Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları

Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları

TCDD Kontrolündeki demir yolları güzergâhları
(interaktif versiyonu)
Kuruluş 1927
Tür Demir yolları şirketi
Yasal statü Kamu İktisadî Kuruluşu
Merkez Ankara, Türkiye
Lider Ömer Yıldız
Ana kurum Tülomsaş, Tüvasaş, Tüdemsaş
Personel 35.593 [1](Tülomsaş, Tüvasaş ve Tüdemsaş dahil)
Resmî site TCDD Ağ Sitesi

Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları ya da kısaca TCDD, Türkiye Cumhuriyeti'ndeki demir yolu taşımacılığını düzenleyen, işleten ve kontrol eden resmi kurumdur.

Osmanlı İmparatorluğu döneminde daha çok yap-işlet modeli ile sermaye sahiplerince işletilen demir yolları, 24 Mayıs 1924 tarihinde çıkarılan 506 sayılı Kanun ile devletleştirilmeye başlanmış ve Anadolu - Bağdat Demiryolları Müdüriyet-i Umumiyesi adı ile yapılandırılmıştır. Daha sonra demir yollarının yapımı ve işletilmesinin bir arada yürütülmesi ve daha geniş çalışma imkânları verilmesini sağlamak amacıyla çıkarılan 31 Mayıs 1927 tarih ve 1042 Sayılı Kanun'la Devlet Demiryolları ve Limanları İdare-i Umumiyesi adını almıştır.

1953 yılına kadar katma bütçeli bir devlet idaresi şeklinde yönetilen kuruluş, 29 Temmuz 1953 tarihli 6186 Sayılı Kanun ile "Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları İşletmesi (TCDD)" adı altında Kamu İktisadî Devlet Teşekkülü haline getirilmiştir. Son olarak uygulamaya konulan 233 sayılı KHK ile "Kamu İktisadî Kuruluşu" hüviyetini almıştır.[1]

Tarihçe

İzmir Aydın demir yolu inşaatında çalışan işçiler 1850'lerin sonu
II. Abdülhamit devrinde (1876-1909) demir yolları haritası
Anadolu - Bağdat Demiryolları hattındaki Varda Köprüsü. Çelik kafes taş örme tekniği ile yapılan köprü 1912 yılında hizmete açılmıştır.
1888'den 1927'ye kadar "Anadolu Demiryolları"nı işleten Chemin de fer Ottoman D'Anatolie şirketinin logosu
1850 İngiliz yapımı 23004 numaralı buharlı lokomotif. İzmir-Aydın demir yolu hattında çalışmıştır. 1950 yılında hizmetten çekilmiş ve 1980 yılından beri Haydarpaşa Tren Garı önünde sergilenmektedir.[2]
TCDD'nin verdiği hizmetler: Sol baştan saat yönünde: Yüksek Hızlı Tren, yolcu treni, yük lokomotifi, banliyö treni

Osmanlı dönemi (1856 - 1922)

Dünyada ilk kez 1825 yılında İngiltere’de başlayan demir yolu ulaşımının, toprakları 3 kıtaya yayılan Osmanlı İmparatorluğu'na girişi diğer birçok büyük ülkeye göre çok erken olur.[3]

Osmalı topraklarında demir yolu macerası ilk olarak 211 Km'lik Kahire-İskenderiye hattının imtiyazının verilmesi ile başlar. Henüz 1866 yılında Osmanlı toprakları üzerindeki demir yolu hattının uzunluğu 519 km'dir. Bu hattın 1/4'lük yani 130 km'lik bölümü Anadolu toprakları üzerinde, geri kalan 389 km'lik bölümü Köstence-Tuna ile Varna-Rusçuk arasında yer alır.[4]

Anadolu'da demir yolunun tarihi 22 Eylül 1856'da ilk demir yolu hattı olan 130 km'lik İzmir (Alsancak)-Aydın Demir yolu için bir İngiliz firmasının (ORC) ilk kazmayı vurmasıyla başlar. İmtiyaz İzmir Valisi Mustafa Paşa zamanında, 1857 yılında "İzmir'den Aydın'a Osmanlı Demir yolu" kumpanyasına devredilmiştir.[5] Böylece Anadolu topraklarındaki ilk demir yolu hattı olan 130 km'lik bu hat 10 yıl süren bir çalışmayla 1866 yılında Sultan Abdülaziz zamanında tamamlandı.[6]

Daha sonra imtiyaz verilen başka bir İngiliz şirketi (SCR ve SCP) ise İzmir (Basmane)-Kasaba (Turgutlu) Demir yolu'nun (İzmir-Turgutlu-Afyon ve İzmir-Manisa-Bandırma hatları) 98 km'lik kısmını 1865 yılında tamamlar.[6]

Zamanla, Osmanlı'da demir yolu imtiyazı verilen İngiliz, Fransız ve Almanlar'ın ayrı ayrı etki alanları oluşmuştur. Fransa, Kuzey Yunanistan, Batı ve Güney Anadolu ile Suriye'de; İngiltere, Romanya, Batı Anadolu, Irak ve Basra Körfezinde; Almanya, Trakya, İç Anadolu, ve Mezopotamya'da etki alanları oluşturmuştur.[3]

Osmanlı Hükümeti de, Haydarpaşa’yı Bağdat’a bağlamayı, dolayısı ile Hindistan’ı Avrupa ile birleştirecek olan hattın İstanbul’dan geçirilmesini düşünmektedir. 1871 yılında saraydan çıkarılan bir irade ile Haydarpaşa-İzmit hattının devlet tarafından yapımına başlanır ve 91 km'lik hat 1873 yılında bitirilir. 8 Ekim 1888 tarihli başka bir fermanla da bu hattın İzmit-Ankara kısmının inşaat ve işletme imtiyazı Anadolu Osmanlı Şimendifer Kumpanyası'na verilir. 15 Şubat 1893 tarihinde alınan bir imtiyazla aynı kumpanya Alman sermayesi ile Eskişehir-Konya, Alayunt-Kütahya kısımlarını inşa ederek işletmeye açar. 31 Ağustos 1893 yılında Eskişehir’den Konya’ya doğru başlayan inşaat, 29 Temmuz 1896 yılında Konya’ya varır.[6]

1896 yılında yapım imtiyazı Baron Hirsch’e verilmiş olan 2000 km'lik şark demir yollarının millî sınırlar içerisinde kalan 336 km'lik İstanbul-Edirne ve Kırklareli-Alpullu kesiminin 1888’de bitirilerek işletmeye açılmasıyla da İstanbul, Avrupa demir yollarına bağlanmış olur.[6]

1876 yılından 1909 yılına kadar 33 yıl Osmanlı Padişahı olan Sultan II. Abdülhamid hatıralarında şunları ifade eder;

