Cevdet Sunay

Cevdet Sunay (10 Şubat 1899, Çaykara – 22 Mayıs 1982, İstanbul), Türk asker ve devlet adamı. Türkiye Cumhuriyeti'nin 5. Cumhurbaşkanı. Türk Silahlı Kuvvetlerinin 12. Genelkurmay Başkanı.[2]

Cevdet Sunay
5. Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı
Görev süresi
28 Mart 1966 - 28 Mart 1973
Başbakan Süleyman Demirel (1965-1971)
Nihat Erim (1971-1972)
Ferit Melen (1972-1973)
Yerine geldiği Cemal Gürsel
Yerine gelen Fahri Korutürk
Cumhuriyet Senatörü
Görev süresi
28 Mart 1973 - 12 Eylül 1980
Görev süresi
14 Mart 1966 - 28 Mart 1966
Seçen cumhurbaşkanı İbrahim Şevki Atasagun (Vekil)
12. Genelkurmay Başkanı
Görev süresi
4 Ağustos 1960 - 16 Mart 1966
Yerine geldiği Ragıp Gümüşpala
Yerine gelen Cemal Tural
11. Kara Kuvvetleri Komutanı
Görev süresi
3 Haziran 1960 - 2 Ağustos 1966
Yerine geldiği Cemal Gürsel
Yerine gelen Mehmet Muzaffer Alankuş
Genelkurmay II. Başkanı
Görev süresi
15 Aralık 1957 - 3 Haziran 1960
Yerine geldiği Salih Coşkun
Yerine gelen Seyfi Turagay
Kişisel bilgiler
Doğum 10 Şubat 1899(1899-02-10)
Ataköy, Çaykara, Trabzon, Osmanlı İmparatorluğu
Ölüm 22 Mayıs 1982 (83 yaşında)
İstanbul, Türkiye
Yattığı yer Devlet Mezarlığı, Ankara
Evlilik(ler)
Atıfet Sunay (e. 1929)
Bitirdiği okul Kara Harp Okulu
Harp Akademisi
Mesleği Asker
Dini İslam
Ödülleri
İmzası
Askerî hizmeti
Bağlılığı  Osmanlı (1917-1920)
 Türkiye (1921-1966)
Branşı Topçu
Hizmet yılları 1917-1966
Rütbesi Orgeneral
Komutası
[1]
Çatışma/savaşları I. Dünya Savaşı
Türk Kurtuluş Savaşı

Askerlik yaşamı

İlk ve orta öğrenimini Erzurum, Kerkük, Edirne ve Kuleli Askerî Lisesinde yaptı.

I. Dünya Savaşı sırasında, 1917 yılında subay adayı olarak eğitim kampına katıldı. Aynı yıl Filistin Cephesi'nde görev aldı. 1918 yılında Mısır'da İngilizlere esir düştü. Esaretten döndükten sonra, Türk Kurtuluş Savaşı'na katılarak, Güney Cephesi'nde görev aldı. Sonradan Batı Cephesi'nde görevini sürdürdü.

1927 yılında Harp Okulu öğrenimini tamamladı. 1930 yılında Harp Akademisini bitirdi. Silahlı Kuvvetler'de çeşitli görevler almıştır. 1949 yılında Tuğgeneral rütbesine terfi etti. Tuğgeneral rütbesi ile 3. Zırhlı Tugay Komutanlığı ve Genelkurmay Harekât Daire Başkanlığı yapmıştır. 1952 yılında Tümgeneral rütbesine terfi etti. Tümgeneral rütbesi ile Genelkurmay Harekât Daire Başkanlığı ve 33. Tümen Komutanlığı görevlerinde bulundu. 1955 yılında Korgeneral rütbesine terfi etti. Korgeneral rütbesi ile 9. Kolordu Komutanlığı, Genelkurmay Harekât Başkanlığı ve Genelkurmay II. Başkanlığı görevlerinde bulunduktan sonra 1958 yılında Orgeneral rütbesine terfi etti. Orgeneral rütbesinde Genelkurmay II. Başkanlığı, Kara Kuvvetleri Komutanlığı görevlerini yürüttü. 2 Ağustos 1960 tarihinde Genelkurmay Başkanlığı görevine atandı. 15 Mart 1966 tarihinde kendi isteği ile emekli oldu ve aynı yıl kontenjan senatörü seçildi.

