Muammer Kaddafi
| Muammer Kaddafi معمر القذافـي | |
|---|---|
 | |
| Muammer Kaddafi 2009 senesinde Afrika Birliği zirvesinde | |
| Libya Kardeşçe Lideri ve Devrim Rehberi | |
| Görev süresi 1 Eylül 1969 - 23 Ağustos 2011 | |
| Başkan | Liste
|
| Başbakan | Liste
|
| Yerine geldiği | Yeni makam |
| Yerine gelen | Mustafa Abdül Celil (Ulusal Geçiş Konseyi Başkanı) |
| Libya Devrim Komuta Konseyi Başkanı | |
| Görev süresi 1 Eylül 1969 - 2 Mart 1977 | |
| Başbakan | Mahmud Süleyman el-Mağribi Abdüsselam Callud Abdül Ati el-Ubeydi |
| Yerine geldiği | İdris (Kral) |
| Yerine gelen | Kendisi (Genel Halk Kongresi Genel Sekreteri) |
| Genel Halk Kongresi Genel Sekreteri | |
| Görev süresi 2 Mart 1977 - 2 Mart 1979 | |
| Başbakan | Abdül Ati el-Ubeydi |
| Yerine geldiği | Kendisi (Devrim Komuta Konseyi Başkanı) |
| Yerine gelen | Abdül Ati el-Ubeydi |
| Libya Başbakanı | |
| Görev süresi 16 Ocak 1970 - 16 Temmuz 1972 | |
| Yerine geldiği | Mahmud Süleyman el-Mağribi |
| Yerine gelen | Abdüsselam Callud |
| Afrika Birliği Başkanı | |
| Görev süresi 2 Şubat 2009 - 31 Ocak 2010 | |
| Yerine geldiği | Jakaya Kikwete |
| Yerine gelen | Bingu wa Mutharika |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | Muammer Muhammed Abu Minyar el-Kaddafi 7 Haziran 1942 Sirte, Libya |
| Ölüm | 20 Ekim 2011 (69 yaşında) Sirte, Libya |
| Partisi | Libya Arap Sosyalist Birliği (1971–77) Bağımsız (1977–2011) |
| Eşi | Fatiha Nuri Safiye Kaddafi (1970-2011) |
| Çocukları | Muhammet Kaddafi (d.1970) Seyfülislam Kaddafi (d.1972) El Saadi Kaddafi (d.1973) Mutassım Kaddafi (d.1974) Hannibal Muammer Kaddafi (d.1975) Ayşe Kaddafi (d.1976) Saif Kaddafi (d.1982) Hamis Kaddafi (d.1983) |
| Dini | Sünni İslam |
| İmzası |  |
Muammer Muhammed Abu Minyar el-Kaddafi (7 Haziran 1942, Sirte - 20 Ekim 2011, Sirte), eski Libya lideri. 1969 yılında yapmış olduğu darbe sonucu iktidara gelip, 1970'ten 1972'ye kadar Libya başbakanlığı, 1972'den 1979'a kadar ise Libya devlet başkanlığı görevini yürüttü. 1979-2011 yılları arasında Libya Arap Halk Sosyalist Cemahiriyesi'nin Kardeşçe Lideri ve Bir Eylül Büyük Devriminin Rehberi unvanını kullanarak, resmî bir görevi olmadan toplam 42 yıl boyunca Libya'yı yönetti. Her ne kadar dünya kamuoyu tarafından bir diktatör olarak görülmüş olsa da Kaddafi bunu reddetmekte ve kendisinin Libya halkı için sadece bir rehber ve yol gösterici olduğunu söyledi. 2011 Libya İç Savaşı sonucunda kurduğu rejim devrildi ve halk tarafından linç edilerek öldürüldü.
Yaşamı
Askeri kariyeri ve darbe
1963 yılında Libya Üniversitesi Tarih Bölümü'nü bitirdi. Daha sonra Bingazi'deki Askeri Akademi'ye girdi. 1966 yılında mezun olduktan sonra İngiltere'ye giderek askeri alanda uzmanlık eğitimi gördü. 1956 yılında Arap milliyetçiliğinden etkilenerek anti-siyonist hareketlere katıldı. 1959 yılında okul arkadaşlarıyla birlikte ileride Özgür Subaylar Hareketi adını alacak gizli bir örgüt kurdu. 1969 yılında yüzbaşı rütbesine terfi etti. Bu gizli örgüte dayanarak, o sırada kaplıca tedavisi görmek üzere Türkiye'de bulunan Kral I. İdris'e karşı 1 Eylül 1969 tarihinde darbe yaptı. Albay rütbesi alarak Libya Silahlı Kuvvetleri komutanı oldu. Devrim Komuta Konseyi adına denetimi ele geçirip anayasal kuruluşları feshetti. İslam ilkelerine dayanan İslamî Sosyalizm kuracağını açıkladı. Arap Birliği için çalışacağını, bağımsız ülkelerle birlikte ırkçılığa, sömürgeciliğe ve toplumsal baskıya karşı çıkacağını söyledi. ABD'nin 7 Eylül 1969 tarihinde Kaddafi'yi tanıması üzerine kral görevini terk etti.
