Telif hakkı

Telif hakkı sembolü

Telif hakkı (İngilizce copyright), bir kişi ya da kişilerin her türlü fikrî emeği ile meydana getirdiği bilgi, düşünce, sanat eseri ve ürününün kullanılması ve kopyalanması ile ilgili hukuken sağlanan haklardır. Telif hakkının doğması için tescile gerek yoktur.[1] Fikir ve sanat eserleri üzerindeki haklar eserin üretilmesiyle birlikte doğar.[2] Bununla birlikte eser sahibi isterse ülkenin ilgili tescil birimlerinde (mesela Türkiye'de noter ya da Kültür Turizm Bakanlığı) isteğe bağlı olarak kayıt-tescil yaptırabilir. Telif hakları, genellikle belli bir süre için geçerlidir.

Telif hakkı simgesi, çember içinde bir "C" harfidir, © harfi üzerinde bulunduğu yapanın telif haklarının korunduğunu belirtir ve İngilizce "copyright" kelimesini ifade eder. C sembolü kullanılsın ya da kullanılmasın; orijinal her fikir ve ürün, doğuştan telif haklarına sahiptir.

Telif hakların korunması temel insan haklarından biridir. İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi'nin 27. maddesine göre herkesin yaptığı her türlü bilim, edebiyat veya sanat eserinden mütevellit manevî ve maddî menfaatlerin korunmasına hakkı vardır.

Süresi

Telif hakları genellikle belli bir süre için geçerlidir. Ülkelerin kendi kanunî mevzuatlarına bağlı olarak koruma süresi pek çok ülkede eser sahibi yaşadığı süre ve ölümünden itibaren 50 - 70 yıl süre için geçerlidir (mesela Türkiye'de 70 yıldır.[3]) Bu süre işin türüne, çalışmanın bir fert ya da şirket tarafından oluşturulup oluşturulmadığına, aleniyet kazanıp kazanmadığına ve diğer bazı değişkenlere bağlı olabilir.

Sınırlamalar

Telif hakları herkese karşı ileri sürülebilirler. Ancak toplum menfaatinin korunması gibi nedenlerle bu mutlak hakka yasalarla çeşitli sınırlamalar getirilebilir. Mutlak hakka getirilen bu sınırlandırmalar: Kamu yararı, kamu düzeni, genel ahlak gibi sebeplerle getirilen sınırlamalar ve hususi menfaat (şahsi kullanım vs.) yararına getirilen istisnalardan oluşabilir. Örneğin, telif hakkı saklı bir eserin kâr amacı güdülmeksizin, şahsi kullanım amacıyla çoğaltılabilmesi mümkün olabilir.[2]

Kaynaklar

  1. ↑ "Telif Hakkı Nasıl Korunur?". T.C. Kültür ve Turizim Bakanlığı. 3 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20151203060323/http://www.telifhaklari.gov.tr:80/Telif-Hakki-Nasil-Korunur. Erişim tarihi: 22.06.2016.
  2. 1 2 "Telif Haklarının Özellikleri". T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı. 20 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20151120073252/http://www.telifhaklari.gov.tr:80/Telif-Hakki-Nedir. Erişim tarihi: 22.06.2016.
  3. ↑ "Türkiye'de Kaç Yıl Süreyle Korunur?". T.C. Kültür ve Turizim Bakanlığı. 30 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20151130062721/http://www.telifhaklari.gov.tr:80/Telif-Hakki-Kac-Yil-Sureyle-Korunur. Erişim tarihi: 22.06.2016.

Ayrıca bakınız

Dış bağlantılar


This article is issued from Vikipedi - version of the 1/2/2017. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.