“ Bütün kuvvetimle Anadolu Demiryollarının inşasına hız verdim. Bu yolun gayesi Mezopotamya ve Bağdat'ı, Anadolu'ya bağlamak, Basra Körfezi'ne kadar ulaşmaktır. Alman yardımı sayesinde bu başarılmıştır. Eskiden tarlalarda çürüyen hububat şimdi iyi sürüm bulmaktadır, madenlerimiz dünya piyasasına arzedilmektedir. Anadolu için iyi bir istikbal hazırlanmıştır. İmparatorluğumuz dahilindeki demir yollarının inşaatı mevzusunda büyük devletler arasındaki rekabet çok garip ve şüphe davet edicidir. Her ne kadar büyük devletler itiraf etmek istemiyorlarsa da bu demir yollarının ehemmiyeti yalnızca iktisadî değil, aynı zamanda siyasidir.[3] ”

[7]

Osmanlı döneminde işletmeye açılan hatlar

niğde ulukışla çiftehan
Çiftehan Tren İstasyonu

Osmanlı döneminde yapılıp işletmeye açılan demir yollarının toplam uzunluğu 8.619 km'dir.[8] Ancak bu hatların 4559 km'lik kısmı yeni kurulan Cumhuriyet topraklarında kalmıştır. Bu hatlardan 2.282 km'lik normal genişlik ve 70 km'lik dar hat yabancı sermayeli şirketlere, 2.207 km'lik normal genişlikte hat ise Devlet sermayeli şirketlere aitti.[3]

Türk Kurtuluş Savaşı dönemi (1919 - 1923)

Kurtuluş Savaşı'nda cepheye asker, silah ve erzak taşımada, cephelerden de geriye gazilerin taşınmasında, yani savaşın lojistiğinde sağladığı başarılarla, demir yolları Kurtuluş Savaşı'nın kazanılmasında önemli rol almıştır. Bu dönemde Anadolu - Bağdat Demiryolları Müdüriyet-i Umumiyesi Umum Müdürü Behiç Erkin demir yollarının kusursuz işlemesindeki başarısından dolayı hem T.B.M.M. Takdirnamesi, hem de İstiklal Madalyası ile onurlandırılmıştır.

Cumhuriyet Dönemi

1923-1940 dönemi

Bu dönemde demir yolları devletleştirilmiş ve yeni hatlar oluşturulmuştur. 24 Mayıs 1924 tarihinde demir yollarının devletleşmesi için Anadolu-Bağdat Demiryolları Müdüriyeti Umumiyesi kuruldu. 31 Mayıs 1927 tarihinde Devlet Demiryolları Limanları İdare-i Umumiyesi kuruldu. Böylece demir yollarının yapımı ve işletmesi bir arada yürütülmeye başlandı. Anadolu topraklarında 1923 yılı itibarı ile 4559 km olan demir yolu hattı 1940 yılına kadar gerçekleştirilen çalışmalarla 8637 km'ye ulaşmıştır.[6]

1932 ve 1936 yıllarında hazırlanan 1. ve 2. Beş Yıllık Sanayileşme Planlarında, demir-çelik, kömür ve makina gibi temel sanayilere öncelik verilmişdi. Bu tür kitlesel yüklerin en ucuz ve güvenli biçimde taşınabilmesi açısından demir yolu yatırımları önemli idi. Bu planlarda demir yollarının şu hedefleri gerçekleştirmesi amaçlanmıştır[3]:

Ergani'ye ulaşan demir yolu bakır, Ereğli kömür havzasına ulaşan demir, Adana ve Çetinkaya hatları pamuk ve demir hatları olarak adlandırılmaktadır.

Kalın-Samsun, Irmak-Zonguldak hatları ile demir yoluna ulaşan limanlar 6'dan 8'e yükseltilmiştir. Samsun ve Zonguldak hatları ile iç ve Doğu Anadolu'nun deniz bağlantısı pekiştirilmiştir.

1927'de Kayseri, 1930'da Sivas, 1931'de Malatya, 1933'de Niğde, 1934 Elâzığ, 1935 Diyarbakır, 1939'da Erzurum demir yolu ağına bağlanmıştır.

1940-1960 dönemi

1940-1960 yılları demir yolları açısından "Durgunluk dönemi"dir. Gerçekten de İnönü dönemindeki ekonomik kıtlığa, imkânsızlıklara rağmen, demir yolu yapımı II. Dünya Savaşı'na kadar sürdürülmüştür. Savaş nedeniyle 1940'dan sonra ise yavaşlamıştır. 1923-1960 yılları arasında yapılan 3.578 km'lik demir yolunun 3.208 km'si, 1940 yılına kadar tamamlanmış olanlardır. Bu dönemde kurum Ulaştırma Bakanlığı'na bağlanarak 22 Temmuz 1953'de ismi "Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları İşletmesi (TCDD)" adını aldı. Statüsü ise İktisadî Devlet Teşekkülü haline getirildi. 1955 yılında ilk elektrikli hat olan Sirkeci-Halkalı banliyö hattı açılmıştır.

1960-2000 dönemi

Kurtuluş Savaşı’ndan sonra tüm olanaksızlıklar içinde yılda ortalama 240 km uzunluğunda demir yolu yapılırken, 1960 yılından sonra gelişen teknoloji ve maddi olanaklara rağmen yılda sadece 39 km'lik demir yolu yapılabilmiştir. Bu tarihlerde demir yollarının geri plana atılmasının temel sebebi devletin ulaşım politikasının değişmiş olmasıdır.[9] Eski Başbakan ve Cumhurbaşkanı Turgut Özal da demir yolları ile ilgili "modası geçmiş bir ulaşım yöntemi"[10] ve "Demir yolu komünist ülkelerin tercihidir, çünkü ulaşımı merkezi denetim amaçlıdır"[10] demiştir.

Sonuç olarak, 1960-1997 yılları arasında, demir yolu uzunluğu %11 artmıştır. Ulaştırma sektörleri içindeki yatırım payları ise; 1960'lı yıllarda karayolu %50, demir yolu %30 pay alırken, 1985'den bu yana demir yolunun payı %10'un altında kalmıştır. Türkiye'de karayolu yolcu taşıma payı %96, demir yolu yolcu taşıma payı ise %2'dir. Demiryollarının, mevcut altyapı ve işletme koşullarının iyileştirilmemesi ve yeni koridorlar açılamaması nedeniyle yolcu taşımacılığındaki payı bu yıllarda %38 oranında gerilemiştir.

2000 ve sonrası dönemi

2002 yılında yaklaşık 14 milyon ton yük taşımacılığı gerçekleştirilmiş bulunmaktadır. Yük taşımacılığı sadece yurt içinde taşınan malları değil yurt dışından gelip başka ülkelere giden malzemeleri de kapsamaktadır.

Türkiye ulaşım sistemi içerisinde karayolu-demir yolu yük taşıma paylarına bakıldığında, karayolu yük taşıma oranı % 94, demir yolu yük taşıma payı ise % 4'dür.[3]

TCDD hem varolan hatların yenilenmesi hem de yeni hatlar eklenmesi için sürekli devam eden bir çalışma içindedir. Özellikle varolan eski ray teknolojisini yenileyip yeni ve daha güncel bir sistem olan hızlı tren sistemine geçiş yapmaktadır.

