Türleşme

Bir topluluk coğrafi olarak birbirinden izole olmuş iki "allopatrik" topluluğa bölünür. Bu izole topluluklar (a) farklı seçici baskıları maruz kaldıkları veya (b) genetik sürüklenme sonucu, genotipik veya fenotipik farklılaşmaya uğrarlar. Bu topluluklar bir araya gelince o kadar evrimleşmiş olurlar ki artık birbirleriyle çiftleşemezler ve gen alış verişi yapamazlar.

Bir ana topluluğun çevresinde oluşan izole küçük toplulukların ana toplulukla gen alışverişi engellenir. Bu, kurucu etkisi (İng. founder effect) ile açıklanır, zira küçük topluluklar çoğu zaman genetik daralmalardan geçerek oluşurlar. Peripatrik türleşmede genetik sürüklenme önemli bir rol oynar.

Iraksayan iki topluluğun bölgeleri farklı olmakla beraber kısmen örtüşürler. Coğrafi şartlar sınırlı bir ayrışma sağlar, dolayıyla iki topluluktan bireyler ara sıra birbiriyle temas kurabilir. Ancak heterozigotların düşük uyumu yüzünden iki topluluğun birbiriyle çiftleşmemesini avantajlı kılacak davranışlar veya mekanizmalar seçilime uğrar.

Aynı yerde yaşayan bir türün bireyleri iki tür olarak birbirinden ıraksar. Böyle bir mekanizmanın varlığı yakın zamana kadar tartışmalı olmakla beraber artık bunun örnekleri bulunmuştur. Belli bir özelliğin (örneğin agız büyüklüğü) aşırı küçük veya aşırı büyük olması, ortalama büyüklükte olmasından daha avantajlı ise ve bu aşırı özelliğe sahip olanlar kendilerine benzer olanlarla çiftleşmeyi tercih ederse, zaman içinde bu iki alt topluluk iki tür olarak evrimleşebilir.

Simpatrinin bir diğer yoludur. Aynı ortamda yaşayan bireylerden bazılarında kromozom sayısının topluca artması (örneğin diploit iken triploit olmak) sonucu, çoğunluğu oluşturan diploit bireyler ile poliploid azınlık arasında üreme izolasyonu meydana gelebilir.