Louvre Müzesi

Sakkara'da bulunan The Seated Scribe isimli meşhur eserin müzeden bir görüntüsü. (M.Ö. 2600-2350)[10]

Bu bölümde; Nil Nehri ve çevresinden çıkartılmış, tarihi geçmişi günümüzden 4.000 yıl öncesine kadar dayanan yaklaşık 50.000 kadar el işçiliği eser bulunmakla beraber, bunların sadece belirli bir kısmı sergilenebilmektedir.[11][12] Dünyanın en büyük Mısır temalı koleksiyonunu oluşturan bu eserler arasında Antik Mısır, Orta Krallık, Yeni Krallık, Ptolemaios Krallığı, Roma İmparatorluğu ve Bizans döneminden kalma parçalar bulunmaktadır.[12]

Müzenin bu alanda sahip olduğu koleksiyonun bir kısmı kraliyet ailesine ait olsa da, Napolyon'un 1798'de düzenlediği seferler sonrasında zaptedilerek Fransa'ya getirilen parçalarla beraber daha da genişlemiştir. Bu seferlerde Napolyon'a eşlik eden Dominique Vivant Denon ise bir dönem müzenin yöneticiliğini üstlenmiştir.[11] Jean-François Champollion Rosetta Taşı'nı Fransızcaya çevirdikten sonra dönemin kralı X. Charles, müzede diğer eserlerden ayrı olacak şekilde bir bölüm kurulmasını emretmiş ve böylelikle bugünkü koleksiyonun temelleri atılmıştır. Champollion ayrıca kraldan Edmé-Antoine Durand, Henry Salt ve Bernardino Drovet'in sahip olduğu yaklaşık 7.000 parçalık kişisel koleksiyonların da satın alınarak bu bölüme dahil edilmesini rica etmiştir. Mısır'ın başkenti Kahire'de Kahire Mısır Müzesi'ni kuran Auguste Mariette, daha sonraları Memfis'te yapılan kazı çalışmaları sırasında bulunan diğer önemli eser ve buluntuları etik olmayan bir şekilde Fransa'ya yollamış; böylelikle Louvre Müzesi'nin Mısır koleksiyonunun büyüme süreci devam etmiştir.[11][13]

20 kadar odada muhafaza edilen ve sergilenen bu eserler yalnızca el işçiliği heykel vb. sanatsal ürünleri değil; aynı zamanda papirüslere yazılmış belgeler, mumyalar, kıyafetler, mücevher eşyaları, müzik aletleri, silahlar ve oyunları içermektedir.[11][12] Orta Kralık sanatı, altından yapılma heykel ve büstlerle meşhurken; Yeni Krallık dönemine ait eserler ağır ve kasvetli bir hava taşımaktadır. Yine de tanrıça Neftis ve Hathor'un kireçtaşından yapılma heykelleri, çağın zenginliğinden izler taşımaktadır.[12][13]

İnsan kafalı, kanatlı boğa Lamassunun bir tasviri

Yakın Doğu eserleri koleksiyonu; müzenin, 1881'e tarihlenen, ikinci en yeni bölümüdür. İslamiyetin yayılmasından önceki döneme ait eserlerin sergilendiği bu bölüm; Levant, Mezopotamya (Irak) ve Pers (İran) olmak üzere coğrafi bölgelere dayalı üç farklı kategoriye ayrılmıştır. 1843 yılında Paul-Émile Botta tarafından ilgili bölgelere yapılan keşif ziyaretleri ve II. Sargon'un sarayının bulunmasıyla beraber, bu bölümdeki içeriklerin sayısı hızla çoğalmaya başlamıştır.[12][14]

Sümer medeniyetinden birçok eserin sergilendiği koleksiyonda, Lagaş prensinin Zagros Dağları'nda barbar kavimlere karşı kazandığı zaferin anısına Agade şehrinin kralı tarafından M.Ö. 2450 yılında diktirilen bir yazılı anıt da bulumaktadır. 1901 yılında keşfedilen, 2.25 metre boyutuna ulaşan ve Hammurabi Kanunları'nın yazılı olduğu başka bir çivi yazması da yine bu bölümde yer alır.[12][15] Ayrıca 2005 yılında düzenlenen bir Antik Pers sergisi için, aralarında Persepolis kazılarında bulunan nadir eserlerin de bulunduğu birtakım nesne de British Museum tarafından Louvre'a ödünç verilmiştir.[16]