TCDD 2003 yılında hızlı tren hatları döşemeye başladı. İlk hat olan Ankara-İstanbul hattı 533 kilometredir. Hattın Ankara-Eskişehir kısmı 245 km.'den oluşmaktadır ve yolculuk süresi 65 dakikadır. İstanbul (Pendik)-Ankara arası yolculuk süresi ise 4 saat 5 dakikadır. Deneme seferleri 23 Nisan, 2007, ticarî seferler 13 Mart, 2009'da[11] başlamıştır.

Şebeke bilgileri

TCDD'nin 2010 yılı sonu itibariyle aktif olarak kullanılan demir yolu uzunluğu 11.940 km'dir. Bunlardan 11.052 km'si konvansiyonel hat ve 888 ise hızlı tren hattıdır.

Konvansiyonel hatların 2.273 km'si elektrikli ve 3020 km'si ise sinyallidir. 2010 yılı sonu itibariyle 8.722 km'lik konvansiyonel ana hat şebekenin 8276 km(% 95)'sinde tek hat işletmeciliği yapılmaktadır. Konvansiyonel yollar:

439 km'lik hızlı tren ana hattının tamamı çift hat, elektrikli ve sinyalli olarak inşaa edilmişdir. Bu şekilde hızlı tren hattının toplam uzunluğu (439*2 + 10) 888 km etmektedir. (10 km. müselles yolu)

Uzunluk (km)
2000 2005 2010
Hızlı Tren
Hatları		 Elektriksiz - - 0
Elektrikli - - 888
Toplam 0 0 888
Ana Hatlar Elektriksiz 6.778 6.693 6.705
Elektrikli 1.479 1.564 1.572
Toplam 8.257 8.257 8.276
2.3.4.
Ana Hatlar		 Elektriksiz 141 84 98
Elektrikli 273 356 348
Toplam 414 440 446
Ana Hatlar
Toplamı		 Elektriksiz 6.919 6.777 6.803
Elektrikli 1.752 1.920 1.919
Toplam 8.671 8.697 8.722
Diğer Yollar Elektriksiz 1.899 1.871 1.976
Elektrikli 370 416 354
Toplam 2.269 2.287 2.330
Toplam Yollar[1] Elektriksiz 8.800 8.648 8.779
Elektrikli 2.122 2.336 2.273
Toplam 10.922 10.984 11.940
2007 TCDD Türkiye demir yolları haritası
Tarih Konvansiyonel[a]
[Elektrikli, Sinyalli]
(km)[d][12]		 Hızlı tren[b]
(km)[d] [12]		 Toplam [c]
(km)[d][12]
1918 8.619[A]
[0, 0] 		- 8.619
1924 1.378[B]
[0, 0] 		- 1.378
1930 3.261[C]
[0, 0] 		- 3.261
1940 6.947[D]
[0, 0] 		- 6.947
1950 7.671[E]
[0, 0] 		- 7.671
1960 7.895
[0, 0] 		- 7.895
1970 7.985
[0, 0] 		- 7.985
1980 10.144
[464, -] 		- 10.144
1990 10.389
[721, -] 		- 10.389
2000 10.922
[2.122, -] 		- 10.922
2010 11.052
[2.273, 3020] 		888 11.940

Organizasyon

TCDD'nin hükümet düzeyindeki denetimi, gözetimi, koordinasyonu ve ilişkileri Ulaştırma Bakanlığı'nca yürütülmektedir. Merkezi Yönetim 18 ihtisas Daire Başkanlığı ile, Hukuk, Savunma ve Basın Halkla İlişkiler birimlerinden oluşmakta; demir yolu taşımacılığı ile ilgili hizmetler 7 Bölge Müdürlüğünce yürütülmektedir. Ayrıca 7 limanıyla verdiği hizmetlerin sorumluluğu Genel Müdürlüktedir. Şubat 2015 tarrihi itabariyle kurumda 870 memur, 13472 sözleşmeli personel, 11019 daimi işçi ve 863 geçici işçi bulunmaktadır.Toplam personel sayısı 26184 kişidir.

Bağlı ortaklıkları

TCDD'nin demir yolu endüstrisinde faaliyet gösteren dört bağlı ortaklığı bulunmaktadır:[1]

TCDD yükümlü bulunduğu hizmetleri yürütmek için demir yolu şebekesini toplam 8 bölgeye ayırmıştır. Her bölge ayrı bir bölge müdürlüğünce idare edilmektedir. Bölge müdürlükleri ve merkezleri şu şekildedir:

Görevleri ve verdiği hizmetler

TCDD'nin anahatlarda kullandığı bir elektrikli lokomotif -E 52500

TCDD kuruluşundan beri yolcu taşımacılığı, yük taşımacılığı ve liman hizmetleri vermektedir.

Bir TCDD tren feribotu

Kuruluşun yasa ile belirlenmiş temel görevleri aşağıdaki gibidir:

Liman işletmeciliği

Haydarpaşa limanı

TCDD işletmelerine bağlı olan ve işletmesi TCDD tarafından yapılan limanların listesi:

  1. Haydarpaşa Limanı
  2. İzmir Limanı
  3. Samsun Limanı
  4. İskenderun Limanı
  5. Bandırma Limanı
  6. Derince Limanı
  7. Mersin Limanı

Bu limanlardan Samsun, İskendeun, Bandırma ve Mersin limanları işletme hakkının uzun dönemli devredilmesi yoluyla özelleştirilmiştir.[17] Derince'nin de aynı yöntemle özelleştirilmesi için iki kez ihale açılmış, ancak ikisi de iptal edilmiştir.[18]

Yolcu taşımacılığı

Kondüktörün kontrol ettiği TCDD tren biletleri, 2010

TCDD'nin yolcu taşımacılığı için vermiş olduğu hizmette ana hatlarda kullanılan trenler aşağıda sıralanmıştır:

Yüksek Hızlı Tren

Mavi trenler

Ekspres trenler

Bölgesel yolcu trenleri

TCDD ana hatların yanı sıra idari olarak ayrılan bölgeleri içinde de yolcu taşımacılığı yapmaktadır. Bunların listesi TCDD Bölgesel yolcu trenleri maddesinde mevcuttur.

Dizel lokomotif

Banliyö trenleri

TCDD işletmesi Ankara, İstanbul ve İzmir kentlerinde banliyö trenleri ile şehiriçi toplu taşımacılık yapmaktadır.

Ankara Hipodrum TCDD banliyö durağı geçidinde Ankaralılar, Temmuz 2013

Yurtdışı yolcu trenleri

Avrupa yönü

Türkiye ile Avrupa ülkeleri arasında İstanbul-Bükreş-İstanbul arasında her gün karşılıklı çalışan Bosfor Ekspresi ve İstanbul-Selanik-İstanbul arasında her gün karşılıklı çalışan trenler vardır.