İzlediği siyaset
Cemal Abdülnasır'ı örnek aldı. Mısır'da gerçekleştirilen reformları kendi ülkesinde de uygulamaya başladı. 16 Ocak 1970 tarihinde yeni anayasa hazırlanınca başbakanlık ve savunma bakanlığı görevlerini üstlendi. İngiliz askeri üstlerini ve birliklerini ülkeden çıkardı. Petrol şirketleri ulusallaştırıldı. İtalyan ve Yahudi azınlığın mal varlığına el koyarak onları göçe zorladı. Cemal Abdülnasır'ın ölümünden sonra Arap dünyasında onun rolünü üstlenmeye çalıştı. Kimi Afrika ülkelerindeki Müslümanlara ve Arap ülkelerindeki sol eğilimli hareketlere destek oldu. SSCB'yle yakın ilişkiler geliştirdi. 1982-1983 yılları arasında Afrika Birliği Dönem Başkanlığı yaptı.
Türkiye ile ilişkiler
Kıbrıs Harekâtı sırasında Türkiye'ye askeri yardımda bulundu.[1] Türkiye'yi ABD ve İsrail ile yakınlaşıp beraber hareket etmekle suçladı ve 1996 yılında Libya'yı ziyaret eden dönemin Türkiye Başbakanı Necmettin Erbakan'ı sert bir dille eleştirdi.[2] Kaddafi, 1998 yılında Türkiye ile Suriye'nin arasının gerilmesinden sonra Türkiye'nin Kürt ayrımcılığı yaptığını ve İsrail'in Suriye'yi işgalini kolaylaştırmada öncü rol oynadığını ifade etti. Ayrıca Türkiye'nin Suriye'ye saldırması halinde, Libya'daki Türk şirketlerini kapatacaklarını ve yerine Yunan şirketlerinin çalışmasına izin vereceklerini açıkladı.[3]
Son zamanları ve ölümü
2011 yılında Arap Baharı'nın etkisiyle ülkede bir iç savaş yaşandı. 23 Ağustos 2011 tarihinde Trablus'un düşmesiyle Kaddafi rejimi yıkıldı. 20 Ekim 2011 tarihinde, memleketi Sirte'de, Ulusal Geçiş Konseyi askerleri tarafından yakalandı. Halk tarafından linç edilerek öldürüldü. Sol kulak ile göz aralığının ortasında ve sağ alt karın boşluğunda kurşun izleri bulundu.[4] Linç edilerek öldürülmesi bazı çevrelerde tepkiye sebep olmuştur.[5] Kaddafi'nin cesedi "Afrika Pazarı" adı verilen bir pazardaki soğuk hava deposunda tutuldu ve isteyen insanlar Kaddafi'nin cesedi ile fotoğraf ve video çektirdiler.[6] Kaddafi 25 Ekim 2011 tarihinde Sahra Çölü'nde kimsenin bilmediği bir yere gömüldü.
Ölümü hakkında söylenenler
- Birleşik Krallık Savunma Bakanı Philip Hammond, acımasız bir muameleye tabi tutulan Kaddafi’nin öldürülmesinin devrimi “lekelediğini” söyledi.
- ABD Dışişleri Bakanı Hillary Clinton'da Kaddafi’nin ölümü hakkında BM soruşturması açılmasını destekleyeceklerini söyledi.[7] ve Öte yandan bir televizyon programında Kaddafi hakkında sarfettiği, "We came, we saw, he died!" sözleri büyük tepki buldu.
