Aşıkzülali, Posof

Aşıkzülali, Ardahan ilinin Posof ilçesine bağlı bir köydür.

Aşıkzülali
Köy

Ardahan'ın konumu
Aşıkzülali
Aşıkzülali'nin Ardahan'daki konumu
Ülke Türkiye
İl Ardahan
İlçe Posof
Coğrafi bölge Doğu Anadolu Bölgesi
Yüzölçümü
 • Toplam 40,3 km² (15,5 mil²)
Rakım 1.842 m (6.043 ft)
Nüfus
 (2019)
 • Toplam 221
Zaman dilimi UTC+03.00 (UDAZD)
İl alan kodu 0478
İl plaka kodu 75
Posta kodu 75800
Resmî site
-

Tarihçe

Köyün eski adı Tsurtskabi'dir. Gürcüce bir yer adı olan Tsurtskabi (წურწყაბი), 1595 tarikli Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı mufassal defterinde Zuzğab (زوزغاب) olarak geçer.[1] 1731 tarihinde Osmanlı cebe defterinde ise Zurzğab (زورزغاب) biçiminde yazılmıştır.[2] Bu yer adı zamanla Türkçede Suskab (سوسقاب), Suskap halini almıştır.[3][4]

Tsurtskabi, erken ortaçağda ve geç ortaçağda Gürcü devletleri sınırları içinde yer alıyordu. 16. yüzyılda Samtshe bölgesindeki iki piskoposluktan birinin merkezi Tsurtskabi'ydi ve Tsurtskabi piskoposluk kilisesi burada yer alıyordu. Bu yüzyılın ortasında Osmanlılar köyü Samtshe-Saatabago'dan ele geçirdi. 1595 tarihli Osmanlı mufassal defterine göre Tsurtskabi, Çıldır Eyaleti içinde Poshov livasına bağlı Kuzay nahiyesinde yer alıyordu. Büyük bir köydü ve köyün nüfusu 46 haneden (yaklaşık 230 kişi) oluşuyordu. Nüfusun tamamı Hrıstiyan'dı ve ispenç vergisi vermekle yükümlü kılınmıştı.[1][5]

Uzun süre Osmanlı egemenliğinde kalan Tsurtskabi, 93 Harbi'nde Rusların eline geçti. Rus idaresinin Tsurtskab (Цурцкаб) olarak kaydettiği köy Ardahan sancağının (okrug) Poshov kazasına (uçastok) bağlıydı. 1886 yılında köyde 709 kişi yaşıyordu. Tsurtskab aynı zamanda bu kazaya bağlı nahiyeydi ve dokuz köyü kapsıyordu.[6] Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra Rus idaresinin son bulmasıyla bir süre bağımsız Gürcistan’ın sınırları içinde kalan Tsurtskabi, Kızıl Ordu’nun Gürcistan’ı işgali sürerken Sovyet Rusya ile Ankara Hükümeti arasında 16 Mart 1921’de imzalanan Moskova Antlaşması’yla Türkiye’ye bırakıldı. Zamanla Suskap'a dönüşmüş olan Tsurtskabi adı “yabancı kökten geldiği” 1959'da değiştiril ve halk ozanı Aşık Zülali'den esinlenerek köye Aşıkzülali dendi.

Tsurtskabi'de iki önemli tarihsel yapı bulunuyordu. Bunlardan biri olan Tsurtskabi Kilisesi piskoposluk kilisesiydi. Bu yapı yıkılarak yerine köyün camisi yapılmıştır. Kilisenin taşlarının bir kısmı caminin duvarlarında yer alır.. İkinci tarihsel yapı olan ve bugünkü köyün merkezinde bulunan Tsurtskabi Kalesi de büyük ölçüde yıkılmış, taşları köydeki yapıların inşasında kullanılmıştır.[7]

Coğrafya

Köy, Ardahan il merkezine 80 km, Posof ilçe merkezine 6 km uzaklıktadır.[8]

Köy Damal İlçesi, Baykent (Vahla), Akballı (Obol), Aşıküzeyir (Boşdere) köy hudutlarıyla çevrilidir. Köy, 4030 hektarlık alanıyla Posof'un yüzölçümü en büyük köyüdür.[9]

Nüfus
Yıllara göre köy nüfus verileri
2019 221[10]
2018 229[10]
2017 236[10]
2016 257[10]
2015 266[10]
2014 289[10]
2013 313[10]
2012 337[10]
2011 358[10]
2010 360[10]
2009 374[10]
2008 388[10]
2007 381[10]
2000 542[8]
1990 878[11]
1985 1.197[12]

Kaynakça
  1. Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; I. cilt (1947), s. 328.
  2. Defter-i Caba-i Eyalet-i Çıldır 1694-1732 (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayıma hazırlayan) Tsisana Abuladze, Tiflis, 1979, s. 268.
  3. Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 761.
  4. 1935 Genel Nüfus Sayımı, İstanbul, 1937, s. 341.
  5. Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; III. cilt (1958), s. 462.
  6. “Poshov kazası (1886 Yılı)” (Rusça).
  7. 2013-2014 Yılları Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2019, s. 30. ISBN 978-9941-9639-0-2
  8. "Aşıkzülali Köyü". YerelNet.org.tr. 3 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2020.
  11. Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.
  12. Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.

Dış bağlantılar
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.