Çay, Afyonkarahisar

Koordinatlar: 38°35′30″K 31°01′43″D / 38.59167°K 31.02861°D / 38.59167; 31.02861

Çay
—  İlçe  —
Türkiye'de bulunduğu yer
Afyonkarahisar Siyasi Haritası
Koordinatlar: 38°35′30″K 31°01′43″D / 38.59167°K 31.02861°D / 38.59167; 31.02861
Ülke Türkiye
İl Afyonkarahisar
Coğrafi bölge Ege Bölgesi
Yönetim
 - Kaymakam Selim Palamut [1]
 - Belediye başkanı Hüseyin Çağrı (MHP)
Yüzölçümü [2]
 - Toplam 794 km2 (306,6 mi2)
Rakım [2] 1.050 m (3.445 ft)
Nüfus (2015)[3]
 - Toplam 32,093
 - Kır 17,489
 - Şehir 14,604
Zaman dilimi UDAZD (+3)
Posta kodu 03700
İl alan kodu 0272
İl plaka kodu 03
İnternet sitesi:

Çay, Afyonkarahisar ilinin ilçesi. İç Ege bölgesinde; Ege, Akdeniz ve İç Anadolu bölgelerinin kesiştiği güzergâh üzerinde yer alan Çay ilçesi, doğuda Sultandağı, güneyde Yalvaç, batıda Şuhut ve Afyon, kuzeyde Bolvadin’le çevrilidir.

Tarih

Eski tarihi

Çay ilçesinin tarihi, Eski Tunç Çağı'na kadar uzananmaktadır. Tarihi içinde Mısır, Suriye, Trakya krallarının birleşik ordusu ile Antigonos Hanedanlığı arasındaki İpsos Savaşı'na (MÖ 301) ev sahipliği yapmasıyla ünlenmiş, doğu-batı, kuzey-güney doğrultulu antik yolların kavşak noktası olmuştur.

Selçuklu ve Osmanlı dönemi

Selçuklu Türklerinin Anadolu’yu fethi sırasında Bekçioğlu Emir Afşin, Orta Anadolu’da Amerra (Emirdağ) önlerine kadar gelmiştir. Haçlı savaşları sırasında Haçlı orduları tarafından yakılıp yıkılan kente, 1155 yıllarında Selçuklu Devleti tarafından Oğuz Türkleri yerleştirilmiş, adı da "Çay Değirmeni" olarak değiştirilmiştir. Selçuklu Sultanı III. Gıyasettin Keyhüsrev'in ölümünden sonra bölge, önce Eşrefoğulları'na ve Sahipataoğulları'na, daha sonra ise Germiyanoğulları'na geçmiştir. Germiyan Beyi I. Yakup, beyliğini vasiyet yoluyla II. Murat’a bırakmış ve böylece yöre Osmanlı topraklarına katılmıştır.

Selçuklu dönemine ait 1278'de Yusuf Bin Yakup tarafından yaptırılan Taş Medrese, Taş Han ve Taş Cami halen de kullanılan önemli tarihî eserleridir.

Kurtuluş savaşı

Kurtuluş Savaşı sırasında kısa bir süre Yunan ordusunca işgal edilen Çay ilçesi, 24 Eylül 1921 günü bu işgalden kurtarılmıştır. 1958 yılında ilçe konumuna getirilmiştir. Çay ilçesi elektriğe 1935 yılında il merkezinden daha önce kendi kurduğu santralle ulaşmıştır.

Coğrafya

Afyon ilinin doğusunda, Sultan Dağları'nın kuzey eteklerinde kurulmuştur. Büyük bölümü dağlar ve akarsular tarafından derin biçimde yarılmış yüksek düzlüklerden oluşan ilçe topraklarını Sultan Dağları ile Karakuş Dağları engebelendirir. Karakuş Dağlarında yükseklik 2.000 m'nin altında iken, Sultan Dağlarında daha yüksektir. Sultan Dağlarının en yüksek noktası olan Topraktepe (2.519 m) Isparta sınırındadır. Eber Gölü'nün güneybatı bölümü ilçe sınırları içerisindedir. Gölü besleyen Akarçay Nehri kuzeyde doğal sınırı oluşturmaktadır.

