Türkiye Komünist Partisi (2001)
| Türkiye Komünist Partisi | |
|---|---|
 | |
| Kısaltma | TKP |
| Genel başkan | Erkan Baş |
| Slogan(ları) | "Boyun Eğme!" |
| Kuruluş tarihi | 11 Kasım 2001 |
| Bölünme |
Komünist Parti Halkın Türkiye Komünist Partisi |
| Öncülü | Sosyalist İktidar Partisi |
| Merkez | İstanbul |
| Üyelik (2014) | 2.571 [1] |
| İdeoloji |
Komünizm Marksizm-Leninizm |
| Siyasi pozisyon | Aşırı sol |
| TBMM |
0 / 550 |
| Belediye Başkanlığı |
1 / 2.903 |
| İl Genel Meclisleri |
0 / 3.281 |
| Belediye Meclisleri |
0 / 32.392 |
| İnternet sitesi | |
| www.tkp.org.tr | |
|
| |
Türkiye Komünist Partisi (kısaca TKP), Kasım 1986 tarihinden itibaren yayınlanan süreli Marksist bir dergi olan Gelenek Dergisi çevresi dönemin birlik tartışmalarına katılmış; ama istenilen ortaklaşma oluşmayınca 6 Kasım 1992'de Sosyalist Türkiye Partisi'ni kurmuştur. STP'nin kapatılmasıyӀa bu sefer mücadeleyi Sosyalist İktidar Partisi (SİP) ile sürdürmüştür. 11 Kasım 2001 günü düzenlenen Parti Olağanüstü Büyük Kongresi'nde adını Mustafa Suphi'nin partisinden esinlenip Türkiye Komünist Partisi olarak değiştirerek yeniden kurmuştur. Parti programında partinin amacı, sosyalist devrim ve sosyalist iktidarın kuruluşu olarak açıklanmıştır.[2]
Tarihçe
1920'de Mustafa Suphi'nin kurduğu TKP'yi referans alarak Türkiye devrimci ve sosyalist geleneğine sahip çıkar kadrolarının kökeni ise 1978 yılında Türkiye İşçi Partisi (TİP) içinde yaşanan ayrışma sonrasında ortaya çıkan Sosyalist İktidar grubu olarak gösterilir. Daha sonraki yıllarda ilk sayısı 1986 yılında basılan ve bugün partinin teorik yayın organı olarak varlığını sürdüren Gelenek Dergisi etrafında örgütlenen kesimler tarafından 6 Kasım 1992'de Sosyalist Türkiye Partisi (STP) kuruldu.
STP, 1993 yılında programında yer alan "Türk ve Kürt halklarının gönüllü birlikteliğini hedefler" ibaresinde "bölücü unsurlar" bulunduğu gerekçesiyle Anayasa Mahkemesi tarafından kapatıldı. 1993 yılında aynı dinamikler tarafından Sosyalist İktidar Partisi (SİP) kuruldu.
2001 yılında gerçekleştirdiği olağanüstü kongreyle Türkiye Komünist Partisi adını almıştır. Parti böylelikle anayasada geçen isminde komünizm kelimesi geçen siyasi oluşumların kurulması yasaktır ibaresini fiilen delmiştir.[3]
2014 Mayıs sonu itibariyle Parti Merkez Komitesi içinde ortaya çıkan siyasal, örgütsel ve ideolojik anlaşmazlıkların tüm örgüt içinde tartışılmaya başlanması ile beraber TKP içinden iki farklı irade ortaya çıkmıştır. 13 Temmuz 2014 tarihinde farklı iradelerin arkasında duran partililer tarafından "TKP 12. Kongre"[4] ve "TKP Atılım Kongresi"[5] ayrı ayrı gerçekleştirilmiştir. Kongreler sonrası tarafsız bir heyetle bir araya gelen iki farklı kongre temsilcileri kendi kongrelerinde ortaya çıkan sonucun partiyi temsil ehliyetine sahip olduğunu savunmuşlar ve bir mutabakata varamamışlardır. Sonuç olarak "Atılım Kongresi" ve "12. Kongre" isimleriyle toplanan tarafların siyasal faaliyetlerini sürdürmek için kendi belirleyecekleri biçim ve adlandırmalar altında yollarına devam etmelerine karar verilmesi sonucu TKP ayrışmıştır. Türkiye Komünist Partisi adı ve tüzel kişiliğinin denetim misyonunu üstlenmiş bulunan parti üyelerine ve her iki irade temsilcileri tarafından üstünde mutabakata varılacak bir heyete teslimine ve onlar tarafından korunmasına, tarafların ise parti ismi ve amblemini kullanmamasına karar verilmiştir.[6] Bu karar sonucu Atılım Kongresi Komünist Parti'yi, 12. Kongre ise Halkın Türkiye Komünist Partisi'ni kurmuştur.
