Opiza Manastırı

Opiza Manastırı (Gürcüce: ოპიზის მონასტერი; translit.: “op’izis monast'eri”), tarihsel Klarceti bölgesinde, Opiza köyünde kurulmuş olan orta çağ Ortodoks Gürcü manastırıdır. Bugün Artvin ilinin merkez ilçesine bağlı Bağcılar) köyünde yer alır. Manastır bir ana kilise, küçük kilise, çan kulesi, yemekhane, mezarlık binası, sarnıç ve başka yapılardan oluşmaktadır.[1]

Opiza Manastırı 19. yüzyılın son çeyreğinde büyük ölçüde ayakta duruyordu. Fotoğraf: Andrey Mihailoviç Pavlinov, 1888.

Giorgi Merçule’nin eseri Grigol Hantsteli’nin Yaşamı ile Opiza Manastırı’nın ilahiler yazmasına (1093) düşülen nota göre manastır Vaftizci Yahya’ya adanmıştır. Manastır yapı topluluğu oldukça geniş bir alanı kaplıyordu. Ne var ki bu yapıların asıl kısımları tamamen yıkılmış veya işlevleri anlaşılmayacak derecede zarar görmüştür.

Tarihçe

Opiza Manastırı, sadece Klarceti’deki manastırlar arasında değil, orta çağda bütün Gürcistan’da en erken kurulmuş manastırlardan biridir. Kartlis Tshovreba’ denilen Gürcistan tarihinin yazarlarından biri olan tarihçi Cuanşeri’nin verdiği bilgiye göre, Opiza Manastırı Vahtang Gorgasali’nin girişimiyle 5. yüzyılda kuruldu. Göründüğü kadarıyla manastır, Arap saldırılarından sonra 8. yüzyılda yenilenmiştir.[1] Nitekim Vahtang Gorgasali’nin Ardanuç’taki kalesini ve çevresindeki kenti yeniden yaptırıp başkent edinen Kral Aşot’un Opiza Manastırı’nda dört yıl süren onarım ve yenileme çalışmaları yaptırttığı kilisedeki kitabeden anlaşılmaktadır.[2]

Ana kilise

Manastırın ana kilisesi olan Opiza Kilisesi, 10. yüzyılda inşa edilmiştir. Kubbeli ve yarı serbest haç planlı bir yapı olan kiliseden geriye sadece yıkıntılar kalmıştır. Kalan izlerden kilisenin duvar resimlerine sahip olduğu anlaşılmaktadır.[3] Nitekim 19. yüzyılın ikinci yarısına kadar ayakta kalabilen kilisenin kubbesi içindeki sahne ya da figürlerin varlığı çeşitli yayınlarda yer almaktadır.[4]

Opiza Kilisesi, köyün yolunu yapma bahanesiyle 1960’larda dinamitle yıkılmıştır. Kilisenin taşları hemen yanı başında bulunan caminin inşasında kullanılmıştır ve bu taşlardaki süslemeler bugün de fark edilmektedir. Opiza Manastırı’nın tek nefli bir yapı olan küçük kilisesinin bugüne sadece yıkıntıları kalmıştır. Ayrıca Opiza ile Hantsta manastırları arasındaki alanda, son yıllardaki araştırmalarla beş küçük kilisenin yıkıntıları ortaya çıkarılmıştır. Ancak bu kiliselerin hangi manastıra ait olduğu henüz tespit edilmemiştir.[3]

Opiza İncili

Opiza Manastırı el yazmaları merkezi olarak da tanınıyordu. 913 yılında Opiza Manastırı’nda kopyalanmış olan ve Opiza İncili denilen İncil, günümüzde Yunanistan’daki İviron Manastırı’nda korunmaktadır. 13,9 × 12,4 cm ebatlarında olan Opiza İncili 261 yapraktan oluşmaktadır ve Grigol adında biri tarafından kopyalanmıştır.[5]

Kaynakça
  1. Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 37, ISBN 9789941478178.
  2. Mine Kadiroğlu - Bülent İşler, Gürcü Sanatının Ortaçağı, 2010, s. 8, ISBN 9789944579216.
  3. Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 143, ISBN 9789941478178.
  4. Mine Kadiroğlu - Bülent İşler, Gürcü Sanatının Ortaçağı, 2010, s. 163, ISBN 9789944579216.
  5. Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 412, ISBN 9789941478178.

Galeri
  • Giorgi Kazbegi'nin Bir Rus Generalinin Günlükleri - Türkiye Gürcistanı'nda Üç Ay adlı kitabına yer alan Opiza Manastırı çizimi.
  • Opiza Manastırı'nın bugünkü kalıntıları
  • Opiza Manastırı, Fotoğraf: Andrey Mihailoviç Pavlinov, 1888
  • Opiza Manastırı, Fotoğraf: Andrey Mihailoviç Pavlinov, 1888
  • Opiza Manastırı, Fotoğraf: Andrey Mihailoviç Pavlinov, 1888
  • Opiza Manastırı, Fotoğraf: Andrey Mihailoviç Pavlinov, 1888
  • Opiza Manastırı, Fotoğraf: Andrey Mihailoviç Pavlinov, 1888
  • Opiza Manastırı, Fotoğraf: Andrey Mihailoviç Pavlinov, 1888
  • Opiza Manastırı, Fotoğraf: Andrey Mihailoviç Pavlinov, 1888
  • Opiza Manastırı, Fotoğraf: Andrey Mihailoviç Pavlinov, 1888
  • Opiza Manastırı, Fotoğraf: Andrey Mihailoviç Pavlinov, 1888
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.