Natsilik İnuitçesi
| Natsilik İnuitçesi | |
|---|---|
| Inuktitun, Natsilingmiutut | |
| Ana dili olanlar | Kanada (Nunavut) |
| Dil aileleri |
Varsayılan
|
| Yazı sistemi | İnuit hece yazısı |
| Dil kodları | |
| ISO 639-3 | – |
Natsilik İnuitçesi ya da Netsilik İnuitçesi (kendilerince Inuktitun, Doğu Kanada İnuitçesi ᓇᑦᓯᓕᖕᒥᐅᑎᑐᑦ Natsilingmiutut; İngilizce Natsilik, Netsilik,[1] Nattilik, Netsilingmiut, Natsilingmiutut ,[2] Nattilingmiutut ,[3] Nattiliŋmiutut[4]), Kanada'da Nunavut özerk bölgesinde yaşayan Batı Kanada İnuitlerinden Natsilik İnuitleri tarafından konuşulan Batı Kanada İnuitçesinin bir lehçesidir ve İnuit hece yazısı ile yazılsa da yazı dili değil konuşma dilidir. Nunavut'taki resmi diller arasında yer almaz.
Diyalekt ve kabileler
- Nattilik İnuitçesi (kendilerince Nattilingmiutut (dil); İng. Natsilik subdialect, Natsilik proper). ᑕᓗᕐᔪᐊᑦ (Talurjuat/Spence Bay) ile ᓇᐅᔭᑦ (Naujat/Repulse Bay) şehirlerinde konuşulur. Konuşan kabileler: Arvertormiut, Netsilingmiut, Kuungmiut
- Arviligjuaq İnuitçesi (İng. Arviligjuaq subdialect). ᐊᕐᕕᓕᒡᔪᐊᖅ (Arviligjuaq/Pelly Bay) şehrinde konuşulur. Konuşan kabileler: Arviligjuarmiut, Sinimiut
- Utkuhiksalik İnuitçesi (kendilerince Utkuhiksalingmiutitut (dil); İng. Utkuhiksalik subdialect, Utkuhikhalik, Gjoa Haven dialect). ᐅᖅᓱᖅᑑᖅ (Uqsuqtuuq/Gjoa Haven) ile ᖃᒪᓂ‛ᑐᐊᖅ Qamani'tuaq (Baker Lake) şehirlerinde konuşulur. Konuşan kabileler: (?) Ahagmiut, (?) Hanningařuqmiut, (?) Ilivilermiut, Ugyulingmiut, Qeqertarmiut, Utkuhiksalingmiut (İng. Utkuhiksalik proper)
Özel harfler
Natsilik alfabesine ayrıca üç harf (š ř ŋ) eklenmiş olup bunlar daha çok transkripsiyon olarak yazıda gösterilir:[5]
š "şr" sesini andırır.
- Uqšuqtuuq — Gjoa Haven
- hikšik — gelengi, marmot
- mikšaanut — hakkında
ř [ɉ] (ᖬ řa ᖨ ři ᖪ řu ᖭ řaa ᖩ řii ᖫ řuu)
- ᐃᖨ iři — göz ( Inuktitut ᐃᔨ iji)
- ᐅᒡᖪᒃ ugřuk — sakallı fok ( Inuktitut ᐅᒡᔪᒃ ugjuq)
- ᑭᐅᖪᖅ kiuřuq — o cevap veriyor ( Inuktitut ᑭᐅᔪᖅ kiujuq)
- ᐊᐱᕆᖪᖅ apiriřuq — o soruyor ( Inuktitut ᐊᐱᕆᔪᖅ apirijuq)
ŋ – hece yazısında ᖕ (ng) olarak gösterilir.
- avinŋuaq — lemming
- kiŋŋaq — dağ
Karşılaştırma
| Inuinnaqtun | Nattiliŋmiut | Kivallirmiut | Aggurmiut (Kuzey Baffin) |
Uqqurmiut (Güney Baffin) |
anlamı |
| niriyuq | niriřuq | nirijuq | o yemek yiyor | ||
| ihumayuq | ihumařuq | ihumajuq | isumajuq | isumajuq | o düşünüyor |
| pingahut | piŋahut | pingahut | pingasut | pingasut | bıçak |
| akhunaaq | akłunaaq | akłunaaq | akłunaaq | atsunaaq | halat, ip |
| quana | qujanaqqutit | ma’na | qujannamiik | nakurmiik | teşekkür ederim |
| imannaq | iiq | nauk | aakka | aagga | hayır |
| hiqiniq | hiqiniq | hiqiniq | siqiniq | siqiniq | güneş |
| ublaaq | ublaaq | ublaaq | ullaaq | ullaaq | sabah |
| qablu | qablu | qablu | qallu | qallu | kaş |
Nüfus
2001 Kanada İstatistiklerine göre Natsilik İnuitçesi (Natsilingmiutut) konuşanların sayısı:[6]
| Diyalekt(ler) | Yerleşim | Yetişkin İnuit nüfus (15 yaş ve üzeri) | Çok iyi ya da nispeten iyi konuşanların yüzdesi | Evde tamamen ya da çoğunlukla konuşanların yüzdesi |
| Inuinnaqtun/Natsilingmiutut | Taloyoak (ᑕᓗᕐᔪᐊᕐᒃ Talurjuaq) |
390 (I) + 390 (N) | 89 (I) + 89 (N) | 34 (I) + 34 (N) |
| Natsilingmiutut | Gjoa Haven (ᐅᖅᓱᖅᑑᖅ Uqsuqtuuq) |
540 | 83 | 38 |
| Natsilingmiutut | Kugaaruk (ᑰᒑᕐᔪᒃ Kugaaruk) |
300 | 87 | 43 |
| Natsilingmiutut/Aivilik | Repulse Bay (ᓇᐅᔮᑦ Naujaat) |
320 | 100 | 97 |
| Kivalliq/Natsilingmiutut | Whale Cove (ᑎᑭᕋᕐᔭᖅ Tikirarjuaq) |
170 | 94 | 81 |
Kaynakça
- ↑ http://multitree.org/codes/ikt-net
- ↑ Preserving Inuit Dialects in Nunavut, January 2005
- ↑ Teacher devises special syllabics for Nattilingmiutut
- ↑ http://www.tusaalanga.ca
- ↑ Why does Nattiliŋmiut have special letters?
- ↑ Shelley Tulloch (2005), Aulapkainahuarniq Inuit Uqauhiinnik Nunavunmi ᐃᓄᐃᑦ ᐅᖃᐅᓯᖕᒋᑦ ᐊᔾᔨᐅᓇᖏᑦᑐᑦ ᓄᓇᕗᒻᒥ Preserving Inuit Dialects in Nunavut, research report. Prepared for the Office of the Languages Commissioner of Nunavut Iqaluit, Nunavut, January 2005