Kalkınma Ajansları

Bu maddenin konusunun kayda değerlik yönergelerini (kişiler, kitaplar, organizasyonlar ve şirketler, okullar, müzik, web içeriği, filmler, tiyatro oyunları, TV programları) sağlamadığı düşünülmektedir. Konudan bağımsız ve güvenilir kaynaklar kullanarak maddeyi geliştirebilir ve kayda değer olduğunu ispat edebilirsiniz. Maddenin kayda değerliği kanıtlanamazsa maddenin silme politikası gereğince hızlı silinmesi veya kayda değerliği tartışmalı ise silinmeye aday gösterilmesi yerinde olacaktır. Bu madde Kasım 2016 tarihinden bu yana işaretli olarak durmaktadır.

AB üyelik sürecinde Türkiye'nin bölgeler arası gelir ve gelişmişlik farklarının azaltılması politikaları kapsamında, 2006 yılında 5449 sayılı kanun ile kalkınma ajansı kurulmasına karar verildi. Bugüne kadar tüm Türkiye’de 26 tane kalkınma ajansı kurularak faaliyetlerine başlamıştır. Türkiye'de kalkınma ajanslarının koordinasyonundan Kalkınma Bakanlığı sorumludur.

Türkiye'de Kalkınma Ajansları

Türkiye’de bölgeler arası gelişmişlik farklarını azaltmak amacıyla 1989 yılından itibaren ilk kalkınma projeleri GAP, DOKAP (Doğu Karadeniz Kalkınma Programı), DAKAP (Doğu Anadolu Kalkınma Programı) ve ZBK (Zonguldak-Bartın-Karabük) kalkınma programları gibi projeler DPT (Kalkınma Bakanlığı) koordinasyonunda hayata geçirilmeye başlandı. Ancak merkezden yapılan planlamanın yeterince verimli sonuçlar vermemesi sonucu gelişmiş ülke deneyimlerinden de yararlanılarak, yukarıdan aşağıya değil, aşağıdan yukarıya bir kalkınma politikasının geliştirilmesinin önemi anlaşıldı.

AB üyelik sürecinde Türkiye'de bölgeler arası gelir ve gelişmişlik farklarının azaltılması politikaları kapsamında, AB’nin bölgesel gelişme politikası ve uygulamalarına paralel yeni bir yaklaşım, yöntem ve kurumsal örgütlenme modeline dikkat çekilmiş ve AB ülkelerinin bu konudaki deneyimlerinden faydalanılarak bölgesel kalkınma modelleri üzerinde durulmuştur.

AB İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflandırması (NUTS)’na paralel olarak Türkiye'de üç düzey halinde İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflandırılması yapılmıştır. Bu bağlamda Türkiye 26 Düzey-2 alt bölge olarak tanımlanmıştır. Düzey-2 alt bölgeleri kurulması ile;

• Bölgesel farklılıkları azaltmayı amaçlayan bir ulusal ve ekonomik ve sosyal uyum politikasının geliştirilmesi,
• Bu başlık altındaki mevzuatın uygulanmasını kolaylaştıracak yasal çerçevenin kabul edilmesi,
• Bölgelere yönelik kamu yatırımlarına ilişkin öncelik kriterlerini ortaya koyan çok yıllı bütçeleme usüllerinin oluşturulması,
• Bölgesel kalkınmayı yürütecek idari yapıların güçlendirilmesi
• Bölgesel kalkınma planlarını uygulanması hedeflenmiştir.^[1]

2006 yılında 5449 sayılı kanun ile her bir Düzey-2 bölgesi için kalkınma ajansı kurulmasına karar verildi. Bugüne kadar tüm Türkiye’de 26 tane kalkınma ajansı kurularak faaliyetlerine başlamıştır.

Tüm Kalkınma Ajansları Listesi

Dünyada Kalkınma Ajansları

Bölgesel Kalkınma Ajansları’nın ilk ortaya çıkışı Amerika Birleşik Devletleri’nde yaşanan ve etkisi tüm dünyaya yayılan büyük buhran dönemine kadar uzanmaktadır. 1929 yılında dünya ekonomik krizinde, mekânsal eşitsizlikler ve sektörel alanlardaki açmazlar, özellikle krizden etkilenen ülkelerde bölgesel programları gerekli hale getirmiştir.

Amerika’da 1929 ekonomik krizinden diğer bölgelere göre daha fazla etkilenen Tennessee Vadisi’nde 1933 yılında başlatılan bölgesel kalkınma programı, böyle bir gerekliliğin sonucu ve tarihte bilinen ilk Kalkınma Ajansı örneği olmuştur.

Tenessee Vadisi örneği aynı zamanda Türkiye'nin en kapsamlı bölgesel kalkınma programı olan GAP’a da ilham kaynağı olmuştur.

Avrupa’da ise II. Dünya Savaşı’nın yıkıcı etkileri ve hızlı teknik/teknolojik gelişmeler sonucu, gelişmiş Batı ülkelerinde bölgeler arası farklılıklar daha da belirgin hale gelmiştir. Fransa, İtalya ve eski sanayi bölgelerinin çökmesi sonucu yeniden yapılanma ihtiyacının ortaya çıkması, bu ülkelerde ve diğer Avrupa ülkelerinde bölgesel kalkınmaya dönük politikaların, mekanizmaların ve kurumların oluşturulmasına yol açmıştır.

Böyle bir ortamda kalkınma ajanslarının yerel kalkınmaya etkileri fark edilmeye başlanmıştır.

Kalkınma ajansının alışılagelmiş kredi ve hibelerin ötesinde, kuruluşlara ortak olarak, özellikle küçük işletmelere danışma hizmetleri sağlayarak, araştırma ve geliştirme çabalarına destek vererek, tarım sektöründe toprağın verimini arttırıcı ve çevrenin korunmasına yönelik birçok yeni yöntem geliştirerek bölgelerin gelişiminde önemli rol oynadığı görülüyor.

1990lı yıllarda etkinliği artan Avrupa Birliği, kalkınma ajanslarının olumlu etkilerini fark edince bölgesel kalkınma fonlarını kullanıma sunuyor. Üyeleri de kalkınma ajanslarının kurulmasını destekliyor. Bu sayede 90’lı yılların başında Bölgesel Kalkınma Ajanslarının adedi ve yetkinlikleri hızlı bir artış gösteriyor.

Dış Bağlantılar

Kaynakça