Mustafa Nahhas
| Mustafa en-Nahhas Paşa مصطفى النحاس باشا | |
|---|---|
 | |
| Mısır Başbakanı | |
| Görev süresi 16 Mart 1928 - 27 Haziran 1928 | |
| Başkan | Kral I. Fuad |
| Mısır Başbakanı | |
| Görev süresi 1 Ocak 1930 - 20 Haziran 1930 | |
| Başkan | Kral I. Fuad |
| Mısır Başbakanı | |
| Görev süresi 9 Mayıs 1936 - 29 Aralık 1937 | |
| Başkan | Kral I. Fuad ve Kral I. Faruk |
| Mısır Başbakanı | |
| Görev süresi 6 Şubat 1942 - 10 Ekim 1944 | |
| Başkan | Kral I. Faruk |
| Mısır Başbakanı | |
| Görev süresi 12 Ocak 1950 - 27 Ocak 1952 | |
| Başkan | Kral I. Faruk |
| Vafd Partisi Genel Başkanı | |
| Görev süresi 1927-1952 | |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 15 Haziran 1876 Semennud, Garbiya, Tanta, Mısır Hidivliği, Osmanlı İmparatorluğu  |
| Ölüm | 23 Ağustos 1965 (89 yaşında) İskenderiye, Birleşik Arap Cumhuriyeti  |
| Partisi | Vafd Partisi |
Mustafa en-Nahhas Paşa (15 Haziran 1876, Garbiya, Osmanlı İmparatorluğu - 23 Ağustos 1965, İskenderiye, Birleşik Arap Cumhuriyeti), Mısırlı siyasetçi. 1927'de Saad Zaglul'un ölümünden 1952'ye kadar Vafd Partisi genel başkanı, yaklaşık çeyrek yüzyıl Mısır'ın siyasal yaşamında etkili olmuş siyasetçi ve başbakan.
Hukuk fakültesini bitiren Nahhas, 1904'te yargıçlığa atandı. I. Dünya Savaşı'nın hemen ardından siyasete atılarak yeni kurulan Vafd Partisi'ne girdi ve Saad Zaglul'un 1927'de ölümü sonrasında parti başkanlığını üstlendi. İlk kez Mart 1928'de başbakan oldu. Kral I. Fuad'ın meşruti yönetime karşı çıkması ve İngiliz yüksek komiserinin de Nahhas'ın Vafd'ın aşırı milliyetçi kanadınca savunulan yasaları çıkarmasından duyduğu hoşnutsuzluk nedeniyle, haziran ayında görevden alındı. 1929'da yeniden başbakan olduysa da sarayın yetkilerinin sınırlanması konusunda kralla aralarında çıkan anlaşmazlık üzerine istifa etti (1930). 1936 seçimlerini Vafd'ın kazanması üzerine üçüncü kez başbakanlığa atanan Nahhas İtalya'nın Etiyopya'yı işgal etmesi üzerine Birleşik Krallık ile Mısır arasında bir ittifak antlaşması yapılması için görüşmelerde bulunmak üzere Londra'ya giden Mısır delegasyonuna başkanlık etti (Ağustos 1936).
Kral Fuad'ın ölmesi (Nisan 1936) üzerine 16 yaşında tahta çıkan Kral I. Faruk, kısa süre sonra kralın yetkilerinin sınırları ve uluslararası politika konularında Nahhas'la anlaşmazlığa düşerek Aralık 1937'de Nahhas'ı görevden aldı. II. Dünya Savaşı'nın başlarında kralın kararsız bir tutum göstermesine karşılık Nahhas'ın Müttefikleri desteklemesi Şubat 1942'de bir kez daha başbakanlığa gelmesini sağladı. İngiliz büyükelçisi, Kral Faruk'a bir ültimatom çekti ve askeri güç gösterisinde bulundu. Bunun üzerine kral, Nahhas'ı başbakanlığa atadı. Mart ayında yapılan seçimler Vafd'ın kesin zaferiyle sonuçlandı. Ama Faruk, İngilizlerin Nahhas'ı desteklemekten vazgeçmesi üzerine 1944'te onu görevden aldı. Bu arada 1943’te, Mustafa Nahhas, Suudi Arabistan, Suriye, Irak, Transürdün, Lübnan ve Yemen heyetleri arasında bir Pan-Arap organizasyon kurmak için başlattığı bir dizi toplantıyla, önce 7 Ekim 1944’de İskenderiye Protokolü ve ardından Mart 1945’de Kahire’de örgüt şartının imzalanmasıyla Arap Birliği'nin kuruluşuna yardımcı oldu.[1]
Nahhas Ocak 1950'de kralla işbirliği görünümü içinde yeniden başbakanlığa geldi. 1936'da İngilizlerle yapılan antlaşmanın feshedildiğini açıklayarak Faruk'u Mısır ve Sudan kralı ilan etti. Saraydaki ve Vafd içindeki yolsuzluklara karşı gelişen kitlesel muhalefet sonucunda Kahire'de çalkantı ve düzensizlikler baş gösterince Kral Faruk Nahhas'ı görevden aldı (1952).
Temmuz 1952'de Hür Subaylar Hareketi'nin gerçekleştirdiği darbeden sonra Kral Faruk devrilip Mısır'dan sürüldü. Nahhas Paşa da yaklaşık bir yıl gözaltına tutuldu, malları müsadere edildi ve 1960 yılında kadar siyaset yasağı getirildi. 1960 yılında siyaset yasağının süresi dolmasına rağmen bir daha siyasete dönmedi.
Kaynaklar
- Bu maddenini yazılmasında Encyclopædia Britannica Fifteenth Edition ve Büyük Larousse Sözlük ve Ansiklopedisi'ndeki Mustafa Nahhas maddelerinden yararlanılmıştır.
Referanslar
| Önce gelen: Abdülhalik Servet Paşa |
Mısır Başbakanı 1928 |
Sonra gelen: Muhammed Mahmud Paşa |
| Önce gelen: Adli Yeken Paşa |
Mısır Başbakanı 1930 |
Sonra gelen: İsmail Sıdki |
| Önce gelen: Ali Mahir Paşa |
Mısır Başbakanı 1936 - 1937 |
Sonra gelen: Muhammed Mahmud Paşa |
| Önce gelen: Hüseyin Sırrı Paşa |
Mısır Başbakanı 1942 - 1944 |
Sonra gelen: Ahmed Mahir Paşa |
| Önce gelen: Hüseyin Sırrı Paşa |
Mısır Başbakanı 1950 - 1952 |
Sonra gelen: Ali Mahir Paşa |
| |||||||||||||||||
.svg.png){kind=small}
.svg.png){kind=small}