rehber olmaya devam etmektedir.

Coğrafya

TEPEÇAYLI KÖYÜ , 40.2622222 K enlemi ve 36.3133333 D boylamı koordinatlarında yer alır.Tokat iline 32 km, Pazar ilçesine 13 km (eski yol 8 km idi) uzaklıktadır. Aşağı köyün ilçe merkezine uzaklığı 3 km.dir. Önceleri pazar-artova yolu üzerindeki yüksek bölgede kurulu olan köy halkı,şehirleşme,kitle iletişim,ulaşım,sağlık,eğitim,iklim,kolay yaşam tercihlerinin gelişmesiyle ilçe merkezine 3 km mesafadeki topraklarına yerleşerek iki mahalleye ayrılmıştır.Yeni yerel yönetimler yasası kapsamında planlı yapılaşmaya geçiş arazilerin devlet denetimini de sağlayacaktı.Aşağı köyün kadastro çalışması 1950li yıllarda geçirilmiş olmasına karşın yukarı köyün kadastrosu 1999 yılı itibariyle geçmiştir.Ancak çoğu yerde ihtiyar heyeti ve dönemin köy muhtarının kamuyu yanlış bilgilendirmesi,köylünün devletle ve birbiriyle mahkemelik olmasına neden olmuştur.Arazilerin miras yoluyla küçülmesi bir yana ölülerin ve sahte belgelerle hak etmeyenlerin üzerine yapılan tapulama köyde ihtilafı artırmıştır.Yukarı Tepeçay,bir seki görünümünde Kazova'yı kuşbakışı görmektedir.Deveci Dağları geçiş noktasında kuruludur.Deveci dağlarının en yücesi Akdağ'dır yakın zamana kadar şapkasından buz eksilmeyen başıyla yörenin en görkemli dağını, Pir Sultan Abdal'ın Yıldız dağını selamlamaktadır.AkdağIn Artova tarafındaki göller Zile ovasını,Pazar tarafındaki zengin su kaynaklarıKazovayı,dünyanın en güzel yöresine de gitseniz akıllardan çıkmayacak kadar güzelleştirmiştir.Deveci dağlarının çevre ovaları her türlü canlının barındığı zengin ekolojik dengeyi korumaktadır.Ancak uzun yıılardır ulaşım-yatırım politikasının ihmali yüzünden bölge gözlerden ıraktır.

İklim

Köyün iklimi, Karadeniz iklimi etki alanı içerisindedir. Yüksek yerlerde kışın soğuk, yazın mevsim normallerinde olduğu,alçak yerlerde KAZOVA BÖLGESİ yazın sıcak ve nemli,kışın ılıman olduğu genel olarak ortalama yağış alan,tarımsal sulamasını yerel kaynaklarla birlikte yeşilırmak ve kollarından sağlayan bir iklimsel yapı görülür.

Nüfus

Ekonomi

Köyün ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayalıdır. Arazi kıraç ağırlıklı olduğundan göç vererek Ankara sıteler ve İstanbul ağırlıklı olarak şehir hayatı zorunluluk halini almış,iktisadi katkıyı dışarıdan getirmek zorunda kalınmıştır. Kazovanın sulak ve verimli arazisi en güçlü ekonomik katkıyı sağlamaktadır.İklim şekerpancarı,tütün,ayçiçeği,üzüm,elma,kayısı,incir,kapari,ihraç malı kiraz ve her türlü meyve-sebze...üretimine(seracılık dahil)uygun olmasına rağmen deregülasyon nedeniyle yatırım yapılmamıştır.Köydes projesi ise henüz köye uğramamıştır.

Altyapı bilgileri

Köyün Kazova Mahalesinde, ilköğretim1986 yılında açılan ancak taşımalı eğitim nedeni ile yararlanılmamaktadır.1975 te yapılan yukarı köy ilkokulu atıl durumdadır.Köyün Kazova Mahalesinin hem içme suyu şebekesi hem kanalizasyon şebekesi vardır. Köyde ve mahallede PTT şubesi ve PTT acentesi,Sağlık ocağı ve sağlık evi yoktur. Köyün Kazova Mahalesinde ulaşımı sağlayan yol asfalt olup elektrik ve sabit telefon vardır. Yukarı TEPEÇAY köy yolu asfaltsız,uzun,riskli bölgelerden geçerek köye ulaşır.Eskiden kazma-kürekle açılmış olan HAYVAN DERESİ mevkiinden geçen yol düzenlenirse kullanışlı,kısa ve risksiz olacaktır.Bazı haritalarda görünen,köyden geçen Pazar-Artova yolu düzenlenmediğinden bakımsız ve kullanışsızdır.Bu bölgeye altyapı yatırımları yapılması zorunluluktur. Bölgenin geliştirilerek turizme açılması,köyün BALLICA mağarasına komşu olduğundan ziyaretçilerin oksijen deposuna temiz-soğuk suya kavuşmalarını sağlayacaktır.Siyasi rantlar nedeni ile 30 yıl önce açılan PAZAR - ARTOVA ilçeleri arası bağlantı yolu yarım bırakılmış,iş araçları geri çekilmiştir.Bölgede uzun dönemli köy-kent planlaması ve imar altyapısının hazırlanması kıt kaynakların verimli kullanılması zorunluluğunu bir süre sonra hissettirecektir.

Kazova mahallesine ulaşım kolay ve asfalt olmasına karşın yukarı tepeçay yolu adeta köy insanının çile çekmesini sağlamak için uzun sarp,dik,dolambaçlı ve kullanışsız bir bölgeden götürülürken doğal alanın ekolojik yapısı tahrip edilmiştir.Yeni yolda çeşitli kaza ve kayıplar olmasına rağmen yüz yıllık eski yol hattında kaza kaydı yoktur. PAZAR-ARTOVA-TURHAL karayolunun planlandığı şekilde yapılarak hayvan deresi denilen bölgeden geçirilmesi hem ulaşımı hem güvenliği kolaylaştıracaktır.Bükmeler denilen uzatılmış yol bölge ekolojisini bozmuştur.Bunun mantıklı bir açıklamasını yapan da henüz olmamıştır.Kaldı ki günümüz teknolojisiyle doğayı,tarım arazilerini,ekolojik dengeyi tahrip etmeden yatırım yapmaya uygundur.Bölge nüfusunun 2/3'ü şehirlerde yaşar.Buna rağmen paylaşılan araziler dağınık,plansız,imarsız yapılaşmayı doğurmuştur.İmar alanlarının açılmamış olması tarım arazisini plansız ev ve ahırlara teslim etmiştir. Bu nedenle köyün tek dış bağlantı yolu ilçe merkezine olandır. Diğer yollarda tozdan ve çamurdan geçiş zordur. Çevre köylerle akrabalık, Anadolu insanının dayanışması, mütevazi yaşam tarzını ayakta tutmaktadır.

Dış bağlantılar

• Yerelnet