İstanbul-Sofya, İstanbul-Belgrad, İstanbul-Budapeşte ve İstanbul-Kişinev bağlantısı Bosfor Ekspresine bağlanan vagonlarla sağlanmaktadır.[19]

İstanbul ile Villach (Avusturya) arasında ise özel bir operatör tarafından oto kuşetli Optima Express treni işletilmektedir.[20]

Ortadoğu ülkelerine yapılan taşımalar
Türkiye-İran
Türkiye ile İran arasındaki bağlantı İstanbul-Tahran-İstanbul arasında haftada bir gün çalışan ve kuşetli vagonlardan oluşturulmuş Trans Asya treni ve Van-Tebriz-Van arasında haftada bir gün çalışan ve I mevkii kuşetli vagonlardan oluşturulmuş tren ile sağlanmaktadır.
Türkiye-Suriye
Türkiye ile Suriye arasındaki bağlantı İstanbul-Gaziantep-İstanbul arasında çalışan Toros Ekspresine haftada bir gün ilave edilen yataklı vagon ile sağlanmaktadır.
İran-Türkiye-Suriye
İran ile Suriye arasındaki bağlantı, Türkiye'yi transit geçerek Tahran-Şam arasında haftada bir gün çalışan yolcu treni ile sağlanmaktadır. Söz konusu tren Şam-Tatvan arasında pulman ve yataklı vagonlarla, Van-Tahran arasında kuşetli vagonlarla teşkil edilmektedir.
Türkiye-Irak
Türkiye ile Irak arasındaki bağlantı, Gaziantep-Bağdat-Gaziantep arasında haftada bir gün çalışan ve yataklı vagonlardan teşkil edilmiş tren ile sağlanmaktadır. Ancak, Irak'ta meydana gelen olaylar nedeniyle, söz konusu trenin seferleri geçici olarak durdurulmuştur. (2007)

Satış ve pazarlama

Websitesi

Yabancı turistler TCDD websitesinden doğrudan bilet alamazlar.[21]

Yük taşımacılığı

Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları Taşımacılık A.Ş.'n, n logosu

TCDD, elinde bulunan çeşitli yük vagonlarıyla hemen hemen her türlü yükü taşıma kapasitesine sahiptir.

Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları Taşımacılık Anonim Şirketi (TCDD Taşımacılık A.Ş.), 6461 Sayılı Türkiye Demir yolu Ulaştırmasının Serbestleştirilmesi Hakkında Kanun tarafından verilen yetki ile TCDD tarafından kurulan demir yolları üzerinde yük, yolcu taşımasını yapacak olan anonim şirketidir.[22]

Demir yolu yük taşımacılığı toplu ve programlı taşımalara yöneliktir, ayrıca münferit taşımalar da gerçekleştirilmektedir. Yurtiçi yük taşımaları hem TCDD'ye ait vagonlarla yapılabildiği gibi hem de müşterinin kendisine ait vagonlarla yapılabilmektedir.[23] 2012 yılında demir yolu ile taşınan toplam 25, 7 milyon ton yükün 6 milyon tonu bu özel vagonlarla taşınmıştır.[24]

Lojistik Köyler

TCDD, demir yolunun yük taşımacılığındaki payını arttırmak amacıyla, 18 bölgede lojistik köyler inşa etmektedir. 2023 yılına kadar tamamlanması hedeflenen lojistik merkezler ve 2013 sonu itibariyle durumları şöyledir:[25][26]

Tamamlanmış Olan Lojistik Merkezler : Halkalı, Samsun-Gelemen, Uşak

1. Etabı Tamamlanmış Olan Lojistik Merkezler : Köseköy-İzmit, Hasanbey-Eskişehir, Kaklık-Denizli, Boğazköprü-Kayseri

İnşaat/Proje Aşamasında Olan Lojistik Merkezler : Yeşilbayır-İstanbul, Gökköy-Balıkesir, Bozüyük-Bilecek, Kayacık-Konya, Yenice-Mersin, Sivas, Türkoğlu-Kahramanmaraş, Kars, Palandöken-Erzurum, Mardin

Devam eden projeler

Marmaray projesi

İstanbul'un şehir içi ulaşım sorununa toplu taşımacılıkla köklü bir çözüm getirmeyi amaçlayan bu proje kapsamında, Avrupa yakasındaki Halkalı'dan Anadolu yakasındaki Gebze'ye kesintisiz, hızlı ve diğer ulaşım sistemleriyle entegrasyonlu 76.3 kilometrelik yüzeysel metro inşa edilecek.[27]

İki etaptan oluşan Marmaray Projesi'nin ilk etabı olan Kazlıçeşme-Ayrılıkçeşme arası Boğaz'ın altından geçen tüneli de kapsayan 13, 5 kilometrelik bölüm 29 Ekim 2013'te ulaşıma açıldı.[28] Bu haliyle sadece şehiriçi yolcu taşımacılığında kullanılan hattın, ikinci etabın tamamlanmasının ardından ulusal demir yolu ağı ile entegrasyonu sağlanmış olacak. Tünelden yük trenlerinin de kontrollü olarak geçirilmesi planlanıyor.[29]

Osmaneli-Bursa-Bandırma Projesi

Bursa'nın diğer büyük şehirlere ve Anadolu'ya demir yoluyla bağlanmasını sağlamak. Ticarette demir yolu vasıtasıyla Gemlik limanını da kullanarak İstanbul'un yükünün azaltılmasının planlandığı proje.Yapılacak proje yap-işlet-devret modeliyle yapılacak olup yüklenici firmaya 30 yıl yük ve yolcu taşıma hakkı verilecektir.

Hızlı tren hatları ve projeleri

Türkiye Yüksek Hızlı Tren hatları: bitirilmiş, inşaat halindeki, ve plan aşamasındaki hatlar

TCDD 2003 yılında hızlı tren hatları projelerine başladı.İlk hat, toplam uzunluğunun 533 km. olması öngörülen İstanbul-Eskişehir-Ankara hattıdır. Yüksek Hızlı Tren'in şu anda Ankara-Pendik ve Ankara-Konya kısmı işletimdedir. Bu yollarda Ankara-Konya, Ankara-Pendik ve Pendik-Konya arasında düzenli yolcu taşımacılığına başlanmıştır.

Ankara-İstanbul hızlı tren projesi

Ankara - İstanbul arasındaki mevcut hattın toplamı 576 km olup, tümü sinyalli ve elektriklidir. Mevcut hattan bağımsız, 250 km/saat operasyonel hıza uygun, çift hatlı, elektrikli ve sinyalli, olarak inşa edilen Hızlı Tren hattının Ankara-Eskişehir etabı 15 Mart 2009, Eskişehir - İstanbul etabıysa 25 Temmuz 2014'te tam faaliyete başlamış, Ankara-Eskişehir-İstanbul arasındaki demir yolu mesafesi 523 km' ye yolculuk süresi ise 3, 5 saate inmiştir.[30]

Eskişehir-Konya hızlı tren hattı

Eskişehir-Konya hızlı tren hattı, Ankara-İstanbul hızlı tren hattından Polatlı'da ayrılarak Konya'ya uzanan çift hatlı, elektrikli, sinyalli Yüksek Hızlı Tren hattıdır. İşletmeye açık olan Ankara-Konya ve Ankara-Eskişehir hatlarından bağımsız olarak 2013 yılında açılan hat, 355 km uzunluğa sahiptir. Hatların birbirine entegre olmasıyla, 2014 yılından beri İstanbul-Eskişehir-Konya seferleri de düzenlenmektedir. İstanbul-Eskişehir-Konya hattı yaklaşık 4, 5 saatte, Eskişehir-Konya hattı ise 2 saatte kat edilmektedir.

