Abdullah Öcalan

Abdullah Öcalan (d. 4 Nisan 1949, Halfeti) veya zaman zaman kullanılan kısa adıyla Apo,^[3][4] PKK'nın kurucularından biri ve bilinen ilk lideri.

1999 yılında Nairobi'de Kenya güvenlik birimlerince yakalanması sonrasında, 15 Şubat 1999 günü Türk güvenlik görevlilerine teslim edilerek Türkiye'ye getirildi. 28 Nisan 1999'da, Türk Ceza Kanunu'nun 125. maddesine göre vatana ihanet suçu gereğince hakkında idam cezası istendi.^[5] 29 Haziran 1999'da "silahlı terör örgütü kurmak ve yönetmek" suçuyla idama mahkûm edilse de,^[6] Avrupa Birliği uyum yasaları gereğince cezası ağırlaştırılmış müebbet hapse çevrildi. Günümüzde İmralı Cezaevi'nde hapis yatmaktadır.

İlk yılları

Kendi söylemine göre annesi Türk, babası Kürt kökenlidir.^[7] Şanlıurfa'nın Halfeti ilçesi Ömerli (Amara) köyünde Ömer ve Üveyş Öcalan'ın üç çocuğundan biri olarak doğdu. 1966-68 döneminde Ankara'da Anadolu Tapu ve Kadastro Meslek Lisesi'nde okudu, ardından 1969 yılında Diyarbakır'da kadastro memurluğu yapmaya başladı.^[8] Diyarbakır'daki görevinden, Bakırköy Tapulama Müdürlüğü'ne atanıp İstanbul'a geldi. 1971 yılında da İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi'ne kayıt yaptırdı. Öcalan aynı yıl Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi'ne yatay geçiş yaptı.

1970 yılında İstanbul'da Devrimci Doğu Kültür Ocakları (DDKO) şubesi üyesi olarak politik faaliyetlere başladı, 1971 yılında Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi’ne kayıt yaptırdı, yine bu yıllarda Mahir Çayan çizgisindeki THKP/C örgütü ile ilgilendi^{[9][not 1]}, Nisan 1972 tarihinde Şafak Grubunun bildirilerini dağıtırken yakalanarak 7 ay Mamak Askeri Cezaevinde tutuklu kaldı.^[1] 1975 yılında bir grup öğrenci arkadaşı ile birlikte Ankara Demokratik Yüksek Öğrenim Derneği'ni kurdu. Ankara'da kurulan dernek, kısa bir süre içinde Güneydoğu Anadolu'ya taşınmış ve bölgedeki gençler arasında propaganda faaliyetlerinde bulunmuştur.^[2] Derneğin kurucuları arasında, şuan Kürdistan Topluluklar Birliği (KCK) Yürütme Kurulunda bulunan ve PKK'nın kurucu isimlerinden olan Cemil Bayık, Duran Kalkan, Rıza Altun, Mustafa Karasu ve örgütün hayatını kaybeden öncülerinden Kemal Pir, Mazlum Doğan, Haki Karer, Mehmet Hayri Durmuş gibi isimler bulunmaktaydı.^[10]

Kesire Yıldırım ile 24 Mayıs 1978 günü Ankara'da evlendiyse de daha sonra ondan boşandı.

PKK yöneticiliği

Şengal Direniş Birlikleri ve PKK üyelerinin taşıdığı Abdullah Öcalan portresi

27 Kasım 1978 tarihinde Diyarbakır'ın Lice ilçesi Fis köyünde; Türkiye, İran, Irak ve Suriye devletlerinin bir kısım toprakları üzerinde yer alan ve Kürdistan olarak anılan^[11] bölgede Marksist-Leninist ilkelere dayalı bağımsız bir devlet kurmayı amaçlayan ve daha sonra çeşitli ülke ve uluslararası kuruluşlar tarafından terör örgütü olarak tanımlanacak olan Kürdistan İşçi Partisi (PKK)'nin kurucuları arasında yer aldı. Ardından gerçekleşen 12 Eylül Darbesi döneminde örgütün 60 kadar yöneticisi öldürüldü ve birçok taraftarı tutuklandı.^[12][13] Bunun üzerine örgüt geri kalan güçlerini Türkiye’nin sınırları içinde tutmanın tehlikeli olacağına karar vererek Suriye’ye çekti ve Abdullah Öcalan bu süreçte örgütün eylemlerini buradan yönetmeye başladı.^[14]

