Makrîzî

Makrîzî (1364 - 1442), Memlûk Sultanlığı'nda yaşamış Mısır'lı tarihçi, muhaddis

Ortaçağ İslâm dünyası'nın yetiştirdiği en büyük tarihçilerdendir. Siyasî tarih yanında iktisat tarihi, kültürel ve sosyal tarihe dair çalışmalar yapmıştır. Hadis ve fıkıh gibi ilimlerde, tenkit ve edebiyat gibi konularda da eserleri vardır. Topladığı bilgileri belli bir yöntem ve bilimsel araştırma planı ile birbirine bağlayan bir araştırmacıdır.

Yaşamı

1364 yılında Kahire’de dünyaya geldi. Babası Hanbeli mezhebi muhaddislerinden Abdülkādir b. Muhammed’in oğlu Alâeddin Ali, annesi Hanefî âlimlerinden kazasker ve müderris İbnü’s-Sâiğ ez-Zümürrüdî’nin kızı Esmâ’dır.^[1] Ailesi Baalbek’ten Kahire’ye göçmüş idi. Makrîzî lakabı, bu şehrin Makârîze mahallesinden gelir.^[2] Eğitimini üstlenen dedesi tarafından Hanefi usullere göre yetiştirildi; ancak dedesinin ölümünden birkaç yıl sonra yirmi yaşında iken Şafiî mezhebine geçti.

Pek çok hocadan ders aldı, 1382’de Mısır’a yerleşen İbn Haldun’dan etkilendi; ondan mantık ve usûl öğrendi.

1380’de evlenen Makrîzî, iki çocuk sahibi oldu. Eşini 1388’de kaybettikten sonra bir daha evlenmedi.^[3]

Genç yaştan itibaren önemli görevlerde bulundu. Bu görevler sırasında ekonominin hem teorisine hem uygulamalarını öğrendi; birçok bilim ve devlet adamı ile tanıştı. Bu deneyimlerinden yararlanarak Mısır’ın siyasî, sosyal ve ekonomik hayatını araştırmış; doğduğu yer olan Kahire’nin bilinmeyen yönlerine, ünlülerin hayat öykülerine ilişkin eserler vermiştir.

1408’de Şam'a gidip bir süre Suriye’de yaşayan ve İmta adlı eserini kaleme alan Makrîzî, Muavyed Şeyh devrinde Mısır’a döndü. Yeni inşa edilen Müeyyediyye Meresesi’nde hadis hocalığı yaptı. Sultanın ölümünden sonra devlet işlerinden uzak durdu; evine kapanarak tarih incelemeleri ile meşgul oldu.

1430-1435 arasında Mekke’de bulundu. Bu arada hacılardan Güney Arap memleketleri ve Habeşistan hakkında bilgi topladı; bu bilgileri da katarak pek çok risalesinin müsveddesini hazırladı. 1437’de Kahire’ye döndükten sonra eserlerini tamamladı. 1442’de Kahire’de hayatını kaybetti.

Yetiştirdiği tarihçiler arasında İbn Tağrıberdî, İbn Kutluboğa, Ebu’t-Tayyib İbn Zahîre, Ebu Bekir İbn Zahîre, İbnü’l-Haydırî yer alır.

Kaynakça

4. Necattin Hanay, XV. Yüzyıl Dinler Tarihçisi Olarak Makrizi, Tarih Okulu Dergisi, sayı 16, 2013.