Ankara-Konya hızlı tren hattı

Ankara-Konya hızlı tren hattı, Ankara-İstanbul hızlı tren hattından Polatlı'da ayrılarak güneye doğru inen çift hatlı, elektrikli, sinyalli hızlı tren demir yoludur.

Ankara'dan Konya'ya uzanan hattın uzunluğu 306 km'dir. Hattın 96 km'lik bölümü yapımı önceden tamamlanmış olan Ankara-Eskişehir hızlı tren hattını paylaşmaktadır. 212 km'lik Polatlı-Konya etabının yapımı ise Ağustos 2006'da başlamış ve hattın tamamı 23 Ağustos 2011 tarihinde hizmete açılmıştır. Bu hat ile, eskiden (arada doğrudan bir hat olmaması dolayısıyla) 10 saat 30 dakika olan Ankara-Konya tren yolculuk süresi 70 dakikaya düşmüştür.[31] Proje kapsamında 7 köprü, 27 üstgeçit, 83 altgeçit, 143 menfez, 2030 metre uzunluğunda bir tünel yapılmıştır.[31]

Ankara-İzmir hızlı tren projesi

Hattın sırasıyla Ankara - Afyonkarahisar - Uşak - Manisa - İzmir şehirlerinden geçmesi planlanmaktadır. Polatlı'yı geçtikten sonra Ankara-Konya hızlı tren hattı 120. km'sinde Kocahacılı, Polatlı'da çatallanarak Afyon istikametine ilerleyecektir.[32]

Toplam uzunluğunun 624 kilometre ve toplam yapım maliyetinin 4 milyar TL olması beklenen projenin, birinci etabını Ankara-Afyonkarahisar, ikinci etabını Afyonkarahisar-Uşak-Eşme ve üçüncü etabını ise Eşme-Manisa-İzmir arası oluşturmaktadır. Hat tamamlandığında, Ankara-İzmir arasındaki seyahat süresi 3 saat 30 dakika, Ankara-Afyonkarahisar ise 1 saat 30 dakika olacaktır.[32]

Hattın 287 kilometrelik Ankara- Afyonkarahisar etabının altyapı yapım sözleşmesi 11 Haziran 2012'de Sigma-Burkay-Makimsan-YDA iş ortaklığı ile imzalanmıştır. 167 km uzunluğunda olan etabın 3 yıl içerisinde bitirilmesi hedeflenmektedir. İkinci etap olan Afyonkarahisar-Uşak'ın yapım ihalesine bu yıl sonuna kadar çıkılması planlanmaktadır. Uşak-Manisa-İzmir etabının ise uygulama projelerine ait revizyon çalışmaları devam etmektedir.[32]

2013 sonu itibariyle 130 milyon TL harcanan, gerçekleşme oranı %6'da olan projenin 2017 yılında tamamlanması planlanıyor.[33]

Ankara-Sivas-Kars hızlı tren projesi

Doğu Anadolu ve Sivas'ın Türkiye'nin büyük kentlerine (İstanbul, Ankara, İzmir) daha kısa sürede ulaşımını sağlamak ve hızlı demir yolu ile bağlantısını gerçekleştirmek amacı ile Ankara - Sivas - Kars Hızlı Tren Projesi planlanmıştır.[34]

Ankara - Sivas etabı

442 km.'lik Ankara - Yozgat - Sivas hattının 293 km.'lik Yerköy-Sivas etabının yapımına Şubat 2009'da başlanmış ve fiziki altyapılar %80 oranında tamamlanmıştır. 174 km.'lik Ankara-Yerköy hattı projesi minimum hızın saatte 250 km. olması için halen planlama aşamasındadır.

Sivas - Kars etabı

Hattın Sivas - Erzincan - Erzurum - Kars etabının yapımı henüz plan aşamasındadır.

Bandırma-Bursa-Osmaneli hızlı tren projesi

Bandırma'dan başlayarak, Bursa ve Yenişehir'den geçerek, Osmaneli'nde mevcut İstanbul-Ankara hızlı tren hattına bağlanması planlanan Bursa hızlı tren projesinin 2018 yılında aktif hale gelmesi beklenmektedir.

Projenin Bursa-Yenişehir arasındaki 75 kilometrelik bölümünün alt yapısını, 393 milyon lira bedelle, YSE Yapı-Tepe İnşaat iş ortaklığı 2015 yılı içerisinde gerçekleştirmiştir. Şu anda bu bölümdeki çalışmalar Çelikler Holding tarafından yapılmaktadır. Hat tamamlandığında İstanbul-Eskişehir-Ankara hızlı tren hattı ile entegre olacak ve Ankara-Bursa ve İstanbul-Bursa arası seyahat süreleri 2, 5 saate düşecektir.

Konya-Çanakkale-İpsala hızlı tren projesi

Güzergâhı Konya-Afyon-Kütahya-Balıkesir-Çanakkale-İpsala Sınır kapısı'dır. Hattın devreye girmesiyle İzmir-Ankara hattına Afyon'da entegrasyonu ile İzmir-Konya hızlı tren hattı, Konya-Kütahya hızlı tren hattı ve Kütahya-Balıkesir hızlı tren hattı açılmış olacaktır.

Ayrıca Kütahya-Eskişehir bağlantısı ile Balıkesir-Ankara hızlı tren hattı ve Çanakkale-Ankara Hızlı tren hattı ile Afyon-İstanbul hızlı tren hattı açılmış olacaktır.[35]

İstasyonlar

2011 yılı verilerine göre demir yolları üzerinde 62 adet müdürlük ve 76 adet şeflik statüsünde gar ve 279 adet şeflik statüsünde istasyon vardır. Ayrıca 8 adet memurlu ve 296 adet memursuz durak ve 98 adet sayding vardır.[36]

Tarihi ve mimarı özellikleri bakımından ön plâna çıkan bazı TCDD gar ve istasyonların şunlardır:

