Kutsal Liturji

Doğu Ortodoksluğu'ndaki en çok kullanılan iki Kutsal Liturji'nin yazarları Büyük Basileios ve İoannes Hrisostomos'un ikonaları, y.1150 (Cappella Palatina, Palermo).

Kutsal Liturji (Yunanca: Θεία Λειτουργία Theia Leitourgia; Bulgarca: Божествена литургия Bojestvena liturgiya; Gürcüce: საღმრთო ლიტურგია saghmrto lit'urgia; Romence: Sfânta Liturghie; Rusça: Божественная литургия Bojestvennaya liturgiya; Sırpça: Света Литургија ya da Sveta Liturgija; Ermenice: Սուրբ Պատարագ Surb Patarag;^[1]) İsa'nın Büyük Kilisesi'nin riti olan Bizans Riti'nde Efkaristiya ayini. Hristiyan liturjisinin Antakya Riti'nden doğan Kutsal Liturji Doğu Ortodoks ve Doğu Katolik Kiliseleri'nde uygulanır. Ermeni Hristiyanlığında Ermeni Apostolikler^[2][3] ve Ermeni Katolikler de aynı kavramı kullanır. Kimi Oryantal Ortodokslar bunun yerine "kutsal sunu" (Süryanice: qurbana qadişa) terimi kullanılır.

Doğu Katolik ve Ortodoks geleneklerinin geleneklerinde Kutsal Liturji zamanın ve dünyanın ötesinde görülür. İnananların Tanrı'nın Krallığı'na ölmüş aziz ve azizelere ve gökyüzündeki meleklere ibadet ederek birleşeceğine inanılır. Liturjideki her şey sembolik olsa da aynı zamanda semboliğin dışında görünmeyen gerçeği açığa çıkardığı düşünülür. Doğu geleneği ve inancına göre Liturji'nin kökeni Yahudi ibadetlerine ve Yahudi ibadetlerinin Erken Hristiyanlar tarafından adaptasyonudur. Bu Liturjinin ilk bölümü olan Vaazı ve el yazmalarının okumasını içeren "Kelimenin Liturjisi"nden görülmektedir. Liturjinin diğer yarısının Son Akşam Yemeği ve Erken Hristiyanların tarafından yapılan Efkaristiya kutlamalarından esinlenerek yazıldığına inanılır. Erken Hristiyanların Liturjiye katkısı ayrıca geleneksel olarak İsa'nın Bedeni ve Kanına gerçek anlamda bir temsili olduğu düşüncesiyle Efkaristiya'nın ayinin merkezi olduğu düşüncesi ve kendilerinin katılımıyla hep birlikte İsa'nın Bedeni yani Kilise'ye dönüşüldüğü inancıdır. Her bir Liturji birbirinden farklı olsa da çoğu temelde birbibinin gelenekler, amaç, kültür ve teolojiye bağlı adaptasyonlarıdır.^[4][5]

Bizans Riti

• İoannes Hrisostomos Kutsal Liturjisi (5. yüzyıl), Beşaret'in akşam duası liturjisi olarak yılın çoğu günü kullanılır.
• Aziz Büyük Basileios Kutsal Liturjisi (4. yüzyıl), Büyük Perhiz'in 5 Pazarı ve Aziz Basileios'un perhiz gününde (1 Ocak) kullanılır. Doğuş ve Teofani ile Kutsal Perşembe ve Kutsal Cumartesi zamanı akşam duası liturjisi olarak kullanılırç

Kaynakça