Afyon Ovasının bir bölümü de çay ilçesi sınırları içerisinde yer almaktadır. İl merkezine 48 km uzaklıkta bulunan ilçenin yüzölçümü 830 km²'dir.

İlçenin doğal güzellikleri arasında Eber ve Karamık Gölleri bulunmakta olup, bu göllerde balık avcılığı (sazan, turna) ve çeşitli kuş avcılığı yapılmaktadır. Ayrıca Çağlayan Parkı ve Şelâlesi, Kanlı Yer Kavaklığı, Kardelen Parkı yöredeki az gelişmiş mesire yerleridir.

Ekonomi

İlçe ekonomisi tarıma dayalıdır. Yetiştirilen tarımsal ürünlerin başında tahıl, şeker pancarı, haşhaş gelmektedir. Dağlık kesimlerde mera hayvancılığı yapılmaktadır. İlçede un fabrikaları bulunmaktadır.

Kültür

Yöresel yiyecekleri

Katmer, haşkeşli (haşhaşlı) lokul. Çay'da bu yiyeceklerin yanında etli yaprak ve kuru biber sarması, bamya çorbası ve peynirli börek sofraların vazgeçilmezidir. Bunlar aynı zamanda düğün ve mevlüt yemekleridir. Ayrıca bu yemekler, tek bir kap içerisinden sunulan 'davet' ismi verilen yemeklerin de genel menüsüdür.

Nüfus

İlçenin nüfusu 2000 genel nüfus sayımına göre 45635'dir. Bunun 18137'si ilçe merkezinde, 27498'i ise kasaba ve köylerde yaşamaktadır.

İlçe bağlısı olarak merkez hariç olmak üzere ilçe merkezine bağlı; 9 belde, 14 köy ve 17 mahalleden oluşmaktadır.

Yıl Toplam Şehir Kır
1965[4] 27.291 9.761 17.530
1970[5] 27.838 10.012 17.826
1975[6] 32.993 12.200 20.793
1980[7] 33.945 11.166 22.779
1985[8] 38.081 13.203 24.878
1990[9] 43.582 14.147 29.435
2000[10] 45.635 18.137 27.498
2007[11] 35.876 14.702 21.174
2008[12] 34.943 14.353 20.590
2009[13] 34.712 14.592 20.120
2010[14] 34.331 14.638 19.693
2011[15] 33.953 14.700 19.253
2012[16] 33.948 14.440 19.508
2013[17] 33.354 14.624 18.730
2014[18] 32.597 14.536 18.061
2015[19] 32.093 14.604 17.489

Kaynakça

  1. ↑ http://www.cay.gov.tr/
  2. 1 2
  3. ↑ "2014 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6WFCR7KBp. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
  4. ↑ "1965 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BspPfQAZ. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  5. ↑ "1970 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BtmfI2g6. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  6. ↑ "1975 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BtoJlYzR. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  7. ↑ "1980 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BtuGAi47. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  8. ↑ "1985 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Btw8AkKP. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  9. ↑ "1990 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BtxGON58. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  10. ↑ "2000 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BtzieCAZ. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  11. ↑ "2007 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Bu1aZAwC. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  12. ↑ "2008 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Bu3P0mjD. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  13. ↑ "2009 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BuCbM9OG. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  14. ↑ "2010 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BuEfdpkz. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  15. ↑ "2011 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BuGGrNlx. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  16. ↑ "2012 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6EZxLihFn. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
  17. ↑ "2013 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6NPUWiKxl. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
  18. ↑ "2014 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6WFCR7KBp. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
  19. ↑ "2015 genel nüfus sayımı verileri" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.

Dış bağlantılar

Çay beldeleri ve köyleri
Beldeler
Köyler
Afyonkarahisar'ın ilçeleri
İl merkezi
Bağlı ilçeler
This article is issued from Vikipedi - version of the 8/9/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.