Mehmet Kudret Ayiter

Mehmet Kudret Ayiter (d. 31 Ağustos 1919 Göttingen, ö. 13 Nisan 1986 Ankara), Roma hukuku profesörü ve bilim adamı. Dokuz Eylül Üniversitesi'nin kurucu üyelerindendir.^[1]

Özel hayatı

Dr. Ferid Ayiter'le Alman asıllı Feride Ayiter'in üç çocuğundan ikincisi olarak Göttingen'de Dünya'ya geldi. Temel eğitimini İstanbul'da tamamladı, İstanbul Erkek Lisesi'ni bitirdikten sonra 1937'de Ankara'ya taşınarak Ankara Hukuk Fakültesi'nden birinci olarak mezun oldu. II. Dünya Savaşı yıllarında 2½ yıl Erzurum'da askerî hakimlik yaptı.

1949 yılında Nûşin Ayiter'le evlenmişti. Bu evlilikten Elif ve Fatma Feride adlı iki kızı Dünya'ya geldi.

Emekliliğinden sonra ortaya çıkan ağır hastalıktan birkaç yıl sonra Nisan 1986'da vefaat etti. Kendi isteği üzerine İzmir Bornova'daki mezarlığa gömüldü.^[2] Prof. Ayiter Almanca, İngilizce, İtalyanca ve Latince bilirdi.

Çalışma hayatı

Ankara Hukuk Fakültesi'ni 1940'ta bitiren Prof. Ayiter, çalışma hayatına orada asistan olarak başladı^[1] ve 1948-49 Prof. Koschaker'in yanında onun Türk öğrencileri için hazırladığı ders notlarını Türkçeye tercüme etti. 1950'de Prof. Schwarz'ın yanında medenî hukuk konusunda doktorasını tamamlandı.^[2] Bu konudaki temellerini sağlamlaştırmak için iki kere ikişer yıl İtalya'da bulunmak üzere burs verildi. Daha sonra Roma hukuku üzerine ders vermeye başladı. Doktoradan sonraki yıllarda karşılaştırmalı hukuk dalında da ders vermeye başladı.

Kudret Ayiter, Dokuz Eylül Üniversitesi'nin kurucularından olup üniversite kütüphanesinin temelini atmış, vasiyetiyle 5.000'den fazla Almanca, Fransızca ve İtalyanca eserden oluşan özel hukuk ve özellikle Roma hukuku, hukuk tarihi ve karşılaştırmalı hukuk araştırmaları kitaplarını buraya vakfedilmiştir.^[1]

1955'te doçentlik tezi kabul edilen Prof. Ayiter, Ankara Üniversitesi'nde özel doçent olarak çalışmaya başladı. 1961'de aynı üniversiteye ordinaryus profesör olarak atandı. 1964-1966'da Ankara Hukuk Fakültesi'nin dekanıydı. Konferans gezileriyle Avrupa'nın birçok araştırma merkezlerine gitti.

Diğer yararlıkları

Türk-Alman ilişkilerini sağlamlaştırmak için gösterdiği çalışmalardan dolayı Almanya'nın yüksek nişanı verildi (Verdienstkreuz der Bundesrepublik Deutschland). İtalya da çok iyi İtalyanca ve Latince bilen Ayiter'i Cavaliere Ufficiale al Merito della Repubblica Italiana ve Commendatore della Republica Italiana nişanlarına lâyık gördü.^[2]

Hukuk dışındaki merakları tarihti (Frigya tarihi). Bu konuda çalışmalarıyla ilgili konferanslar verdi, makaleleri mevcuttur. 1972'de Almanya'da sekiz Osmanlı sultanının portrelerini buldu.^[2]

Eserleri

Derslerde kullanılmak üzere yazdığı eser ve yazıların dışındaki çalışmalarını genellikle bilim çevrelerinin kullandığı dillerde yazdı.^[2]

Hukuk

• Paul Koschaker ve Ankara Üniversitesi'nde Roma hukuku dersleri (Alm. Paul Koschaker und der Unterricht des Römischen Rechts an der Universität Ankara)
• Roma Hukuku Dersler, Aile Hukuku, Ankara, 1960 (2. baskı 1963)
• Bestellung der 'Dos' im klassischen Römischen Recht (doçentlik tezi, 1955).
• Noch einmal Papyri, Michigan VII, 434 (Inv. Nr. 508, 2217), Annales Fac. de Droit d'Istanbul 3 (1954) 79-89.
• Rylands Papyri (Inv. Nr. 612), Annales Fac. de Droit d'Istanbul 3 (1954) 79-89.
• Aestimario dotis e compara vendita come concetti di interpretazione tra i giuristi classici, Annales de l'Universite d'Ankara 6 (1954/55), 81-148.
• Höchstmaß bei Dosbestellungen im römischen Recht und übermäßige Schenkungen nach der Lex Cincia, Annales Fac. de Droit d'Istanbul 4 (1956) 204-213.
• Einige Bemerkungen zum domicilium 'des, filius familias' im römischen Recht, Studi Emilio Betti, 2. cilt (Milano 1962) 73-84.
• D.20.4.9.3 und einige Bemerkungen über Sextus Caecilius Africanus, Studi Giuseppe Grosso, 2. cilt (Torino 1968) 13-32.
• The asestimatum contract, Maior viginti quinque annis. Essays ın commem. Inst. for Legal History Univ. Uttrecht, Assen 1979. 22-29.
• Alcuni appunti sulla dotis datio ante nuptias, Studi Cesare Snfilippe, 4. cilt (Catania 1983), 49-57.
• Systematisches Denken und Theorie im Römischen Recht, Studi Arnaldo Biscardi, 1. cilt (Milano 1983), 9-21.
• Attorno alcuni testi del legatum dotis constituendae causa, 'MNHMH' Georges A. Petropoulos, 1. cilt (Atina 1984), 225-230.

Tarih

• Frigya kaya mezarlarının merdiven ve basamakları (Alm. Treppen und Stufen bei phrygischen Felsdenkmälern), Studien zur Religion und Kultur Kleinasienes, Festschrift für F. K. Dörner, I. cilt (Leidon 1978), 99-106.

Kaynaklar