Örgüt yapısı
Partinin örgütlenme yapısı geleneksel komünist parti örgütlenmesi şeklindedir. Partinin fabrikalar ve mahallelerde ortak çalışma yürüten birimleri bulunmaktadır. Bu birimler ilçe komitelerine, onlar da il komitelerine bağlıdır. Partide demokratik merkeziyetçilik hâkimdir. Partinin en yetkili organı parti kongresidir. Kongrede örgütleri temsilen seçilen delegeler partinin kongreler arası dönemde en yetkili kurulu olan merkez komitesini seçer. Partide genel başkanlık kurumunun yanı sıra var olan genel sekreterlik kurumu 9. Kongre ile beraber lağvedilmiştir. Partinin genel başkanı olan Aydemir Güler 9. Kongre ile beraber partinin içine girdiği yeniden yapılanma ve gençleşme hamlesine bağlı olarak genel başkanlığı 29 yaşındaki Erkan Baş'a bırakmıştır. 2010 yılı itibari ile genel başkanlık tanımı sadece yasal düzeyde kullanılmaya başlanılmış ve siyasi önderlik tüm merkez komite üyelerine eşit oranda dağıtılmıştır.
İşgale Karşı Komiteler
Türkiye Komünist Partisi'nin 2003 Irak işgalinin başlamasıyla kurduğu kitle örgütlenmesidir. Dönem içerisinde çeşitli kampanyalar ve toplantılar düzenlemiştir.
Tarihsel Miras
TKP, 1970'li yıllarda süren ve sol hareketi bölen Millî Demokratik Devrim - Sosyalist Devrim ayrışmasında Sosyalist Devrim taraftarı TİP'in içerindeki muhalif bir gruba dayanır. Kuruluş tarihi olarak 10 Eylül 1920’de gerçekleştirilen Bakû Kongresi’ni esas aldığını ilan eden parti, Türkiye'de komünist ve devrimci hareketin 1920'den günümüze ulaşan bütünsel tarihinin mirasçısı olduğunu belirtti.[7] Sovyetler Birliğinin çözüldüğü, sol harekette dünyada ve Türkiye'de umutsuzluğun hâkim olduğu bir dönemde solun evrensel değerlerine sahip çıktı ve tarihsel mirasın geleneksel sol çizgide yeniden harmanlamasını savundu. SİP'in olağanüstü kongre ile yasal olarak TKP adını alması tartışmalara neden olmuştur.[8] İsim değişikliği programı, tüzüğü, felsefesi ve kadrolarıyla geçmiş dönemle hiçbir ilişkisi olmaması nedeniyle bazı eski TKP kadroları tarafından eleştirilmiştir.[9]
Diğer partilerle ilişkiler
Parti özellikle AKP, MHP, DP, CHP gibi partileri burjuva partileri olarak tasnif etmekte ve sınıfsal olarak karşıya almaktadır. ÖDP, EMEP ve Halkevleri ile ilişkiler nispeten daha sıcak bir seyir izlemekte, kimi zaman merkezi düzeyde kimi zaman yerel düzeyde işbirliği yapılmaktadır.
Uluslararası örgütlülük
Parti bu geleneksel çizgisi kapsamında uluslararası alanda komünist harekette bir saflaşma ve sadeleşme yaşanmasını savunmaktadır. Birçok uluslararası toplantı ve kongreye katılan parti geleneksel çizgide bulunan bölge komünist partilerinden Yunanistan ve Portekiz Komünist Partilerine çok yakındır. Ortadoğu, Kafkasya ve Balkanlardaki sol öznelerle de yakın ilişki sürdürülmekte, sosyalist Küba'nın iktidardaki Küba Komünist Partisi ile dayanışma halindedir.