Semadirek Kanatlı Zaferi, M.Ö. 190

Bu bölümdeki eserler; tarihleri Cilalı Taş Devri'nden M.S. 6. yüzyıla kadar uzanan süreçte, Akdeniz havzasındaki medeniyetlerden kalma parçalardan oluşmaktadır.[17] Müzenin en eski koleksiyonlarından birisini oluşturan bu eserler, I. François döneminden beri toplanmakta ve zaman zaman yenileri eklenmektedir.[12][18] Başlangıçta sadece Venus de Milo gibi mermer heykellerden oluşan koleksiyona Napolyon Savaşları sırasında birçok önemli eser ve heykel dahil edildiyse de bunlar Napolyon Bonapart'ın 1815 yılında tahttan inmesinin ardından getirildikleri yerlere geri gönderilmiştir. 19. yüzyıla gelindiğinde Fransa Millî Kütüphanesi'nin ve Durand'ın kişisel koleksiyonunun da dahil edilmesiyle sergiler büyümeye devam etmiştir.[10][17]

M.Ö. 4. yüzyıldan sonra sanatta insan formunu ve biçimini resmetme, işleme ve tasvir etme anlayışı yükselişe geçmiştir.[12][19] Louvre Müzesi de; bünyesinde barındırdığı Venus de Milo ve Semadirek Kanatlı Zaferi gibi eserlerle hâlen dünyanın en büyük Helenistik dönem koleksiyonlarından birine sahip bir müzedir.[18] Galerie Campana ise binlerce örneğinin arasından sıyrılıp öne çıkan, Antik Yunan çömlekçiliğinin en bilindik ürünlerindendir.[17] Yine müze dahilindeki Agrippa ve Annius Verus portrelerinin de dahil olduğu Roma dönemi portreciliği, bu türün önde gelen temsilcilerindendir.

Fildişi ve gümüş işlemeli sandık, İspanya, 966

İslami sanat eserleri koleksiyonu; 13 farklı ülkeden, 3 ayrı başlıkta toplanmıştır ve müzenin en yeni kısmıdır.[20] 5000 kadar seramik, ahşap, cam, metal, fildişi gibi çeşitli materyallerden yapılma eser ve 1000 kadar da çanak-çömlek kalıntısından oluşan koleksiyon[21], 2003 yılına kadar dekoratif sanatlar bölümünün bir parçasıydı. Koleksiyon; Endülüs, Memlük ve İran olmak üzere dönemsel olarak üç parçaya ayrılmıştır.[14][20] Bu bölümdeki en önemli eser, Firdevsî'nin Şehname'sinin üç sayfalık bir kısmıdır.[21]

Burgonya yöneticisi Philippe Pot'un mezarı, Antoine Le Moiturier tarafından yapıldı.

Başlangıçta sarayın antika bölümünün bir parçası olan heykel koleksiyonu, Louvre müze olmadan önce kralın kişisel sarayıyken de adeta bir heykel deposunu andırmaktaydı.[22][23] Fakat 1824 yılına kadar Louvre'da sadece antik dönem heykelleri sergilenmiştir çünkü kraliyet koleksiyonunun büyük bir kısmı Versay Sarayı'nda korunmakta, burada ise sadece 100 kadar eser bulunmaktaydı. 1847 yılında bölümün başına Léon Laborde'un geçmesiyle beraber Orta Çağ bölümü de genişlemeye başlamış[23]; bu büyüme 1986 yılına kadar devam etmiştir. Bu yıldan sonra, Louvre müzesinin heykel koleksiyonu yerli ve yabancı eserler olmak üzere ikiye bölünmüş; 1850 kadar Fransız sanatına ait eser Richelieu kanadında yani Orsay Müzesi'nde, geri kalan yabancı parçalar ise Denon kanadında yani Louvre'da sergilenmeye başlanmıştır.[22] Güncel olan heykel bölümü; Etrüsk, Yunan ve Roma medeniyeti dışında kalan bölgelerden toplanan eserlerden meydana gelmektedir[22] ve Michelangelo'nun Ölmekte Olan Köle ile İsyancı köle adlı heykelleri, koleksiyonun en değerli parçalarındandır.[23]

