Kağıt (film)

sözü ile başlayan uzun metrajlı filmde, Mehdi isimli babası hasta, yaşlı ve emekli gümrük muhafaza memuru (Ahmet Mekin) olan Emrah (Öner Erkan), ailesinin ve babasının çok istediği eczacı olmak yerine rejisör olarak film çekmek istemektedir. Fakat 1977 yılında o dönemin Türkiye'si şartlarında film çekimi için gerekli izinleri Ankara'dan defalarca almak istemesine rağmen, sansür kurulu başkanı olan Müzeyyen Gürkaya (Asuman Dabak) önce filmin çekiminin zaten başlaması nedeniyle izin vermemiş ve daha sonra saçma kanunları karşısına bir engel olarak çıkarmıştır. Bu aşamalar esnasında karşısına çıkan sorunlar ile ilgili olarak annesi Şahane hanım (Ayşen Gruda) ve arkadaşları kendisine yardımcı olmaya çalışmışlar ancak film için kimse Müzeyyen hanımdan izin almayı başaramamıştır.

Emrah aslında arkadaşları ile birlikte film çekimlerine başlamıştır. Film çekiminde kullandığı parayı, okuldaki arkadaşlarının fotoğraf çekiminden elde etmektedir. Fakat bu para doğal olarak çekimlere yetmez. Babası hasta yatağında Emrah'ın eczacılık fakültesini bitireceği günü iple çekmekte ve beklemektedir. Emrah'ın babası otoriter bir insandır ve tek oğlu Emrah'ın dışında dört kız çocuğu daha bulunmaktadır. Mehdi beye evinde iğnesini yapmak için eczacı Çiçek (Zeynep Beşerler) gelip gitmektedir. Bu esnada Emrah Çiçek'e aşık olur. Çekimlerle ilgilenen Emrah, babasına Eczacılık fakültesini başarıyla bitirdiği yalanını annesinin zoruyla söyler. Ayrıca Çiçek'e karşı olan aşkını gizli bir şekilde sürdürmektedir. Bu esnada annesi Şahane hanımın fikrini değiştirmeyi başarır. Çekilen filmin konusu sosyal içerikli işçi hareketleri üzerinedir. Çekmeyi çok istediği film için gereken parayı Mevlüt (Metin Cantimur) isimli yapımcıdan alacaktır. Mevlüt daha önce kendisine para için söz vermiştir. Fakat Mevlüt'ün yanına çektiği filmin başrol oyuncusu Zeki (Uğur Bilgin) ve annesi ile birlikte giden Emrah'a o dönemin filmlerde çok tutulan sarışınlarından olan Asu Balkan(Fatoş Seymen)'ın filmde oynaması karşılığında para verileceği belirtilir. Aksi takdirde parayı alamayacaktır.

Emrah Asu Balkan'ın yanına gider ve Asu Balkan fabrikatörün kızı rolünü oynamak istemez. Bunun yerine Zeki'nin rolü olan işçi hareketleri liderini oynamak ister. Emrah bu duruma önce karşı çıksa da, alacağı parayı düşünür ve onay verir. Asu Balkan'ın filmde oynayacağını duyan medya filme ilgi gösterir ve film hakkında medyada görsel resim ve yazılar çıkar. Çektiği film için Asu Balkan'ı ikna ettiğinin delili olan Ses isimli dergi ile birlikte, Emrah yapımcı Mevlüt'ün yanına gider. Fakat Mevlüt bu defa da film için izin alıp almadığını sorar. İzin almadığını belirten Emrah'a Mevlüt, Ankara'dan film için nasıl izin alacağını anlatır.