Parti, uluslararası alanda komünist bir odak oluşturma çalışmalarına farklı ülkelerden 10 komünist parti ile birlikte kuruluşuna öncülük ettiği International Communist Review adlı teorik dergi ile katkı koymaktadır.[10]
Partinin gençlik örgütü olan TKP'li Öğrenciler, sol eğilimli bir uluslararası gençlik örgütü olan Dünya Demokratik Gençlik Federasyonu'na üyedir.
Genel başkanları
| # | Adı | Seçilme tarihi | Görevden ayrılış tarihi |
|---|---|---|---|
| 1 | Aydemir Güler | 2001 | 2008 |
| 2 | Erkan Baş | 2008 | - |
Kronolojik olarak partinin öne çıkan faaliyetleri
Partinin kurduğu ve öncülüğünü yaptığı kurumlar
- Marksist Leninist Araştırmalar Merkezi (MLAM)
- Adalet İçin Hukukçular (AİH)
- İşçi Okulu
- Nazım Hikmet Kültür Merkezi
- Nâzım Hikmet Akademisi
- Jose Marti Küba Dostluk Derneği
- Barış Derneği
- Üniversite Konseyleri Derneği
- Yazılama Yayınevi
- Genç Meclis
- Nazım Kitaplığı
- Gelenek Yayınevi
- Sol Meclis
- İşgale Karşı Komiteler
- Yurtsever Cephe
- İşçi Birliği
- Sol Cephe (2013)
Partinin yayın organları
- SoL
- Gelenek Dergisi, 1986 yılından itibaren çıkan Marksist siyasi dergi. 12 Eylül öncesi Sosyalist İktidar dergisini çıkaran grup, darbe ardından 1982 yılında bir ayrışma yaşadı. Bu süreçte Yalçın Küçük ve çevresiyle ayrışan Metin Çulhaoğlu ile Sosyalist İktidar grubundan gençler, Metin Çulhaoğlu'nun Mayıs 1986'da cezaevinden çıkmasının ardından Kasım 1986'da derginin ilk sayısını yayınladılar. Gelenek düzensiz periyotlarla çıkmıştır ve üç farklı formatta yayımlanmıştır. İlk 34 sayısı kitap boyutundadır ve "dergi" olarak değil, "kitap dizisi" olarak anılmaktadır. Amacı darbe sonrası oluşan karışık ve arayışta olan sol kesim için üretken ve "teorik ihtilalci" bir geleneksel sol taraftarı yayın olmaktır. Derginin ilk sayılarında sol akımlar geleneksel sol, devrimci demokrasi ve yeni sol olarak üç kategoride incelenmiştir. Gelenek dergisi yazarları, örgütsel olarak TİP-TKP-TSİP çizgilerinin temsil ettiği, ideolojik ve teorik anlamda ise klasik Marksist-Leninist çizgiyi benimseyen bir akım olarak tanımladıkları geleneksel solu sahiplenmekteydiler; derginin adı olan Gelenek de bu sahiplenişin bir ürünü olmuştur. Gelenek, bir yandan SSCB'de yaşanan Lenin ve Stalin dönemlerini) model olarak göstermiş, diğer yandan da dergilerinin yayınlandığı dönemde yaşanan Glasnost ve Perestroyka süreçlerini eleştirmiştir. Gelenek çevresi 1980'li yılların sonu ve 1990'ların başında sol dergi çevrelerinin birlik ve partileşmeye yönelik toplantılarında etkin olarak yer almış, ancak bu tartışma sürecini 1990'lı yıllardan itibaren terk etmiştir. Bu bağlamda yazar kadrosu sırasıyla STP ve SİP'in örgütlenmesini sağlamış ve 2001'de kurulan TKP'nin örgütsel ve ideolojik temelini oluşturmuşlardır. 1993'te Metin Çulhaoğlu önderliğinde bir grup Gelenek çevresi ve STP ile olan bağlarını koparmış ve Sosyalist Politika dergi çevresini kurmuştur. Bu çevre varlığını sırasıyla BSP ve ÖDP bünyesinde sürdürecek, 2002'de ise Türkiye Komünist Partisi'ne katılacak ve bu şekilde bir kez daha Gelenek hareketiyle birleşecektir. Mart 2009'da 100. sayısı çıkan Gelenek, 111. sayısına kadar basılı olarak yayımlandı. 