Mustafa Nail Bey
Mustafa Nail Efendi (1861, İstanbul - 1922), Osmanlı devlet adamı.
II. Meşrutiyet’in ilanından sonra kısa bir süre maarif nazırlığı yapmış ve bu süre içinde daha sonraki İkinci Meşrutiyet eğitiminin temellerini atmıştır[1].
Yaşamı
1861 yılında İstanbul’da dünyaya geldi. Babası Mehmet Emin Efendi’dir[1]. Mekteb-i Mülkiye’de öğrenim gördü.
1881 yılında Mekteb-i Sultani Türkçe Öğretmeni, 1891'de de Dârülmuallimîn Coğrafya Öğretmeni oldu. Bu arada Ticaret, Hâriciye ve Mâliye Nezâretlerinde memurluk yaptı.
Meclis-i Maarif Başkâtipliği (1892); Mekteb-i Mülkiye Usul-ü Mâliye müderrisliği (1894), Maarif Nezaretinde Mekâtib-i İdadiye müdürlüğüü (1897), Meclis-i Maarif başkanlığı (1905) yaptı.
Mayıs 1909'da Hüseyin Hilmi Paşa kabinesinde Maarif Nazırlığına geldi. Bakanlığı sırasında ilk işi İstanbul Dârülmuallimîn (İstanbul Öğretmen Okulu)’in öğretmen sorununu çözmek idi. Eski öğrencilerinden Mustafa Satı Bey’i okulun müdürlüğüne getirdi ve kendisine geniş yetkiler tanıdı, yaptığı yenilikleri destekledi[1].
Okullar için yeni müfredat programları hazırlattı. Azınlık okulları sorununu çözmek üzere Osmanlı okullarında eğitimi birleştirmek istedi. Gençlere bir vatan kültürü verecek bir eğitim verilmesine ilişkin görüşleri, azınlıklar ve yabancı basın tarafından öğretim özgürlüğünü kısıtlamak olarak algılandı. Bakanlığın hazırladığı Tedrisât-ı Âliye Nizamnamesi’nde tüm Osmanlı ülkesindeki okullarda ortak eğitim öngören 18. maddenin kabulü, özellikle Rumlar tarafından tepki ile karşılandı. İdadi ve yükekokullarda öğretimin Türkçe yapılması gerektiği hakkındaki demeçleri tepkiyi daha da arttırdı. 1909’da nedeni belirsiz bir şekilde istifa ederek bakanlıktan istifa etti ancak sadrazamın kabul etmemesi üzerine 28 Aralık 1909’da kabinenin düşmesine kadar bakanlıkta kaldı. Kendisinden sonra bakan olan Emrullah Efendi, onun temellerini koyduğu eğitim politikasını izledi.
Mustafa Nail Bey, 1911’de Mâliye Nazırı olarak kabinede görev yaptı ve aynı yıl Âyân Meclisi'ne de seçildi.
Mütareke yıllarında Posta ve Telgraf Nazırlığı ve Damat Ferit Paşa kabinesinde Dâhiliye Nazırlığı yaptı. 1922 yılında hayatını kaybetti.
Kaynakça
| ||||||