Yakalanması ve yargılanması

Abullah Öcalan Kenya'ya Lazaros Mavros adına düzenlenmiş Kıbrıs Cumhuriyeti diplomatik pasaportu ile giriş yapmıştı.^[15][16][17]

Türkiye'nin baskıları sonucu 1998'de Suriye, Öcalan'ı topraklarından çıkarmak zorunda kaldı.^[18] Suriye'den Rusya'ya, oradan İtalya'ya geçen Öcalan, İtalyan Hükümeti tarafından da ülkeden çıkarılınca Kenya'nın Yunanistan Büyükelçiliği'nde saklandı.

Kenya'daki Yunanistan Büyükelçiliğinden çıkarıldıktan sonra, Kenya güvenlik birimlerince yakalanıp, Türk güvenlik görevlilerine 15 Şubat 1999 günü teslim edildi.^[19] 16 Şubat 1999 tarihinde Engin Alan'ın komutanlığında Bordo Bereliler tarafından uçakla Kenya'dan Türkiye'ye getirildi.^[20][21] Türkiye Cumhuriyeti'ne getirildikten sonra görevliye söylediği ilk sözleri "Ben ülkemi severim. Annem de Türk'tü. Bir hizmet imkánım olursa yaparım. Onun dışında bana bir şey söylemeyin. Hizmet gerekirse yaparım. Türkiye'ye dönünce hizmet edeceğim. Fırsat verirseniz, hizmet ederim." olmuştu.^[7][22][23] Öcalan'ın üzerinden Lazaros Mavros adına düzenlenmiş bir Kıbrıs Cumhuriyeti pasaportu çıktı.^[15][16] Türkiye'ye varıldıktan sonra Bursa açıklarında bordo bereliler tarafından Deniz Kuvvetleri'ne ait bir hücumbota getirildi ve İmralı adasındaki özel hapishaneye konuldu. 31 Mayıs 1999 tarihinde hapsedildiği İmralı adasında yargılanmasına başlanan Öcalan suçluluk savunması yaptı ve PKK'yı kendisinin kurduğunu, örgütü sevk ve idare ettiğini, yakalandığı ana kadar örgütün kendisinin liderliği ve komutası altında faliyetlerini sürdürdüğünü itiraf etti.^[24]

29 Haziran 1999'da yapılan son duruşmada Ankara 2 No'lu Devlet Güvenlik Mahkemesi tarafından kurduğu silahlı örgütü PKK'yı, aldığı kararlar ve verdiği emir ve talimatlarla sevk ve idare ederek, devletin hakimiyeti altında bulunan topraklardan bir kısmını devlet idaresinden ayırmaya matuf eylemleri gerçekleştirdiği sabit görüldü. Abdullah Öcalan, oybirliği ile idama mahkûm edildi.^[25] Karar Yargıtay 9. Ceza Dairesi tarafından da onandı.^[26][27] Mahkemenin gerekçeli kararında, Öcalan'ın, eylemlerinin şiddeti, yoğunluğu ve sürekliliği ve içinde bebek, çocuk, ihtiyar ve kadınların da bulunduğu binlerce insanın öldürülmüş olması ve ülke genelinde ciddi tehlike oluşturması nedeniyle Türk Ceza Kanunu'nun 59. maddesinde düzenlenen cezai sorumluluğu kaldıran veya azaltan nedenlerden yararlandırılmasının uygun görülmediği açıklandı.^[25] Mahkemenin verdiği idam kararı, Yargıtay tarafından 25 Kasım 1999 tarihinde onandı, fakat idam cezası yerine getirilmedi, AB uyum yasaları ile idam cezası kaldırıldığı için İmralı Cezaevi'nde hapis yatmaktadır.