Alsancak Garı (1858)
İzmir Alsancak Garı
"İzmir'den Aydın'a Osmanlı Demir Yolunun" ilk durağı olan Alsancak Garı veya eski adıyla Punta Garı'nın inşaasına 1857'de Vali Mustafa Paşa döneminde başlanmıştır. 1858'de hizmete girmiştir. 2006'da onarımına başlanan gar, 2010 yılında tekrar hizmete açılmış ve İZBAN ve TCDD trenleri tarafından kullanılmaktadır.[5]
Sirkeci Garı (1888)
İstanbul Sirkeci Garı
İstanbul'un Avrupa yakasında Sarayburnu'nda bulunan Sirkeci Garı'nın inşaasına 11 Şubat 1888 günü başlanmış ve 3 Kasım 1890'da gar hizmete açılmıştır. Mimarı Alman mimar ve mühendis August Jachmund'dur.[37]
Haydarpaşa Garı (1908)
İstanbul Haydarpaşa Garı
Osmanlı için çok büyük bir önem arz eden Bağdat Demir Yolu’nun başlangıç noktasına görkemli bir yapı inşa etme arzusuyla II. Abdülhamit tarafından inşa ettirilmiştir. Otto Ritter ve Helmuth Cuno adında iki Alman mimar tarafından tasarlanan garın inşaasına 30 Mayıs 1906 tarihinde başlanmış ve 1908 yılında tamamlanmıştır.
Bina 6 Eylül 1917 tarihinde I. Dünya Savaşı'nda kullanılmak üzere trenlere yüklenmek amacıyla bekleyen cephanenin patlamasıyla yıkılmış ancak çatısı hariç tekrar aslına uygun olarak inşa edilmiştir.[38]
Ankara Garı (1937)
Ankara Garı

Ankara Tren Garı, TCDD'nin Ankara merkez tren istasyonudur. İlk binası Anadolu Demiryolları'nın bir istasyonu olarak 1892 yılında yapılmıştır.Mevcut ana gar binası inşaasına 4 Mart 1935 tarihinde başlanmış ve 30 Ekim 1937 tarihinde tamamlanmıştır.

Galeri

Araç stoğu

Lokomotifler

Model Resim Numarası Yapılış Yılı Satın Alma Yılı Tip Güç Üretici (Tasarlayıcı) Notlar
DE24000 24001-24418 1970-84 1970-84 Dizel Elektrik 2360 hp (1760 kW) TÜLOMSAŞ (SMTE) Tüm filonun dizel motor dönüşümü için üretildi
DE18000 18001-18005 1970 1970 Dizel Elektrik 1800 hp (1320 kW) SMTE
DE18100 18101-18120 1978 1978 Dizel Elektrik 1800 hp (1320 kW) SMTE 3. Bölge'de kullanıldı
DE11000 11001-11085 1985 1985 Dizel Elektrik 1065 hp (780 kW) Krauss-Maffei, TÜLOMSAŞ İlk 20'sini Krauss-Maffei son 60'ını TÜLOMSAŞ üretti
DE22000 22001-22086 1985-89 1985-89 Dizel Elektrik 2200 hp (1620 kW) TÜLOMSAŞ (Electro-Motive Division)
E43000 43001-43045 1987 1987 Elektrik 4260 hp (3180 kW) TÜLOMSAŞ (Toshiba)
DH7000 7001-7020 1994 1994 Dizel Hidrolik 710 hp (522 kW) TÜLOMSAŞ
E52500 52501-52520 1967 1998–2005 Elektrik 5180 hp (3860 kW) Končar (ASEA) 1967 model JŽ Class 441
DH9500 9501-9526 1999 1999 Dizel Hidrolik 950 hp (700 kW) TÜLOMSAŞ
DE33000 33001-33089 2003-04 2003-04 Dizel Elektrik 3300 hp (2463 kW) TÜLOMSAŞ (Electro-Motive Diesel) DE22000 baz alınarak üretildi
DE36000 resim için tıkla 36001- 2014- 2014- Dizel Elektrik 3700 hp (2750 kW) General Electric (GE) ve TÜLOMSAŞ Powerhaul HHPI PH37ACai
E68000
68001-68080 2013- 2014- Elektrik 6800 hp (5 MW) Hyundai Rotem, TÜLOMSAŞ Tüm hatların elektrikli hatta dönüştürülmesi projesi kapsamında dizel lokomotiflerin yerini alması için üretildi.
E1000
2015- 2016- Elektrik 1360 hp (1 MW) TÜBİTAK MAM, TÜLOMSAŞ Örnek

Tren setleri

Model Resim Numarası Yapılış Yılı Tip Güç Üretici (Tasarlayıcı) Notlar
MT5500 5501-5511 1968 Dizel tren seti 810 kW Fiat
E14000 14001-14075 1979 Elektrikli tren seti 520 kW TÜVASAŞ (Groupement 50Hz)
DM15000 15001-15012 2009 Dizel tren seti 650 kW EUROTEM
HT65000 65001-65012 2009- Elektrikli tren seti 4800 kW CAF TCDD Yüksek Hızlı Trenleri
E22000 22001-22033 2009- Elektrikli tren seti CAF İZBAN banliyö trenleri
E23000 23001-23033 2009- Elektrikli tren seti EUROTEM
MT30000 30001-30024 2011-2014 Dizel tren seti 650 kW TÜVASAŞ (Hyundai Rotem) Toros Ekspresi, 17 Eylül Ekspresi
E32000 32001-32054 2011- Elektrikli tren seti EUROTEM Marmaray'da kullanılacak 10 vagonlu ve kullanılan 5 vagonlu setler
HT80000 80001-80017 2013- Elektrikli tren seti 8000 kW Siemens TCDD Yüksek Hızlı Tren seti

Ray Otobüsleri

Model Resim Yapılış Yılı Tip Üretici
Intercity Fleet 1980-90 Coach, Couchette, Diner, Generator TÜVASAŞ
Regional Fleet 1972 Coach TÜVASAŞ
MT5600 1990 Coach TÜVASAŞ
TVS2000 1992 Coach, Diner, Couchette, Sleeper, Generator TÜVASAŞ
MT5700 1993 Coach Fiat

Emekli lokomotifler

Model Resim Numarası Yapılış Yılı Satın Alma Yılı Tip Güç Üretici (Tasarlayıcı) Notlar
DH33100 33101-33105 1953 1953 Dizel Hidrolik 350 hp (260 kW) MaK TCDD'nin ilk dizel lokomotifi.
E4000 4001-4003 1955 1955 Elektrik 2170 hp (1620 kW) Alsthom TCDD'nin ilk elektrikli hattı için alındı
DH44100 44101-44106 1955 1955 Dizel Hidrolik 800 hp (590 kW) MaK
DE20000 20001-20005 1957-58 1957-58 Dizel Elektrik 1800 hp (1320 kW) General Elektrik
DH6000 6001 1959 1959 Dizel Hidrolik 610 hp (445 kW) Jenbacher Tip DH600C
DH4100 4101 1960 1960 Dizel Hidrolik 410 hp (300 kW) Jenbacher Tip DH400C
DH6500 6501-6540 1960 1960 Dizel Hidrolik 650 hp (480 kW) Krupp
DH27000 27001-27003 1961 1961 Dizel Hidrolik ???? Krauss-Maffei
DE21500 21501-21540 1964-65 1965 Dizel Elektrik 1580 hp (2150 kW) General Elektric
DH3600 3601-3624 1968 1968 Dizel Hidrolik 350 hp (260 kW) MaK DE22000 baz alınarak üretildi.
DH11500 11501-11511 1960 1982 Dizel Hidrolik 1100 hp (810 kW) MaK Deutsche Bahn'dan alındı.

