VIII. Mihail Paleologos
| VIII. Mikhail Paleologos Μιχαῆλ Η΄ Παλαιολόγος | |
|---|---|
 VIII. Mikhail Paleologos İsa önünde . Konstantinopolis'in tekrar alınması anısı için hazırlanan sikke | |
| İznik Rum İmparatoru ve Bizans İmparatoru | |
| Hüküm süresi |
1259 – 1261 İznik İmparatoru (IV. İoannis Laskaris ile birlikte) 1261 – 1282 (Bizans İmparatoru (1272den itibaren II. Andronikos Paleologos'le birlikte) |
| Önce gelen | IV. İoannis Laskaris |
| Sonra gelen | II. Andronikos Paleologos |
| Eş(leri) | Theodora Doukaina Vatatzina |
| Çocukları |
Manuel Paleologos II. Andronikos Paleologos Constantine Paleologos İrini Paleologina Anna Palaiologina Eudokia Paleologina Theodora Paleologina Euphrosyne Paleologina Maria Paleologina |
| Hanedan | Palaiologos Hanedanı |
| Babası | Andronikos Doukas Komnenos Paleologos |
| Annesi | Theodora Angelina Paleologina |
| Doğum | 1224 |
| Ölüm |
11 Aralık 1282 Konstantinopolis |
VIII. Mikhail Paleologos (Yunanca: Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγος'; 1223/1224? - 11 Aralık 1282), 1259-1282 arasında Bizans İmparatorluğunu yönetmiştir. VIII. Mikhail, 1453'te Osmanlı Devleti tarafından İstanbul'un Fethi'ne kadar, Bizans İmparatorluğu'nda hükümünü sürdüren, Palaiologos Hanedanının kurucusu olmuştur. 1261'de Konstantinopolis şehrini Dördüncü Haçlı Seferi sonucu kurulan Latin İmparatorluğu elinden almış ve İznik İmparatorluğunu değiştirerek Bizans İmparatorluğunu yeniden kurmuştur.[1]
İmparator olması
VIII. Mikhail Paleologos, Megas Domestikos ("Bizans ordusu komutanı") görevini yapan Andronikos Doukas Komnenos Paleologos ile Teodora Angelina Paleologina'nin oğludur. Anne tarafından eski Bizans İmparatoru III. Aleksios Angelos'un torunudur. Bizans'ın en tanınmış ailelerinden birine mensup olup cedleri içinde en aşağı 11 imparator bulunmaktaydı. Eski hükümdar ailelerinden Dükaslar, Angeloslar ve Komnenoslarla akrabalık bağı vardı.
Genç yaşlarında tanınmaya ve İznik İmparatorluğu içinde hızla yükselmeye başlamıştır. III. Yannis'in bir büyük yeğeni olan Teodora Dukaina Vatatzina ile evlenmiştir. 1256'da Mikhail Anadolu Selçuklu Devleti hükümdarı olan II. İzzeddin Keykavus'un temsilcileri ile bir hükümet darbesi planlanlamaktan dolayı suçlandırılmıştır. Konya'daki II. İzzeddin Keykavus sarayına ya kendi isteğiyle gitmiştir veya sürgün olarak gönderilmiştir. 1258'de temize çıkarılıp geri çağrılmış ve Frank asıllı paralı askerler birliğinin komutanı (yani Megas Kontostaulos) olarak atanmıştır.
1258'de II. Teodor Laskaris ölmüş ve tahta 8 yaşında yetişkin olmayan IV. İoannis Laskaris çıkartılmıştır. İlk olarak çok nüfuzlu bir bürokrat olan Georgios Mouzalon ve Patrik I. Arsenius'u taht naipleri olarak görev yapmışlardır. Ancak (sonradan imparatorluğu gasp eden) Mikhail Paleologos, Mouzalon'un bir suikaste maruz kalıp öldürülmesini ve Arsenius'un ise keşiş olarak bir manastıra çekilmesini sağlamıştır. Mikhail imparatorluk idaresini önce taht naibi olarak eline geçirmiştir. 1 Ocak 1259'da ise Ceneviz Cumhuriyeti yardımı ile VIII. Mikhail Paleologos adı ile Nympaion'da ortak imparator ilan edilmiştir.
25 Temmuz 1261 İzmit İmparatorluk orduları general Aleksios Strategopoulos idaresi altında Konstantinopolis'i almis ve son Latin İmparator olan II. Baudouin'i ve Latin idarecilerini oradan kovmuştur. VIII. Mikhail Konstantinopolis'e 15 Ağustos'ta girmiştir. Orada hem kendi ve hem de daha küçük çocuk olan oğlu II. Andronikos Paleologos için taç giyme töreni yapılmıştır. VIII. Mikhail oradan imparatorluk idaresine başlamış, ortak imparator olan genç IV. İoannis Laskaris'i İznik'te bırakmıştır. Aralık ayında ise tam 11 yaşına girdiği zaman IV. İoannis Laskaris'i tahttan indirmiş; gözlerini kör ettirmiş ve bir manastıra keşiş olarak göndermiştir.
İmparatorluğu
Bütün hükümdarlığı boyunca, Latin İmparatorluğu'nu yeniden kurmak isteyen rakipleriyle mücadele etmek zorunda kaldı. Bizans'ın son Latin imparatoru II. Baudouin, diplomasi ve evlilik yoluyla Fransa kralı Aziz IX. Louis'nin kardeşi Carlo Anjulu ile ittifak kurdu. Yetenekli bir diplomat olan Carlo papanın çağrısı üzerine Güney İtalya'ya girdi. Hohenstaufen Hanedanının son temsilcileri Manfredi ve Konradin'i yenilgiye uğrattı, Palermo ve Napoli'yi ele geçirdi. Nüfuz alanını Balkanlar'ın içlerine kadar genişleten Carlo, Konstantinopolis'i tehdit etmeye başladı.