Cumhurbaşkanlığı

Cemal Gürsel'in rahatsızlığı sebebiyle görevden ayrılması üzerine, 28 Mart 1966'da Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından Türkiye'nin beşinci Cumhurbaşkanı seçildi. 28 Mart 1973 tarihine kadar devam eden Cumhurbaşkanlığı döneminde zaman zaman sıkıntılı günler geçirdi. Sırasıyla Süleyman Demirel, Nihat Erim ve Ferit Melen'in hükûmet kurdukları bu dönemde en uzun müddet hükûmet başında kalan (27.10.1965-19.03.1971) Süleyman Demirel'dir. Demirel bu dönem için Sunay'ın ölümünden sonra: "Beş yıl, Cumhurbaşkanı Sunay ile rahat çalıştık. Birbirimizi anlıyorduk. Çankaya ile hükûmet arasındaki bu uyum Türkiye'ye pek çok şey kazandırmıştır" demiştir.

Cumhurbaşkanı Sunay ve Kral I. İdris Libya'da iki kızın hediyesini kabul ediyor, 1968

Türkiye'de sol hareketin ivme kazanması, CHP'nin "Ortanın Solu" sloganı, Ecevit'in adının duyulmaya başlaması, öğrenciler arasındaki sağ-sol kavgası, Yassıda Mahkemesi'nde yargılanıp hapse mahkûm olan ve Kayseri Kapalı Cezaevinde kalan başta Celâl Bayar olmak üzere Demokrat Parti milletvekillerinin affı ile siyasi haklar verilmesi mevzusunda o günlerin partileri arasındaki mücadele, Suat Hayri Ürgüplü'nün başbakanlığa getirilip (29 Nisan 1972) kurduğu hükûmetin Sunay tarafından önce uygun görülüp sonra reddedilmesi, üniversitelerde zaman zaman arama yapılması, hatta bazen kapatılması, İsmet İnönü'nün irtica ve Nurculuk kelimelerini sık sık tekrarlaması, 1967 Kıbrıs olayları, ABD Başkanı Johnson'un mektubu, Yargıtay Başkanı İmran Öktem'in cenaze merasimindeki olaylar (1969) ve sonrasındaki gösteriler, Birinci Boğaz Köprüsü, İstanbul ve Ankara'da bazı resmî binaların bombalanması Genelkurmay Başkanı Cemal Tural'in Askeri Şûra'ya alınarak Orgeneral Memduh Tağmaç'ın Genelkurmay Başkanı olması (12 Mart 1969), Millî Nizam Partisi'nin kurulması (26 Ocak 1970), İsrail Başkonsolosu'nun kaçırılması ve daha sonra öldürülmesi, üç İngiliz teknisyenin kaçırılıp öldürülmesi, Boğaziçi adlı yolcu uçağının Bulgaristan'a kaçırılması, Deniz Gezmiş ve iki arkadaşının idamı, İsmet İnönü'nün önce CHP liderliğinden daha sonra CHP'den ve milletvekilliğinden istifası, birinci ve ikinci Nihad Erim hükûmetleri (1971-1972), sonra Ferid Melen'in başbakanlığı ve benzeri olaylar ve meşhur 12 Mart Muhtırası Cevdet Sunay'ın cumhurbaşkanlığı döneminde cereyan etmiştir.[3] Yedi yıllık görev süresini 28 Mart 1973 tarihinde tamamladı ve cumhurbaşkanlığından ayrıldı. Aynı gün Cumhuriyet Senatosu tabii senatörü olarak göreve başladı ve 12 Eylül Darbesine kadar görevini sürdürdü.

1929 yılında Atıfet Hanım'la evlenen ve üç çocuğu olan Cevdet Sunay 22 Mayıs 1982'de 83 yaşında ölmüştür. Cenazesi, 28 Mayıs 1982'de törenle, Ankara Cebeci Asri Mezarlığında toprağa verildi. 6 yıl sonra, 30 Ağustos 1988'de, Büyük Zafer'in 66. yılı nedeniyle, Devlet Mezarlığına nakledilmiştir.[4]

Kaynakça

  1. "Cevdet Sunay". Türk Silahlı Kuvvetleri. 20 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2016.
  2. "Cevdet Sunay". T.C. Cumhurbaşkanlığı. 5 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ocak 2013.
  3. http://www.enfal.de/yak08.htm
  4. "Cevdet Sunay". Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı. 9 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2011.
Siyasi görevi
Önce gelen:
Cemal Gürsel
Türkiye Cumhurbaşkanı

28 Mart 1966 - 28 Mart 1973
Sonra gelen:
Fahri Korutürk
Askerî görevi
Önce gelen:
Ragıp Gümüşpala
TSK Genelkurmay Başkanı
4 Ağustos 1960 - 16 Mart 1966
Sonra gelen:
Cemal Tural
Önce gelen:
Cemal Gürsel
Türk Kara Kuvvetleri Komutanı
3 Haziran 1960 - 2 Ağustos 1960
Sonra gelen:
Muzaffer Alankuş
Önce gelen:
Salih Coşkun
TSK Genelkurmay II. Başkanı
15 Aralık 1957 - 3 Haziran 1960
Sonra gelen:
Seyfi Turagay
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.