Yombe halkı, 19. yüzyıl

Romanesk sanat anlayışına bağlı kalarak 11. yüzyılda yapılmış olan Daniel in the Lions' Den ve 12. yüzyıldan kalma Virgin of Auvergne adlı eserler de koleksiyona dahil olan önemli parçalardandır. Rönesans akımıyla beraber Fransız heykel sanatı daha ölçülü bir kıvama yoğrulmuş, bu değişimin örnekleri de yine müzede sergilenen Jean Goujon ve Germain Pilon'un eserlerine yansımıştır. Koleksiyonda 17. ve 18. yüzyıllardaki sanat anlayışını en iyi yansıtan eserler ise Gian Lorenzo Bernini'nin Bust of Cardinal Richelieu'i, Étienne Maurice Falconet'in Woman Bathing ve Amour menaçant adlı çalışmaları ve François and Michel Anguier'in yaptığı dikilitaştır. Neoklasisizm akımına ait en önemli parça Antonio Canova'nın Psyche Revived by Cupid's Kiss adlı eseridir. 18. ve 19. yüzyılların önde gelen temsilcisi ise Fransız sanatçı Alfred Barye'dir.[23]

Leonardo da Vinci'nin meşhur eseri Mona Lisa, 1503-1519 yılları arasında yapıldığı tahmin ediliyor

Yapım tarihleri 13.-19. yüzyıllar arasında değişen 7.500'den fazla tablonun bulunduğu koleksiyon, 12 yetkili tarafından yönetilmektedir.[24] Bu tablolardan 2/3'i Fransız ressamlara aitken, 1.200'den fazlası da Kuzey Avrupalı sanatçılar tarafından yapılmıştır. I. François ve XIV. Louis'nin kişisel koleksiyonlarının çoğu Raphael, Michelangelo ve Leonardo da Vinci gibi İtalyan ressamların eserlerinden oluşmaktadır.[25] Bununla beraber, Napolyon Bonapart zamanında yadsınamayacak kadar çok resim de çeşitli yollarla saraya kazandırılmıştır.[26][27] Fransız ve Kuzey Avrupalı sanatçıların çalışmaları müzenin Richelieu kanadında, İtalyan ve İspanyol ressamların eserleri ise Denon kanadının birinci katında yer almaktadır.[27][28]

1869 yılında Louis La Caze tarafından Louvre Müzesi'ne hediye edilen La Caze Koleksiyonu, bir kişinin Louvre'a yaptığı en büyük bağış olarak tarihe geçmiştir. La Caze, kişisel derlemelerinden 584 tabloyu müzeye vermiş ve böylelikle bugün dahi en önemli parçalardan sayılan Antoine Watteau'nun "Gilles" adlı eseri müzeye katılmıştır. Müzede 2007 yılında La Caze'yi anma ve teşekkür etme amacıyla 1869: Watteau, Chardin... Louvre'a katılıyor; La Caze Koleksiyonu" adı bir sergi düzenlenmiştir.[29] Bugün müzenin bünyesinde barındırdığı birçok tablo, Fransa Müzeler Müdürlüğü'ne bağlı Fransız Restorasyon ve Araştırma Merkezi tarafından dijital ortama aktarılmıştır.[30]

Fransız ressam Charles le Brun tarafından 1671 yılında çizilen aslan kafalı üç insan tasviri

Baskı ve çizimler bölümü, kağıt üzerine işlenmiş olan eserlerin sergilendiği kısımdır.[31] Koleksiyona dahil olan 8.600 kadar eserin kaynağı, Fransız kraliyet ailesinin özel derlemeleridir. Yaklaşık 1.200 çizim de Fillipo Baldinucci gibi insanların özel koleksiyonlarından satın alma yoluyla toplanmıştır.[10][32] Resmî olarak 5 Ağustos 1797 tarihinde 415 parçalık bir koleksiyonla, Galerie d'Apollon'da sergilenmeye açılan bu bölümdeki eserler üç ana başlığa ayrılmıştır. Cabinet du Roi olarak adlandırılan bu koleksiyonun bir kısmı Edmond James de Rothschild'dan satın alınmıştır ve 14.000 parça bakır kaplama tabak, 40.000 baskı, 3.000 çizim ve 5.000 adet resimli kitaptan oluşmaktadır.[31]