- Muammer Kaddafi'nin oğlu Mutassım Kaddafi'nin eski sevgilisi Vanessa Hessler Kaddafi'nin ölümüyle ilgili "Mutassım ile gerçek aşkı yaşamıştık. Ona ve babasına yapılanlara inanamıyorum. Libya’da fakirlik falan yok. Libyalı muhalifler ne yaptıklarını bilmiyorlar. Onlar çok iyi bir aileydi" dedi.[8]
- Son olarak Muammer Kaddafi'nin muhalifler tarafından yakalandığı Sirte'de dönemin Fransa cumhurbaşkanı Sarkozy'nin görevlendirdiği ajan tarafından öldürüldüğü iddiaları ortaya atılmıştır.[9]
- Dönemin İtalya Başbakanı Silvio Berlusconi: Ajanslar, Kaddafi’nin yakalandığını söylüyor. Bunun anlamı; savaş bitti. İşte dünyanın ihtişamı böyle geçiyor.
- Polonya Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Marcin Bosacki: Kaddafi’nin öldürülmesi diğer diktatörlere bir uyarı teşkil etmelidir. Libya’daki mahkemede veya Lahey’de yargılanamamasından üzüntü duyuyoruz. Umarız işbirlikçileri yargılanır. Libya halkını kutluyorum.
- İngiltere Başbakanı David Cameron: Libya halkı artık kendisine demokratik ve güçlü bir gelecek kurabilir.
- Dönemin Rusya Devlet Başkanı Dimitri Medvedev: Umarız Libya’da artık barış olacak ve Libya modern ve demokratik bir devlet haline gelecek.
Kaynakça
- ↑ "Meğer Kaddafi!..". 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160305073606/http://www.dha.com.tr/haberdetay.asp?Newsid=144847. Erişim tarihi: 2012-1-16.
- ↑ Komplo teorilerinde en son başyapıt
- ↑ Libya'ya saldırılmış sayarım
- ↑ http://www.milliyet.com.tr/42-yillik-zulmun-sonu-linc-oldu/dunya/dunyadetay/21.10.2011/1453172/default.htm
- ↑ Milliyet (20 Ekim 2011). "Kaddafi öldürüldü" (Türkçe). Milliyet. http://dunya.milliyet.com.tr/kaddafi-olduruldu/dunya/dunyadetay/20.10.2011/1453068/default.htm. Erişim tarihi: 20 Ekim 2011.
- ↑ Milliyet (21 Ekim 2011). "Kaddafi'yi böyle linç ettiler" (Türkçe). Milliyet. http://video.milliyet.com.tr/video-izle/Kaddafi-yi-boyle-linc-ettiler--Kn1LfPvibX7u.html. Erişim tarihi: 21 Ekim 2011.
- ↑ Haber Mekanı (24 Ekim 2011). "Libya’da lekeli başlangıç" (Türkçe). Haber Mekanı. http://www.habermekani.net/dunya/libyada-lekeli-baslangic.html. Erişim tarihi: 24 Ekim 2011.
- ↑ Milliyet. "Kaddafi aşkı işinden edecek" (Türkçe). Milliyet. http://www.milliyet.com.tr/fotogaleri/44794-yasam-kaddafi-aski-isinden-edecek/3. Erişim tarihi: 1 Kasım 2011.
- ↑ "Sarkozy’nin ajanı Kaddafi’yi öldürdü". hurriyet.com.tr. 30 Eylül 2012. 23 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20130623135759/http://www.hurriyet.com.tr/planet/21590497.asp. Erişim tarihi: 06 Ekim 2012.
| Siyasi görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen İdris Libya Kralı olarak |
Libya Devrim Komuta Konseyi Başkanı 1969-1977 |
Sonra gelen Kendisi Libya Genel Halk Kongresi Genel Sekreteri olarak olarak |
| Önce gelen Mahmud Süleyman el-Mağribi |
Libya Başbakanı 1970-1972 |
Sonra gelen Abdüsselam Callud |
| Önce gelen Kendisi Libya Devrim Komuta Konseyi Başkanı olarak |
Libya Genel Halk Kongresi Genel Sekreteri 1977-1979 |
Sonra gelen Abdül Ati el-Ubeydi |
| Yeni makam | Libya Kardeşçe Lideri ve Devrim Rehberi 1979-2011 |
Sonra gelen Mustafa Abdül Celil Ulusal Geçiş Konseyi Başkanı olarak |
| Diplomatik görevi | ||
| Önce gelen Jakaya Kikwete |
Afrika Birliği Başkanı 2009-2010 |
Sonra gelen Bingu wa Mutharika |
| |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
.svg.png){kind=small}
.svg.png){kind=small}
.svg.png){kind=small}
| |||||||||||||||||||||