Dean Acheson
| Dean Acheson | |
|---|---|
 | |
| 51. ABD Dışişleri Bakanı | |
| Görev süresi 21 Ocak 1949 - 20 Ocak 1953 | |
| Başkan | Harry S. Truman |
| Yerine geldiği | George Marshall |
| Yerine gelen | John Foster Dulles |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 11 Nisan 1893 Middletown, Connecticut |
| Ölüm | 12 Ekim 1971 (78 yaşında) Sandy Spring, Maryland |
| Partisi | Demokratik |
| Eşi | Alice Stanley |
| Çocukları | David Acheson Jane Acheson Mary Acheson |
Dean Gooderham Acheson (11 Nisan 1893 - 12 Ekim 1971), ABD'li devlet adamı ve avukat; ABD dışişleri bakanı (1949-1953), ABD başkanlarından dördünün danışmanı. II. Dünya Savaşı'nı izleten Soğuk Savaş döneminde ABD'nin dış politikasının mimarlığını yapmış, Sovyetler Birliği ve öteki komünist ülkelere karşı Batı ittifağının oluşturulmasında etkili olmuştur.
Acheson, Yale ve Harvard Hukuk Fakültesi'nden mezun olduktan sonra iki yıl süreyle Yüksek Mahkeme yargıcı Louis Brandeis'nin özel sekreterliğini yaptı. 1921'de Washington D.C.'de bir hukuk firmasına girdi. Hükümetteki ilk görevi 1933'te Roosevelt döneminde hazine müsteşarlığı oldu. Dışişleri bakanlığına 1941'de müsteşar olarak girdi ve 1945-1947 yılları arasında dışişleri bakan yardımcılığı yaptı.
1945'teki ilk önemli görevi ABD'nin Birleşmiş Milletler'e katılma kararını Senato'dan geçirmekti. 1945'ten sonra koyu bir anti-komünist olan Acheson'ın bu tutumu, daha sonraki dış politikasında en belirgin etken oldu.Sovyetler Birliği'nin Ortadoğu'da yayılmak amacında olduğu inancıyla daha sonraları Truman Doktirini (1947) olarak anılacak olan siyaseti oluşturdu. Buna göre Türkiye ve Yunanistan hükümetlerine acilen askeri ve ekonomik yardım taahhüt edilecekti. Aynı yıl, daha sonra Marshall Planı olarak ünlenen projenin ana çizgisini belirledi.
Ocak 1949'da Başkan Harry S. Truman tarafından dışişleri bakanı olarak görevlendirilen Acheson, ABD'nin barış zamanında girdiği ilk savunma ittifakı olan Kuzey Atlantik Antlaşması Teşkilatı'nın (NATO) kuruluşuna önayak oldu.
Acheson, bütün dünya üzerinde komünizmin karşısına dikilmek gerektiğine inanıyordu. Bu konudaki kararlı tutumuna karşın, Avrupa'nın pek çok ülkesinde komünist partilerin iktidarı ele geçirdikleri bir dönemde, hükümetlerin üst düzey yetkilileriyle ilişkilerini koruduğu için her iki partiden dış politika eleştirmenlerinin saldırılarına hedef oldu. Acheson'ın Senatör Joseph R. McCarthy'nın başlattığı yıkıcı faaliyetlerle ilgili Senato soruşturması (1949-1950) sırasında dışişleri bakanlığında çalışan hiç kimsenin atılmasına razı olmaması düşmanlarını harekete geçirdi. Acheson o sıralardaki Alger Hiss'e sırt çevirmeyeceğim sözü kamuoyunda geniş yankılara neden oldu. Eski bir dışişleri bakanlığı görevlisi olan Alger Hiss 1930'larda casusluk yaptığını inkar ederek yalan yere yemin ettiği gerekçesiyle suçlu bulunmuştu.
Acheson'ın görevinden istifa etmesi yolundaki istekler Çin Halk Cumhuriyeti'nin Kore Savaşı'na (1950-1953) girmesiyle arttı. Kamuoyundaki güçlü muhalefet devlet başkanının Douglas MacArthur'u Kore'deki güçlerin kumandanlığından azletmesinden sonra daha da yoğunluk kazandı. Acheson daha sonra Çin Halk Cumhuriyeti'nin tanınmaması ve Tayvan'da General Çan Kay Şek yönetimine yardım yapılması konularında etkili oldu. Ayrıca Çinhindi'ndeki Fransız sömürge rejimine yapılacak olan Amerikan yardımını destekledi. Hükümetteki görevinden ayrıldıktan sonra avukat olarak çalışmaya başladı ve daha sonra gelen devlet başkanlarına danışmanlık yapmayı sürdürdü.
Kaynakça
| ||||||||