Sebasteli Vlas'ın 13. yüzyıldan kalma bir tasviri, vitray çalışması

Başlarda heykellerin sergilendiği alanın bir parçası olan dekoratif sanatlar bölümü; kraliyet ailesi ve kilisenin ortak koleksiyonlarına dayanmaktadır. Orta çağlardan 19. yüzyılın sonlarına kadar uzanan Objet d'art derlemesi de sonradan buraya dahil edilmiştir.[33][34] Yeni yeni büyümeye başlayan bu koleksiyonun en değerli eserleri arasında pietre dure vazolar ve bronzlar yer almaktaydı. İlerleyen yıllarda Durand koleksiyonunun satın alınmasıyla seramik, emaye, vitray çalışmaları da dahil oldu; yaklaşık 800 parçalık başka bir derleme de Pierre Révoil tarafından hediye edildi. Romantizm akımının başlangıcı, Rönesans ve Ortaçağ eserlerine olan ilgiyi yeniden canlandırdı ve Sauvageot'tan 1500 kadar fayans çalışması satın alındı. 1862 ise Giampietro Campana'nın altın mücevher ve 15.-16. yüzyıllardan kalma İtalyan çinileri koleksiyona dahil oldu.[34][35]

Bütün bu çalışmalar Richelieu kanadının birinci katındaki Apollo Salonu'nda sergilenmektedir ve alonun adını, XIV. Louis tarafından mekandaki boşlukları güneş sistemi temasıyla doldurması için görevlendirilen ressam Charles Le Brun koymuştur. Koleksiyonun Orta Çağ'a ait olan kısmında; XIV. Louis'nin taç giyme giydiği tacı, V. Charles'ın asası ve 12. yüzyıldan kalma porfir bir vazo gibi önemli eserler bulunmaktadır.[36] Rönesans döneminden ise Giambologna'nın bronz Nessus ve Deianirası ve Maximillian'ın Avı adlı gobleni yer alır.[33] Pompadour'un Sevr vazoları ve III. Napolyon'un odası ise bu bölümde dikkat çeken diğer ayrıntılardır.[33]

2000 yılının Eylül ayında müze, Gilbert ve Rose-Marie Chagoury Sergisinin açılışını yapmıştır. Bu sergide; Chagoury çifti tarafından satın alınıp kişisel koleksiyonlarına eklenmiş olan, aralarında altın ve gümüş ipliklerle işlenmiş ve deniz tanrılarını tasvir eden, 16. yüzyıldan kalma altı parçalı bir takımının da olduğu goblenler sergilenmektedir.

2004 yılında Fransız yetkililer artık kullanım kapasitesini aşan Paris'teki Louvre Müzesi için bir uydu müze inşa edilmesine karar verdiler. Başta kurulacak bu yeni müzenin Amiens, Arras, Boulogne-sur-Mer, Calais, Lens veya Valenciennes'e açılması düşünülmüş; yapılan tartışmalar ve görüşmeler sonucunda da en uygun yerin Lens olduğuna hükmedilmiştir. Bu fikirle beraber sadece Louvre'u rahatlatmak değil; aynı zamanda müzenin toplam ziyaretçi sayısını artırıp, Fransa'nın kuzeyindeki şehirlerin ekonomisini canlandırmak amaçlanmıştır.[37] Dönemin başbakanı Jean-Pierre Raffarin Lens'e müze için uygun bir bina yaptırılması için onay vermiş, projeyi çizmesi için de Japon mimarlık firması olan SANAA görevlendirilmiştir. Müze nihayetinde 7 yıllık bir çalışmanın ardından 2012'de açılmış; yetkililer ise 600 kadar eserin sergileneceği müzenin yılda en az 500.000 ziyaretçi çekeceğini dile getirmişlerdir.[37]