Cezaevi yılları

Öcalan'ın, tutuklu olarak kaldığı İmralı Cezaevine ait bir görsel.

Öcalan, kaldığı İmralı Adası'ndaki cezaevinde "esnek, çok kültürlü, anti-tekelci ve uzlaşma odaklı" olarak tarif ettiği Demokratik Konfederalizm adlı bir politik kuram geliştirmiştir.^[28][29] Klasik Marksist-Leninist görüşlerin, Murray Bookchin'in komünalizme dair fikirleri ile ekoloji ve feminizm gibi konuların harmanlanması sonucu oluşan^[30][31] ve devlete dayanmayan sosyalizm anlayışını içeren^{[32][not 2]} bu doktrine göre, Ortadoğunun toplumsal yapısına en uygun model konfederal bir yapıdır. Öcalan, 22 Arap devletinin kendi arasında bu durumun gerçekleştirebileceğini, buna benzer olarak Türklerin de kendi aralarında "Türk demokratik konfederalizmi" kurabileceğini ifade etmiştir. Çünkü Öcalan'a göre bu ulusların ayrı ayrı bağımsız milli devletleri bulunduğu için tek devlet bayrağı altında toplanamayacaktır. Yine Öcalan'a göre Marksist-Leninist bir ilke olan ulusların kendi kaderini tayin hakkı, salt devlet kurma ilkesi olarak ele alındığı için tarihi felaketlere yol açmıştır. Buna karşın Demokratik Konfederalizm ilkesinin demokratik ulus seçeneğinin yönetme şekli olarak bir halkın kendi geleceğini özgür ve demokratik yollarla belirleyebilmesinde bir biçim olarak kendini tarif ettiğini belirtmiştir. Öcalan, Demokratik Konfederalizm ilkesini aynı isimli eserinde şu şekilde tanımlamıştır;^[32]

Öcalan'ın İmralı Adası'nda kaldığı hücrenin küçük ve genel cezaevi koşullarının kötü olduğu iddia edilerek serhildan adı verilen protesto gösterileri gerçekleşmiştir.^[33][34]

Ödülleri ve adaylıkları

• Güney Afrika Komünist Partisi'nin 13. kongresinde Öcalan'a "emperyalizm ve sömürgeciliğe karşı verdiği mücadeleden dolayı" bir plaket hediye edilmiştir.^[35]
• İskoçya'da bulunan Strathclyde Üniversitesi Öğrencileri Derneği Abdullah Öcalan'a onursal/fahri üyelik ödülü vermiştir. Ödülü 20 Haziran 2015 tarihinde düzenlenenen bir tören ile İmralı Heyeti üyesi Ceylan Bağrıyanık almıştır.^[36][37]
• 2000 senesinde Ukrayna Komünist Partisi, Stalin Ödülü için Öcalan'ı aday göstermiştir.^[38]
• İtalya’nın Palermo şehrinin de Öcalan’a bir onursal vatandaşlık payesi sunulmuş^[39], bu gelişmenin ardından başka bir İtalya şehri olan Napoli de onursal vatandaşlık vermiştir.^[40]

Kitapları

Öcalan'ın çağrısıyla 10-11 Mayıs 2014 tarihlerinde gerçekleşen ilk Demokratik İslam Kongresi'nden bir kare.

