Akathist

Akathist, Akathistos ya da Akathist İlahi (Yunanca: Akathistos Hymnos / Ἀκάθιστος Ὕμνος) Ortodoks kiliselerinde Meryem adına okunan, Yunan ve Slav kiliselerinde bir hayli yaygın olan ilahi türü. Aslen Yunanca olan "Akathistos" kelimesi "oturmaksızın" anlamına gelmektedir, buna bağlı olarak ayinler genelde oturmadan, ayakta yapılır.

Akathist ilahinin ortaya çıkışı 5. ve 6. yüzyıl Bizans'ına kadar uzanır. Ancak yazarı ve tam olarak ne zaman ortaya çıktığına yönelik bilimsel tartışmalar devam etmektedir. Yazarı hakkındaki tartışmalar muhtemel yazarın Romanos Melodos olabileceği üzerinde durmaktadır. İlahinin ilk halinde bulunan ve içerik olarak da ilahiye uygun olan prooimion ya da koukoulion olarak adlandırılan ilahiye giriş kısmı, 7. ve 8. yüzyıllara denk gelen Pers ve Avar'ların Konstantinopolis kuşatmalarıyla değiştirilmiştir. Öyle ki ilahinin değiştirilen bu versiyonunda Meryem, Konstantinopolis'in kurtarıcısı olarak nitelendirilmiştir. Halk arasında Meryem'in kurtuluşun öncüsü olduğu inancı kuvvetli olduğundan, ilahi daha sonraki yüzyıllarda da söylenmeye devam etmiş ve bir gelenek halini almıştır. 14. yüzyıla gelindiğinde bu ilahi Yunan ve Slav Ortodoks kilise duvarlarında tasvir edilmeye başlamıştır. Akathist İlahi'nin tasvir edildiği bu kiliselerden birisi de Marko Manastırı'nın katholikonudur.[1]

İlahi, İsa Mesihin çocukluğunu anlatan 12 ve Ortodoks inancının farklı yönlerini anlatan 12 olmak üzere toplam 24 kıtadan oluşur. Bu kıtalardan kısa olanları düzyazı biçiminde yazılır ve "Alleluia" (Halelujah:Rabbi övün) ile biterler, uzun olanlar ise "Sevin! ey güveysiz gelin!" deyişiyle sonlanır. Ayinin uygulanışı kaynaklarda farklılık gösterse de genellikle dörtlükler bir ruhani tarafından okunur, akabinde ilgili bölümler koro tarafından seslendirilir.[2]