Dönemin Fransız kültür bakanı Renaud Donnedieu de Vabres ve Abu Dabi şeyhi Halife bin Zayid el-Nehyan arasında imzalanan 30 yıllık bir anlaşma sonucunda kurulması kararlaştırılan Louvre Abu Dabi Müzesi, 8 Kasım 2017 yılında ziyaretçilerine kapılarını açmıştır. Saadiyat Adası'nda yaklaşık 24.000 metrekare alan üzerine planlanmış olan müzenin projesi Fransız mimar Jean Nouvel tarafından çizilmiş ve bir mühendislik firması olan Buro Happold önderliğinde inşa edilmiştir. Bulunduğu mekanın özellikleriyle bir uyum içerisinde olması planlandığı için müze binasının çatısı, vahadaki bir hurma ağacının yaprakları arasından geçip yere ulaşan güneş ışınlarını tasvir edecek şekilde dizayn edilmiş metalik gövdeyle kaplanmıştır. Bu proje; kültürel bir anlaşma olmasının yanı sıra ticari şartlar da taşıdığı için birçok sanatsever, sanatçı ve devlet insanının tepkisini çekmiştir.[38][39] İki hükûmet arasında 832.000.000 €'luk bir bedelde anlaşmaya varılmış; Fransa hükûmeti onar yıllık periyotlarla Abu Dabi'ye sayıları 200-300 arasında değişen sanat eserini yollamayı ve 15 yıl boyunca her yıl birer geçici sergi düzenlenmesini sağlamayı kabul etmiştir. Ayrıca bu müzeye sadece Louvre'dan değil; Pompidou Merkezi'nden ve Guimet, Rodin, Orsay, Versay müzelerinden içerik gönderilmesi kararlaştırılmıştır.[40]

2016 yılında Fransa ve İran hükümetleri arasında yapılan bir anlaşma sonucunda kurulması planlanan müzenin, 2018'in Mart ayında Tahran'da açılışı gerçekleştirilmiş; Paris'teki Louvre Müzesi'nden gelen onlarca eser burada gösterime sunulmuştur. Açılışa Louvre'dan iki kıdemli yönetici katılmış; Antik Mısır, Mezopotamya ve İran medeniyetlerine ait nesnelerin yanı sıra Fransız kraliyetine ait eşyaların da teşhir edildiği sergiyi gezmişlerdir. İran Ulusal Müzesi'ni inşa eden Fransız mimar André Godard'dan sonra iki ülke arasındaki en büyük kültürel anlaşma ise bu proje olmuştur.[41]

Louvre Müzesi'nin politikaları gereği kamusal alana ait eski eserleri fotoğraflama yasağı tartışmalara yol açmıştır. 2005 yılında alınan ve uygulanmaya başlanan bu karar, ziyaretçiler ve sanat yorumcuları tarafından, ulusal müzelerin kültürel ve kamusal misyonuna aykırı ve yasadışı olduğu gerekçesiyle kınanmıştır. Müze ise bu yasağı; fotoğraf makineleri ve telefon flaşlarının fotoğrafı çekilen eserlerin dokusuna zarar vererek, zaman içinde yıpranmalara ve bütünlüğünde bozulmalara meydan verdiğini öne sürerek savunmuştur. Ancak insanlar bu yasağın, müzeye ait hediyelik eşya dükkanlarından kartpostal vb. fotoğrafların satın alınmasına bir teşvik olduğunu düşünerek yönetimi protesto etmişler; çıkan olaylar sonucunda da yasak kısmen kaldırılmış ve sadece flaşsız fotoğraf çekmeye izin verilmiştir.[42]

Fransız menşeili iki kurum olan Louvre Müzesi ve petrol şirketi Total, yıllardır süregelen bir ortaklık içindeydi.[43] Fakat 2017 yılında başkent Paris'te düzenlenen küresel çaptaki iklim değişikliği konferansında alınan kararlarla, Total'in uyguladığı ve sürdürdüğü eylemler birbirine ters düşmekteydi. Bu sebepten dolayı birtakım çevreci sivil toplum örgütü bir araya gelerek; Total'in dünya iklimini olumsuz etkileyen çalışmalarda bulunduğu ve bunları azaltmak yerine ısrarlıca çoğalttığı gerekçesiyle protesto gösterileri düzenledi.[44][45][46] 2016 yılında şehrin içinden geçen Sen Nehri'nin aşırı yağışlar sonucunda taşıp, müzeyi su basması ve akabinde Louvre'un kapılarını bir süre ziyaretçilere kapatmak zorunda kalması[47] da bu protestoları haklı kılan olaylardan bir tanesi olmuştur. Henüz ortaklığı bitirmek için kesin bir adım atılmamış olmakla beraber, eylem kampanyalarını düzenleyen aktivistler; "Louvre’un etik şartnamesinin tütün ve alkol sanayisinden bağış alınmasını yasakladığına dikkat çekerek, benzer ilkelerin fosil yakıt sanayi için de uygulanması gerektiği"ni[48] savunmaktadırlar.[49][50]