Carlo'nun girişimleri papalık için de bir tehdit oluşturuyordu. Papayla Mikhail arasında Carlo'ya karşı ittifak oluşturmak amacıyla yürütülen görüşmeler yaklaşık 20 yıl sürdü. Sonunda varılan anlaşmaya göre papa, Carlo'nun Konstantinopolis'e saldırmasını önleyecek, buna karşılık Mikhail de Rum Ortodoks Kilisesi'nin Roma ile birleşmesini sağlayacaktı. Mikhail'in böyle bir söz vermesi Bizans halkının çoğunluğunun şiddetli tepkisine yol açtı. Papanın dinsel üstünlüğünü kabul etmek istemeyenler, Latinlerin siyasi ve kültürel egemenliğinin bu yolla yeniden kurulmasından korkuyorlardı.
Bütün bu engellere karşın, 1274'te toplanan İkinci Lyon Konsili'nde birlik ilan edildi. Bütün Doğu patriklerinin ya da temsilcilerinin konsile katılmadığı, iki kiliseyi birbirinden ayıran sorunlara ilişkin hiçbir tartışmanın yapılmadığı ve ondan sonraki hiçbir konsilin Lyon Konsili'ni ekumenlik ilan etmediği gerekçesiyle Rumlar konsile karşı çıktılar. Mikhail gene de siyasal nedenlerle birliğin korunması için mücadeleyi sürdürdü. Ama 1281'de Carlo Anjoulu'nun adayı IV. Martinus papa seçilince Mikhail'i hemen aforoz etti; ayrıca Carlo'nun Konstantinopolis'e hazırladığı saldırıyı ayrılıkçı Rumlara karşı Kutsal Haçlı Seferi olarak nitelendirdi. Böylece Carlo'nun Bizans'ın doğusunu ele geçirmek için oluşturduğu geniş ittifak ağına Sicilya, İtalya'nın bazı bölümleri, Laskaris yanlıları, Baudouin, Fransa ve Venedik Cumhuriyeti'in amacı Latin imparatorluğu sırasında yararlandığı geniş ticari ayrıcalıkları yeniden elde etmek ve ezeli düşmanı olan Cenevizleri zengin Rum pazarlarından kovmaktı.
Carlo ve Mikhail arasındaki diplomatik çekişme yoğunlaşırken, Carlo ordu ve donanmasını savaşa hazırlamaya başladı. Fransız general Sully komutasında Adriyatik kıyısındaki Berat'a (bugün Arnavutluk'ta) bir saldırı düzenlediyse de Mikhail tarafından geri püskürtüldü. Bu arada Mikhail, diplomatik girişimleri sonucunda bir süre için papalığın desteğini kazanmış, Sicilya'daki Hohenstaufen yandaşlarıyla gizli bir anlaşma yapmış, Cenova'nın desteğini almış ve en önemlisi Manfredi'nin damadı Aragon kralı III. Pedro'yla gizli bir ittifak kurmuştu. 30/31 Mart 1282'de Sicilya'da Vesperum Ayaklanması patlak verdi. Carlo'nun hükümdarlığının sonunu haber veren bu ayaklanmada Fransızlar katledildi. Böylece Bizans, ikinci bir Latin işgalinden kurtuldu. Mikhail bundan kısa süre sonra öldü. Mikhail'in dikkatini yalnızca Avrupa'yla sınırlaması, Osmanlıların Anadolu'da kolayca yayılmasına ve sonunda Konstantinopolis'in de düşmesine ortam hazırladı.
Mihail'in yeğen oldu Theodora Palaiologina Synadene.
Referanslar
- ↑ Norwich, John Julius, (1991) Byzantium: The Decline and Fall, Londra:Penguin ISBN 0-14-011447-5, say.156-182 (İngilizce)
Dış kaynaklar
- Ostrogorsky, Georg (çev. Fikret Işıltan), (1999 5. Baskı) Bizans Devleti Tarihi, Ankara: Türkiye Tarih Kurumu ISBN 975-16-0348-X (Orijinal 1. Baskı: 1940)
- Gregory, Timothy E. (çev. Esra Ermert), (2008), Bizans Tarihi, İstanbul:Yapı Kredi Yayınları ISBN 978-975-08-1507-2
- Norwich, John Julius, (1991) Byzantium: The Decline and Fall, Londra:Penguin ISBN 0-14-011447-5, say.156-182 (İngilizce)
- "Michael VIII Palaiologos" maddesi Kazhdan, Alexander (editör) (1991) The Oxford Dictionary of Byzantium - 3 Cilt New York: Oxford University Press . ISBN 0-19-504652-8 (İngilizce)
| Resmî unvanlar | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: IV. İoannis Laskaris |
 İznik Rum İmparatoru 1259–1261 IV. İoannis Laskaris ile (1258–1261) |
Sonra gelen: Bizans İmparatorluğu'nu restore edilmesi |
| Önce gelen: Latin İmparatoru II. Baodouin |
 Bizans İmparatoru 1261–1282 II. Andronikos Paleologos ile (1272–1282) |
Sonra gelen: II. Andronikos Paleologos |
| |||||||||||||||||||