• Kürdistan Devriminin Yolu (Manifesto), Weşanen Serxwebun Yayınları, Beşinci Baskı: Haziran 1993.
• Seçme Yazılar, Cilt I, Melsa Yayınları, İstanbul, Ekim 1992. ISBN 975-345-017-6
• Seçme Yazılar, Cilt II, Zagros Yayınları, İstanbul, Haziran 1993. ISBN 975-7865-03-6
• Politik Rapor, Zagros Yayınları, Nisan 1993. ISBN 975-7865-01-X
• Kürt Sorununda Demokratik Çözüm Bildirgesi, Mem Yayınları, İstanbul, Haziran 1999.
• Sümer Rahip Devletinden Demokratik Uygarlığa (AİHM Savunmaları) I. Cilt, Mezopotamya Yayınları, Köln, Mart 2002. ISBN 3-931885-27-5
• Sümer Rahip Devletinden Demokratik Uygarlığa (AİHM Savunmaları) II. Cilt, Mezopotamya Yayınları, Köln, Mart 2002. ISBN 3-931885-28-3
• Güney Kürdistan'da egemenlik mücadelesi ve devrimci demokratik tutum, Wêşanen Serxwebûn 127, Mart 2003.
• Bir Halkı Savunmak, Wêşanen Serxwebûn 135, Haziran 2004. Çetin Yayınları, İstanbul.
• Kürt Aşkı, İnkılâp Kitabevi, 2011.^[41]
• Demokratik Toplum Manifestosu, Mezopotamya Yayınevi, Haziran 2009.
• Barış Umudu, Çetin Basın Yayın, 2005, İstanbul.
• Gerçeğin Dili ve Eylemi, Aram Yayınları, İstanbul.
• Sosyalizmde Israr İnsan Olmakta Isrardır, Aram Yayınları, 1999, İstanbul.
• Sanat Edebiyat ve Kürt Aydınlanması, Çetin Yayınları, 2003 İstanbul.
• Tarih Günümüzde Gizli ve Biz Tarihin Başlangıcında Gizliyiz, Aram Yayınları, 2000, İstanbul.
• PKK Olağanüstü VII. Kongresine Sunulan Politik Rapor, Mem Yayınları, İstanbul.
• Nasıl Yaşamalı Cilt I-II, Mem Yayınları, 2001, İstanbul.
• Barışa Doğru Aram Yayınları, 2000, İstanbul.
• Sosyal Devrim ve Yeni Yaşam, Çetin Basın Yayın, 2005, İstanbul.
• Demokratik Konfederalizm, Transmedia Publishing Ltd., 2011, Honolulu. ISBN 978-0-9567514-2-3.
• Demokratik Uygarlık Manifestosu, Aram Yayınları, 2009, İstanbul.
• Kürdistan'da İşbirlikçilik - İhanet ve Devrimci Direniş, Zagros Yayınları, 1993^[42]

Söyleşileri

• Doğu Perinçek, Abdullah Öcalan ile Görüşmeler, Kaynak Yayınları, Ekim 1990.
• Mehmet Ali Birand, Apo ve PKK, Milliyet Yayınları, 1992
• Yalçın Küçük, Kürt Bahçesinde Söyleşi, Başak Yayınları, 1993.
• Yalçın Küçük, Dirilişin Öyküsü, Zagros Yayınları, 1993.
• Oral Çalışlar, Öcalan ve Burkay'la Kürt Sorunu, Pencere Yayınları, 1993, İstanbul.

Ayrıca bakınız

• İmralı görüşmeleri
• Kürt siyasi hareketi

Dipnotlar

1. ↑ Öcalan bu durumu şu şekilde anlatmaktadır: "Deniz Gezmiş o zaman idam edildi, ben o zaman sempatizandım. Yaşasın Türk ve Kürt halklarının kardeşliği diye bir slogan attı ve sehpayı kendi eliyle, ayağıyla dövdü. Mahir Çayan'ı dinledim, Kürt meselesi vardır, inkar edemeyiz dedi. Bunu sol içinde çok cesur söyledi."
2. ↑ Kimi araştırmacılara göre Öcalan, bu fikirleriyle Sovyetler Birliği'ndeki Marksist-Leninist şematikliği daha güncel bir Marksizm'den ele alıp ona bir eleştiri getirmiştir.

Kaynakça

Dış bağlantılar

• Öcalan davası iddianamesi