112. sayıdan itibaren internet üzerinden yayınına devam edilmektedir. Dergi, Marksist Leninist Araştırmalar Merkezi bünyesinde hazırlanmaktadır. İlk 100 sayıyı içeren bir cd hazırlanmıştır.[11] Derginin sürekli yazarları Aydemir Güler (68. sayıya kadar Aydın Giritli adı ile yazmıştır) Kemal Okuyan (68. sayıya kadar Cemal Hekimoğlu adı ile yazmıştır) ve Metin Çulhaoğlu'dur. Mehmet Kuzulugil, Süleyman Baba (Harun Koçak), İlhan Akalın, Mesut Odman, Ali Mert, Erkin Özalp (Dünya Armağan, Nadir Koraltan) derginin sürekli yazarlarındandır. Kemal Okuyan'ın, Aydemir Güler'in ve dergiyle ilişkili olduğu dönemler içinde Metin Çulhaoğlu'nun kaleme aldığı kitaplar da Gelenek dergisinin teorik-ideolojik yapıtaşları arasında değerlendirilebilir.
- TKP'nin Sesi, Bizim Radyo deneyiminden esinlenerek ve doğrudan doğruya partinin adını taşıyarak kurulan günlük radyo yayını. 1970'lerin ilk yarısında parti ve çevresinde oldukça yaygın dinlenmiştir. TKP'nin Sesi radyosu hem 1970'lerden itibaren partinin ve işçi hareketinin gelişmesine katkıda bulunmuş, hem de daha sonraki dönemde aldığı tutumla olumsuz etki yapmıştır.
- Komünist, Parti'nin yayın organlarından. Daha önce adı Sosyalist İktidar olan gazete 2001 yılının ocak ayında ismini Komünist olarak değiştirdi. Sloganı "eşitlik ve özgürlük mücadelesinin yayın organı" şeklinde idi. Önceden haftalık yayınlanırken Mart 2007'den (306. sayı) itibaren aylık olarak yayınlanmaya başladı. 2010 yılında yayınına son verildi. 2011 yılının ağustos ayında yeniden çıkarılması kararı alındı.[12] Dergi 2012 yılının ocak ayına kadar aylık olarak yayımlandı. Bu tarihten itibaren aylık olarak yayımlanmaktadır.
Daha önce yayınlanan yayın organları
- Sınıf Tavrı
- Siyaset
- İktidar
- Sosyalist İktidar Eylül 1979'dan 12 Eylül Darbesi'ne kadar çıkan aylık dergi. Sadece 11 sayı yayımlanabilmiştir. Darbe sonrasında kapatılmıştır. 1994`te gazete olarak tekrar yayım hayatına başlamış, 2001 yılında isim değiştirmiştir. Sosyalist İktidar dergisi, Türkiye İşçi Partisi'nden 2. Kongrede Troçkist suçlamasıyla ihraç edilen Yalçın Küçük, Metin Çulhaoğlu, İlhan Akalın, Mesut Odman (Odabaşı) ve çevresi tarafından Eylül 1979`da çıkarılmaya başlanmıştır. Aylık olarak yayımlanan dergi toplam 11 sayı çıkmıştır. 12 Eylül darbesiyle kapatılmıştır. Sosyalist İktidar ikinci olarak Sosyalist Türkiye Partisi (1992-1993) ve Sosyalist İktidar Partisi`nin (11 Kasım 2001 tarihinde Türkiye Komünist Partisi olarak adını değiştirmiştir) 15 günlük ve haftalık olarak çıkan İktidar gazetesinin 1994 yılında bu adı almasıyla yeniden yayımlanmaya başlamıştır. 2001 yılının ikinci haftasında Sosyalist İktidar gazetesi yerine Eşitlik ve Özgürlük Mücadelesinde Komünist çıkmıştır. Kimi bürokratik engellemeler yüzünden dördüncü sayıdan İtibaren sadece Komünist adını kullanan dergi, uzun bir süre boyunca haftalık olarak yayınlanmıştır. Alt başlığında 'Eşitlik ve Özgürlük Mücadelesinin Yayın Organı' başlığını taşır. 306. sayısından sonra Mart 2007'de aylık olarak yayımlanmaya başlamıştır. Günümüzde aylık olarak yayımlanmaya devam etmektedir.