Emrah yedi suret yazdırdığı senaryo ile birlikte Ankara'nın yolunu tutar. Ankara Emniyet Müdürlüğü binası içerisinde bulunan Sansür Kurulu Başkanlığında görevli Müzeyyen Gürkaya'ya senaryoyu gösterir. Fakat Müzeyyen hanım önünde bulunan dergiden Emrah'ın filmi çekmeye başlamış olduğunu anlar ve bu nedenle senaryoyu ret eder. Emrah tekrar İstanbul'a döner. Bu esnada Çiçek'e karşı olan ilgisini belli eder ve Çiçek'te Emrah'tan hoşlandığı için sevgili olurlar. Filmin çekimi ilerledikçe maddiyat artık daha önemli bir hal almıştır. Bu süreçte Emrah'ın babası Mehdi beyin hastalığı biraz hafifler. Para konusunda sıkıntı yaşayan Emrah için babası tam bu esnada eczane açması için oturdukları evi ipotek ederek borç almıştır. Emrah istemeyerek te olsa bu paradan film için kullanmaya başlar. Bu defa daha büyük bir yalan olarak Emrah, annesi ve sevgilisi Çiçek ile ortak bir şekilde, Mehdi beye ve diğer akrabalarına Çiçek'e ait eczaneyi Emrah açmış gibi gösterirler. Filmin çekimi tamamlanır. Fakat yapımcı ve dağıtımcı olan Mevlüt'e filmi götürdüklerinde izinsiz yayınlanamayacağı ve dağıtılamayacağını öğrenirler. Artık Ankara'ya film izni için gidip gelmeler başlamıştır.

Emrah önce tek başına, daha sonra arkadaşı olan çektiği filmin başrol oyuncusu Zeki'yle ve ardından annesi Şahane hanım ile birlikte Sansür kurulu başkanı Müzeyyen Gürkaya'dan izin almak için gitseler de; hiçbir şekilde, tüm çabalarına rağmen çekimi tamamlanmış film için izin almayı başaramazlar. Hatta bu çabalarına karşı Müzeyyen hanım, Emrah hakkında çektiği film ile ilgili olarak Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunmuştur. Memduh bey ise eczanenin Çiçek'e ait olduğunu ve oğlu Emrah ile eşi Şahane hanımın kendisine yalan söylediğini anlamıştır. Ev ipotekli olduğundan dolayı, icra memurlarının geleceği bilinmektedir. Emrah film izni için son defa Müzeyyen hanımın yanına gider. Fakat yine isteği ret edilir. Eve gelen icra memurları evi boşaltmaya başladıkları esnada Memduh bey, beylik tabancası ile intihar eder. Artık aile dağılmıştır.

Babasının cenaze işlemlerinin tamamlanmasının ardından, Müzeyyen hanımın yaptığı şikayet sonucu polisler eve gelerek arama yapmaya başlamışlardır. Aramanın ardından Emrah tutuklanarak gözaltına alınır. Mahkeme işlemlerinin tamamlanmasının ardından, Emrah mahkeme sonucunda hüküm giyerek cezaevine girer. Bu sürede Müzeyyen hanıma karşı içinde duyduğu kin daha fazla büyümüştür. Cezaevinden çıktığında Müzeyyen hanıma bir ders vermek için planlar yapmaya başlar. 4 yıl sonra cezaevinden çıkar. Müzeyyen hanımın görev yeri daha farklı bir hal almış ve Emniyet Müdürlüğü binasından ayrılmıştır. Emrah kendi kimliğini yakar ve yeni bir kimlik ile Müzeyyen hanımın görev yaptığı Sansür kuruluna çolak olarak girip, çalışmaya başlar. Amacı Müzeyyen hanım ile arkadaşlık kurmaktır. Muğla'lı hemşerisi gibi taklit yaparak Müzeyyen hanıma daha fazla yakınlığı sağlar.

Üç aylık bir süre içerisinde Ankara'da bir binanın bodrum katında açılabilir merdiven ile inilen tek oda kiralar. Odanın tüm duvarlarına çalıştığı sansür kurulundan çıkan ve çöpe atılacak olan kâğıtları asmıştır. Bu kâğıtları kullanarak mühürlerin kopyalarını yapar. Bu şekilde Müzeyyen hanımı şüpheli olarak gösteren bir çağrı kağıdını çalıştığı sansür kurulu dairesine götürür. Böylelikle Muazzez hanım için soruşturma dolu günler başlamıştır. Cumhuriyet Başsavcısının yanına çağrı kağıdı ile gidileceği gün, Emrah'ta Müzeyyen hanımla birlikte adliyeye gider. Cuhuriyet Savcısı, Müzeyyen hanım hakkındaki dosyayı bulamasa dahi, evrakın gerçek olduğunu zanneder ve Müzeyyen hanım hakkında soruşturma dosyası açar. Müzeyyen hanım yakın çevresi ve çalıştığı arkadaşları tarafından sevilmediğinden dolayı, yapılan soruşturma esnasında, 1980'li yıllar Türkiye'sinin buhranı nedeniyle herkes hakkında şüpheli olduğu yönünde ifade verir.