Kültürel etkinlikler

TCDD 150. yıl kutlamaları için bastırılmış bir posta pulu

150. yıl kutlamaları

TCDD, kuruluş yılı olarak İzmir-Aydın demir yolunun inşaasının başladığı tarih olan 1856 yılını kabul etmektedir ve bu nedenle 2006 yılında 150. yaşını kutlamak amacıyla çok çeşitli kutlamalar düzenlemiştir. TCDD Ankara Garında düzenlenen kutlamalarda zamanın ulaştırma bakanı Binali Yıldırım ve Kültür Bakanı Atilla Koç açılış konuşmalarını yapmıştır. Açılış konuşmalarının ardından, restorasyon çalışmaları tamamlanan ve Türk demir yollarının ilk istasyonu Kemer'de yapılan temsilî temel atma törenine Bakan Binali Yıldırım start vermiştir. İlk rayın döşenmesi tele-konferans bağlantısı ile Ankara Garı'ndan izlenmiştir.

Sanatsal etkinlikler

1990'da Demiryolarını Sevenler derneği bünyesinde Metin Taşdemir ve Yusuf Aksongür tarafından kurulan Demir yolu Sanat Tiyatrosu perdelerini açmıştır. Oynadıkları ilk oyun Hidayet Sayın'ın "Köklerdeki Kurtlar oyunudur. Oyunun yönetmenliğini Yusuf Aksongür yapmıştır. Tiyatro Topluluğu süreç içinde; Köklerdeki Kurtlar, Makine, Karımla Evleniyorum, Ağaçlar Ayakta Ölür, Hadi Öldürsene Canikom, İki Sıkılgan, Midirfillik, Ah şu Gençler, Boyacı, Pembe Treni Kim Durduracak ve Trenli Masallar adlı oyunları sahnelemiştir. Ayrıca Demiryolu Sanat Tiyatrosu'nda her yıl Kasım-Mayıs ayları arasında düzenlenen ücretsiz tiyatro kursları verilmektedir.

TCDD Müzeleri

Millî Mücadelede Atatürk Konutu ve Demiryolları Müzesi

24 Aralık 1964 tarihinde ziyarete açılmış olan müzenin bulunduğu bina, 1892 yılında Bağdat Demir yolunun yapımı esnasında yapılmış ve eski adı "Direksiyon Binası"dır. Ankara Garı kompleksi içinde yer almaktadır. 27 Aralık 1919 tarihinde Atatürk'ün Ankara'ya gelmesiyle Başkomutanlık karargahı ve konutu olarak kullanımına tahsis edilmiştir. Bu bina içinde Atatürk ve ekibi çok önemli kararlar almıştır. Bunlardan birkaçı; 1 Ekim 1921 tarihinde, Fransızlarla yapılan anlaşmanın görüşmeleri ve imza töreni bu binada gerçekleşmiş, 23 Nisan 1920 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin oluşturulması ile bugünün her yıl Millî Egemenlik ve Çocuk Bayramı olarak kutlanmasının kararları bu binada alınmıştır.[39]

TCDD Demiryolları Müzesi ve Sanat Galerisi

1990 yılında demir yolları mimarları tarafından restore edilerek ziyarete açılmış olan müzenin binası, Demiryolları mimarlarından Kemal Suha Esen tarafından "Ankara Oteli" olarak projelendirilmiş. Ancak, bina hiçbir zaman bu amaçla kullanılmamıştır. Bina müze olarak kullanıma açılmadan önce sırasıyla İşletme Müdürlüğü, Muhasebe Müdürlüğü, Yüksek Öğrenim Öğrenci Yurdu, Kısım Şefliği, Eğitim ve Öğretim Dairesi amacıyla kullanmıştır.[40]

Atatürk Vagonu

Atatürk 'ün yurt gezilerinde, 1935 ile 1938 yılları arasında kullandığı Beyaz Tren'in özgün tek örneği olan vagon; Ankara Garında 1964 yılından beri sergilenmektedir. Kültür Bakanlığı Anıtlar ve Müzeler Genel Müdürlüğünce 1991 yılında "Atatürk'e ait korunması gerekli kültür varlığı" olarak tescil edilmiştir.

Vagonun teknik özellikleri:

Atatürk'ün yurt gezilerinde kullanılan vagon, onun naaşının İzmit'ten Ankara'ya taşınmasında da kullanılmıştır.[41]

Ankara Açık Hava Buharlı Lokomotif Müzesi

Celal Bayar Bulvarı Ankara Gar Sahası üzerinde bulunan müze bir açık hava müzesidir. Müzenin içinde TCDD tarafından kullanılmış ve gerek yaş nedeniyle gerekse teknoloji nedeniyle emekliye ayrılmış çeşitli buharlı lokomotifler yer almaktadır.[42] Yüksek Hızlı Tren ve Başkentray projesi kapsamında yapılacak olan gar inşaatı nedeniyle bulunduğu yerden başka bir yere taşınmıştır.

İstanbul Demiryolu Müzesi

TCDD İstasyonlarında bilet Satış gişelerinde kullanılan Kompostör

Müze 1890 yılında hizmete girmiş ve Alman mimar ve mühendis A. Jasmund tarafından tasarlanmış olan Sirkeci Garı içinde 23 Eylül 2005 tarihinde ziyarete açılmıştır. Müzede yaklaşık 300 kültür varlığı sergilenmektedir.[43]

İzmir Müze ve Sanat Galerisi

Müzeye ev sahipliği yapan bina, 19. yüzyılda Alsancak'ta yaşayan İngiliz tüccarlar tarafından emtia deposu olarak yaptırılmıştır. Binanın yapım tarihi İzmir-Aydın demir yolunun yapımına başlanılan tarih olan 1856 yılından bile eskidir. Bina 1860'larda İzmir-Aydın Osmanlı Demir yolu Şirketi yöneticisinin lojmanı olarak kullanılmıştır. Demiryollarının kamulaştırılmasını takiben de binanın hemen komşuluğunda yer alan ve aynı mimari özellikleri taşıyan büyüklü küçüklü toplam 5 yapıyla birlikte lojman olarak kullanılmıştır.Bina 1990 yılında Müze ve Sanat Galerisi olarak düzenlenmiş ve ziyarete açılmıştır.[44]

Eskişehir Müzesi

Eskişehir Gar'ında yer alan müze, Tülomsaş Genel Müdürlüğünden ve Eskişehir'deki iş yerlerinden temin edilen malzemelerin sergilenmesi amacıyla 1997 yılında ziyarete açılmıştır.[45]

