Gülek Kalesi

Kale Mersin ili Tarsus ilçesi kuzeyinde Toros Dağları üzerinde, Gülek Boğazına hakim bir noktada ve 37°16′12″K 34°47′29″D koordinatlarındadır.[1] Kaleye Gülek beldesinden ayrılan 5 kilometrelik bir yolla ulaşılmaktadır. Deniz seviyesinden yüksekliği 1530 metre, denetlediği Gülek Boğazından yüksekliği ise 500 metredir. Tarsus’a olan uzaklığı 65 kilometre, Mersin’e olan uzaklığı ise 95 kilometredir.

Kalenin yapılış tarihi bilinmese de, Kilikya Ermeni Krallığı döneminde yapıldığı veya esaslı bir onarımdan geçtiği anlaşılmaktadır. Bu devlete ait 1198-1199 dönemine tarihlenen bir taç giyme listesinde Gülek lordu Symbat’ın adı geçmektedir. Kalenin o dönemdeki adı ‘’Asakaliba’’ idi.[2] Kale İç Anadolu ile Akdeniz Bölgesi arasındaki en önemli geçit olan Gülek Boğazını denetlemek amacıyla yapılmıştır. Ortaçağ'da bu boğazı geçenler kale komutanına ücret ödemek zorunda kalıyorlardı.[3] Bölge daha sonra Memluk Devleti ve Osmanlı İmparatorluğu egemenliğinde kalmış, 19.yüzyılda Kavalalı Mehmet Ali Paşa isyanı sonrasında 1830 yıllarda Mehmet Ali Paşa’nın oğlu Kavalalı İbrahim Paşa tarafından işgal edilmiştir. Kalenin o dönemde de kullanıldığı anlaşılmaktadır. Tarihi kayıtlarda bu dönemde kalenin kuzey batısında bir de kurşun madeni olduğu belirtilmektedir.

Kalenin giriş güneydeki kapıdandır. Surlar batı ve güney kesimdedir. Kuzey ve doğu kesimde çok dik yamaçlar olduğu için bu yönlerde tahkimata gerek duyulmamıştır. Surlarda kullanılan bosajlı taşlar Ermeni dönemi kalelerinin karakteristik malzemeleridir. Ancak daha yeni yapı izlerine de rastlanmaktadır. Bu yapılar daha kuzeyde yer alan İbrahim Paşa Tabyalarındaki yapıları andırmakta olup, büyük ihtimalle 19. yüzyılda İbrahim Paşa tarafından yaptırılmıştır. Kalenin doğu tarafında bir de sarnıç yer almaktadır.[3]

• 
  Surlar (batıdan)
• 
  Surlardan bir detay
• 
  Gülek Boğazı ve otoyolun kaleden görünüşü