Hacı Beşir Ağa

Küçük yaşta Afrika'dan köle olarak İstanbul'a getirtilmiş ve Kızlar ağası Yapraksız Ali Ağa'nın yanına verilmiştir. Burada çeşitli görevlerde kaldıktan sonra padişah musahibi olmuştur. Ardından 1705'te saray hazinedarı oldu. 1713 yılında önce Kıbrıs'a, sonra da Mısır'a sürgün edildi. Mısır'dan Hicaz'a gönderilerek şeyhülharemlik görevi verildi. 1717 yılında İstanbul'a getirtilerek kızlar ağası yapıldı. 13 yıl III. Ahmed, 16 yıl da I. Mahmud devirlerinde kızlar ağası olarak görev yapmıştır. Bu görevde iken 90'lı yaşlarda 3 Haziran 1746'da ölmüştür. Kabri Eyüpsultan'dadır.

Padişahlar üzerinde etkili olan Beşir Ağa, devlet yönetiminde etkili olmuş; yüksek düzey görevlilerin atanmasında etkisini göstermiştir. Nevşehirli Damat İbrahim Paşa'nın sadrazamlık görevine getirilmesindeki etkisiyle bu yönünü kanıtlanmıştır.[1] Kabakulak İbrahim Paşa'nın kendisini azlettireceğini duyması üzerine Valide Sultan Saliha Sultan'ı padişaha aracı kılarak azledilmekten kurtulup İbrahim Paşa'nın azledilmesini sağladı. Bu olaydan sonra aleyhinde söz söylemeye kimse cesaret edemedi.[2]

Uzun yıllar görev yapan Beşir Ağa, biriktirdiği büyük servetle Osmanlı'nın çeşitli yerlerinde cami, çeşme, kütüphane, mektep, darülhadis, medrese, tekke ve sebiller yaptırtmıştır. Kahire'de sebil ve mektep, Eyüpsultan'da darülhadis, kütüphane ve çeşme, Cağaloğlu'nda mektep, cemi, kütüphane, tekke Medine ve Ziştovi'de birer medrese ve kütüphane, Topkapı Sarayı'nda mescit ve İstanbul'un çeşitli semtlerinde çeşmeler yaptırtmıştır.[3]

Kitaplara meraklı olan Beşir Ağa, Topkapı Sarayı yakınındaki külliyesinin kütüphanesinde 1007 cilt kitap bulunması ve Eyüp'teki Darülhadis'i dini eserler kütüphanesi işlevinde olması bu özelliğinin somut delilidir. Kızlarağası Hanı, Beşir Ağa Külliyesi, Beşir Ağa Camii ve Beşir Ağa Kütüphanesi yaptırdığı eserler arasındadır.

• Jane Hathaway, Osmanlı Sarayının En Ünlü Haremağası Hacı Beşir Ağa, Kitap Yayınevi

• Lokman TAY, HACI BEŞİR AĞA’NIN İNŞA ETTİRDİĞİ ÇEŞMELER, AKDENİZ SANAT DERGİSİ, 2015, Cilt 8, Sayı 16