Komşu ülkelere bağlantılar

TCDD Genel Müdürleri

Kaynaklar

  1. 1 2 3 4 5 TCDD İstatistik Yıllığı 2001-2005
  2. ↑ kent ve demir yolu
  3. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 TCDD İnternet sitesi tarihçe sayfası
    Bu kaynağın hazırlanmasında kullanılan kaynaklar:
    • CAN, Bülent Bilmez, Demiryolundan Petrole Chester Projesi (1908-1923), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, Mayıs 2000,
    • EVREN, Güngör, Demiryolu, Birsen Yayınevi, İstanbul, 1998.
      ISBN 975-511-193-X
    • ENGİN, Vahdettin, Rumeli Demiryolları, Eren Yayınları, İstanbul, 1993.
      ISBN 975-7622-21-4
    • GÜREL, Ziya, Kurtuluş Savaşında Demiryolculuk, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1989.
    • ONUR, Ahmet, Türk Demiryolları Tarihi (1860-1953, T.C. M.S.V. Kara Kuvvetleri Kumantanlığı Yayınları, Ankara, 1953.
    • ÖZDEMİR, Mehmet, Mütareke ve Kurtuluş Savaşı Baslangıç Dönemlerinde Türk Demiryolları- Yapısal Ekonomik Sorunlar (1918-1920), Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 2001.
    • YAZICI Necdet, "Demiryollarımızın Dünü, Bugünü ve Geleceği", Kardelen Dergisi, Ocak-Mart 1995,
    • ZEYBEK, Hülya, "AB ile Entegrasyona Doğru Demiryolları", Dünya Gazetesi, 03.05.2002
    • Sultan Abdülhamit, Siyasi Hatıratım, Dergah Yayınları, İstanbul, 1999.
    • Değişim Sürecinde Kamu Hizmetleri ve Demiryolu Politikalari Sempozyumu (2003), Makine Mühendisleri Odası Yayınları, Ankara, 2003.
    • 1. Ulusal Demiryolu Kongresi Bildirileri , Ankara, 1979.
    • 2. Ulusal Demiryolu Kongresi Bildirileri, Tisamat B.S., Ankara, 1997.
    • Demiryollarının Modernizasyonu Yeni Bir Gelisme Stratejisi, Demiryol-İş Sendikasi Yayınları, Ankara, 1996
  4. ↑ TÜLOMSAŞ tarafından hazırlanmış Demir yolu tarihi notları
  5. 1 2 Alsancak Garınının tarihi ile ilgili İzmir Belediyesinin yazısı
  6. 1 2 3 4 5 yolu.pdf Kamusen tarafından hazırlanmış Türkiye'de Demir yolunun tarihi gelişimi isimli rapor. Ölü Link
  7. ↑ İttihat ve Terakki Partisinin Demiryollarını iyileştirme politikası ve 1917 tarihli John Robert Pillin'in şikayeti ve mahkeme tutanakları, Durdu Mehmet BURAK, Gazi Üniversitesi, Kırşehir Eğitim Fakültesi, İlköğretim Bölümü, Sosyal Bilgiler Programı, Kırşehir/Türkiye - G.Ü. Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt 5, Sayı 1, (2004), 71-89
  8. 1 2 Cumhuriyet öncesi yapılan ve bugün kullanılan demir yolu hatları
  9. ↑ 1950'li Yıllarda Türk Ekonomisi Üzerine Amerikan Kalkınma Reçeteleri Hilts Raporu, Thornburg Raporu, Barker Raporu, Sami Güven, Ezgi Kitabevi Yayınları, Bursa-Eylül 1998 ISBN 975-7763-59-4
  10. 1 2 http://www.gazeteport.com.tr/yazar/25/zafer_arapkirli/1911
  11. ↑ Hızlı tren seferlerine başladı
  12. 1 2 3 1923-2005 TCDD İstatistikleri (zip dosya)
  13. ↑ TCDD Hedef 2023 - Sayfa 32
  14. ↑ http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2013/05/20130501-1.htm
  15. ↑ http://www.tcdd.gov.tr/hakkinda+m72
  16. ↑ http://www.tcdd.gov.tr/content.php?cntId=912
  17. ↑ Uysal, Onur. Türkiye'nin Demir yolu Bağlantılı Limanları, Rail Turkey, 12 Şubat 2014
  18. ↑ Uysal, Onur. Derince Limanı'na Kimler Talip Oldu, Rail Turkey, 20 Ocak 2014
  19. ↑ TCDD Internet Sitesi Avrupa Hatları sayfası
  20. ↑ Uysal, Onur. Avrupa'yı Türkiye'ye Bağlayan Trenler, Rail Turkey, 20 Şubat 2014
  21. ↑ Brosnahan, Tom. "Turkish State Railways Website". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160304202945/http://www.turkeytravelplanner.com/trans/Train/tcdd_website.html. Erişim tarihi: 23.05.15.
  22. ↑ http://www.tcddtasimacilik.gov.tr/
  23. ↑ TCDD İnternet Sitesi Yük Taşımacılığı ile ilgili bilgiler
  24. ↑ Uysal, Onur. Türkiye’nin Lider Demir yolu Şirketleri 2012 – Özel Vagon İşletmecileri. Rail Turkey. 30 Temmuz 2013.
  25. ↑ TCDD Web Sitesi, Lojistik Köyler
  26. ↑ Uysal, Onur. Yük Taşımacılığında 2023 Hedefleri – Lojistik Merkezler. Rail Turkey. 5 Aralık 2013
  27. ↑ Marmaray Projesi
  28. ↑ Uysal, Onur. Marmaray Açıldı. Rail Turkey. 29 Ekim 2013.
  29. ↑ Uysal, Onur. Marmaray Hakkında Doğru Bildiğimiz Yanlışlar. Rail Turkey. 24 Haziran 2013.
  30. ↑
  31. 1 2 TCDD Ankara-Konya hızlı tren hattı
  32. 1 2 3 Ankara-İzmir YHT için imzalar atıldı
  33. ↑ Uysal, Onur. Hızlı Trene Yılda 5 Milyar Gerekiyor. Rail Turkey. 30 Ocak 2014.
  34. ↑
  35. ↑ Kütahya-Konya arasına çift hatlı demir yolu projesi
  36. ↑ TCDD şebekesinde işyerlerinin il ve statülerine göre dağılımı
  37. ↑ TCDD İnternet Sitesindeki Sirkeci Garı ile ilgili yazı
  38. ↑ Konuyla iligli Enis Umer'in Sabah gazetesindeki 29 Ekim 2006 tarihli yazısı
  39. ↑ Millî Mücadelede Atatürk Konutu ve Demiryolları Müzesi
  40. ↑ TCDD Demiryolları Müzesi ve Sanat Galerisi
  41. ↑ Atatürk'ün Yurt Gezilerinde Kullandığı Vagon
  42. ↑ Ankara Açık Hava Buharlı Lokomotif Müzesi
  43. ↑ İstanbul Demir yolu Müzesi
  44. ↑ İzmir Müze ve Sanat Galerisi
  45. ↑ TCDD Eskişehir Müzesi
  46. ↑ Railway Gazette International - Ocak 2008 s. 51

Ayrıca bakınız

Dış bağlantılar

Şablon:Avrupa ulusal demir yolu şirketleri

Türkiye Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları (TCDD)
Ana istasyonlar
Hizmetler
Limanlar
Demiryolu bölgeleri
  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
  • 6
  • 7
Önceki demiryolları
This article is issued from Vikipedi - version of the 12/5/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.