Müzeyyen hanım hakkında açılan dava nedeniyle açığa alınır. Oturduğu lojmanı boşaltacağı esnada Emrah Müzeyyen hanıma aralarında yakın bir dostluk oluştuğu için kendi yanında kalabileceğini belirtir. Müzeyyen hanım bu teklifi kabul eder. Artık Emrah için yıllardır planını yaptığı intikam vakti gelip çatmıştır. Müzeyyen hanım, Emrah'ın evine gider. İlk girişte duvarlarda bulunan kâğıtları gördüğünde oldukça şaşırır. Paniğe kapılır. Banyo yapmak bahanesiyle Emrah'tan yarım saatliğine müsaade ister. Müzeyyen hanım bu odadan bağırıp yardım ister, ancak sesini kimse duymaz. Emrah ise dışarıda yakında bulunan bir telefon kulübesinden annesini arayıp, kendisinin Amerika'da bir film yapımcısı olduğunu, bir daha geri dönmeyeceğini söyler. Fakat annesi Emrah'ın kendi canına kıyacağını ve bir daha görüşemeyeceklerini anlamıştır. Her ikisi de birbirlerine haklarını helal ederler. Bu esnada Müzeyyen hanım, masanın üzerine sandalye koyarak odadan kurtulmak isterken Emrah takım elbisesini giyip odaya geriye dönmüştür. Müzeyyen hanım aynaya basılan mühürlerden, Cumhuriyet Başsavcılığınca hakkında açılan soruşturma ve duruşmaların Emrah tarafından yapılan bir komplo olduğunu anlamıştır.

Emrah, Müzeyyen hanımın çayına uyku ilacı koyar ve kendisine ikram eder. Müzeyyen hanıma geçmişte kendisiyle yaşadığı sorunları ve film için izin vermediğini nükteli sözler ile anlatır. Daha sonra Müzeyyen hanım çaydan bir yudum alıp, bayılır. Emrah Müzeyyen hanımın başına idam ipini geçirir. İpin makaraya bağlı diğer ucuna ise bir tepsi içerisinde ağır kitapları koyar. Müzeyyen hanım bu esnada uyanır. Aralarında geçen konuşmaların ardından Emrah odayı yakar. Duvarlarda bulunan kâğıtlar yanmaya başlar. Müzeyyen hanım yanarak öleceği için korkar. Fakat bu esnada Emrah, odanın bir duvarının kepengini açar. Müzeyyen hanımı çözer ve dışarıya, sokağa çıkmasına izin verir. Kendisi ise kepengi tekrar kapatır ve içeride kalır.

Filmin başında filmin konusunun temelini teşkil eden, "Bu film Kültür Bakanlığı sinema destekleme fonunun katkıları olmadan yapılmıştır" ayrıntısı bulunmaktadır. Film 1977 yılı 1 Mayıs dönemi öncesinde bir yönetmen adayının bürokraside eritilmesi sorgulamaktadır.[3] Filmde fon müziği olarak 1 Mayıs Marşı kullanılmıştır.[4]

Film aynı zamanda bazı çevrelerce politik damarı sağlam ve açılımlı bir karafilm denemesi yorumları almıştır.[5] Filmin sonunda ise dünya genelinde devlet terörüne uğramış Nâzım Hikmet, Uğur Mumcu, Said-i Nursî, Hrant Dink, Martin Luther King gibi isimlerin görüntüleri bulunmaktadır.[6][7]

Vikisöz'de Kağıt (film) ile ilgili sözleri bulabilirsiniz.

• Resmî site
• IMDb'de Kağıt
• SinemaTürk'te Kağıt