Nahçıvan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti

Birinci Dünya Savaşı'nın son yılında Nahçıvan, her ikisi de bölgeye hak iddia eden Ermeniler ve Azerbaycanlılar arasında daha fazla kan dökülmesine sahne oldu. 1914 yılına gelindiğinde, Ermeni nüfusu biraz %40'a düşerken, Azeri nüfusu yaklaşık %60'a yükseldi. Şubat Devrimi'nden sonra bölge, Rusya geçici hükümetinin özel Transkafkasya Komitesinin ve daha sonra kısa ömürlü Transkafkasya demokratik federatif Cumhuriyeti'nin yetkisi altındaydı. TDFR Mayıs 1918'de sona erdiğinde, Nahçıvan, Dağlık Karabağ, Zangezur (bugün Ermenistan'ın Syunik Eyaleti) ve Kazakh, yeni kurulan ve kısa ömürlü Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti (EDC) ve Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti (ADC) ülkeleri arasında yoğun bir şekilde tartışıldı. Haziran 1918'de bölgede Ermenilerin Türklere yaptığı zulum nedeni ile Osmanlı Nahçivanı kontrol altına aldı. Mondros Mütarekesi şartları altında, Osmanlılar yaklaşan İngiliz askeri varlığına yol açmak için birliklerini Transkafkasya'dan çekmeyi kabul ettiler.

İngiliz işgali altında, Güney Kafkasya'daki İngiliz baş komiseri bay Oliver Wardrop, çatışmayı çözmek için bir sınır önerisi yaptı. Wardrop'a göre, Ermenilerin Azerbaycan'a karşı iddiaları eski Erivan Valiliğinin (önceki İmparatorluk Rus yönetimi altında Nahçıvan'ı kapsayan) idari sınırlarının ötesine geçmemeli, Azerbaycan ise Bakü ve Elisabethpol valilikleri ile sınırlı olmalıydı. Bu öneri hem Ermeniler (Kazakh, Zangezur ve Karabağ'a olan iddialarından vazgeçmek istemeyen) hem de Azeriler (Nahçıvan'a olan iddialarından vazgeçmeyi kabul edilemez bulan) tarafından reddedildi. Her iki ülke arasındaki anlaşmazlıklar devam ettikçe, kısa bir süre sonra İngiliz işgali altındaki kırılgan barışın uzun sürmeyeceği ortaya çıktı.

Aralık 1918'de, Azerbaycan'ın Musavat Partisinin desteğiyle, Jafargulu Khan Nakhchivanski, Wardrop tarafından Ermenistan'a atanan eski Erivan Valiliğinin Nahçıvan uyezdinde Aras Cumhuriyeti'ni ilan etti. Ermeni hükümeti yeni devleti tanımadı ve birliklerini kontrol altına almak için bölgeye gönderdi. Çatışma kısa süre sonra şiddetli Aras Savaşına patlak verdi. İngiliz gazeteci C. E. Bechhofer, durumu Nisan 1920'de anlattı:

Çılgın milliyetçilerden oluşan bir partiyi iki siyahın beyaz yapmadığına ikna edemezsiniz; sonuç olarak, her iki taraftan, Ermenilerden ve Tatarlardan [Azerilerden], sebepsiz saldırılardan, cinayetlerden, köy yakmalarından ve benzerlerinden oluşan bir şikayet kataloğu olmadan hiçbir gün geçmedi. Özellikle, durum bir dizi kısır döngüydü.

Ancak, Haziran 1919 ortasına kadar Ermenistan, Nahçıvan ve kendi kendini ilan eden Cumhuriyetin tüm toprakları üzerinde kontrol kurmayı başardı. Aras Cumhuriyeti'nin yıkılması düzenli Azerbaycan ordusunun işgalini tetikledi ve Temmuz ayı sonunda Ermeni birlikleri Nahçıvan şehrini Azerilere bırakmak zorunda kaldı. Yine, daha fazla şiddet patlak verdi, yaklaşık on bin Ermeni öldü ve kırk beş Ermeni Köyü yıkıldı. Bu arada, durumun umutsuz olduğunu ve bölge üzerinde herhangi bir kontrol sağlayamadığını hissederek, İngilizler 1919'un ortalarında bölgeden çekilmeye karar verdi. Yine de, Ermeniler ve Azeriler arasındaki çatışmalar devam etti ve Nahçıvan bölgesi boyunca meydana gelen bir dizi çatışmadan sonra, bir ateşkes anlaşması imzalandı. Bununla birlikte, ateşkes sadece kısa bir süre sürdü ve Mart 1920'in başlarında, başta Karabağ Ermenileri ile Azerbaycan'ın düzenli ordusu arasında Karabağ'da daha fazla savaş patlak verdi. Bu, Nahçıvan da dahil olmak üzere karışık nüfuslu diğer alanlarda çatışmaları tetikledi.