- Düşünce ve Eylem
- Yurtsever
- Sanat Cephesi
- Yeni İnsan Yeni Sinema
- Okul ve Ülke
Türkiye Komünist Partisi Partisi ve seçimler
Genel seçimler
| Seçim tarihi | Genel başkan | Alınan oy sayısı | Alınan oy oranı | Milletvekili sayısı |
|---|---|---|---|---|
| 18 Nisan 1999 (SİP adıyla) | Aydemir Güler | 37.671 [13] | %0,12 | 0/550 |
| 3 Kasım 2002 | Aydemir Güler | 50.496 | %0,19 | 0/550 |
| 22 Temmuz 2007 | Aydemir Güler | 80.092 | %0,23 | 0/550 |
| 12 Haziran 2011 | Erkan Baş | 64.006 | %0,15 | 0/550 |
Yerel seçimler
| Seçim tarihi | Genel başkan | İl genel meclisi oy sayısı | İl genel meclisi oy oranı | Belediye başkanlığı sayısı |
|---|---|---|---|---|
| 18 Nisan 1999 (SİP adıyla) | Aydemir Güler | 22.825 [14] | %0,07 | 0 |
| 28 Mart 2004 | Aydemir Güler | 85.188 | %0,26 | 0 |
| 29 Mart 2009 | Erkan Baş | 87.182 | %0,21 | 0 |
| 30 Mart 2014 | Erkan Baş | 51.155 | %0,11 | 1 |
Seçim sloganları
Genel sloganlar
- "Yağma yok, Sosyalizm var!"
- "Bu memleket bizim, kahrolsun emperyalizm!"
- "Sivas'ta yakanlar, memleketi satanlar!"
- "Üniversiteler bizimdir, yobaza, liboşa bırakmayız!"
- "Ülkenin umudu Komünist Parti!"
- "Ya çete düzeni, ya sosyalizm!"
- "Boyun eğme!"
- "Gençlik gelecek, gelecek sosyalizm!"
- "Fabrikalar, tarlalar, siyasi iktidar, her şey emeğin olacak!"
- "İmamın ordusu varsa halkın TKP'si var!"
- "Sen Türkiye değilsin!"
Genel Seçimler
- 1999: "Yağma Yok, Sosyalizm Var"
- 2002: "Paranın Saltanatı Varsa Halkın TKP'si Var"
- 2007: "Sürüden Ayrılma Zamanı"
- 2011: "Boyun Eğmeyen 500 Bin Kişi Arıyoruz"
Yerel Seçimler
- 2004: "Boş Vermeyin"
- 2009: "Durdurun!"
- 2014: "Özgürlük Emek İster!"
Temel Metinler
- 1992: Sosyalizm Programı
- 2002: Konferans
- 2004: Konferans
- 2006: 8. Kongre
- 2008: Toplumcu Anayasa
- 2008: Felaketin Eşiğinde: Türkiye’de Sosyalizmin Tarihsel Meşruiyeti
- 2009: 9. Kongre
- 2010: 90. Yıl Tezleri
- 2011: 100 Soruda Türkiye Komünist Partisi
Ayrıca bakınız
- Marş zaşçitnikov Moskvi (Parti marşı)
Kaynakça
- ↑ "Türkiye Komünist Partisi". 15 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20151115115317/http://www.yargitaycb.gov.tr:80/Partiler/tkp.html. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2015.
- ↑ http://www.tkp.org.tr/tkp-programi
- ↑ http://www.tkp.org.tr/sosylist-iktidar-partisi-6-ola%C4%9Fan%C3%BCst%C3%BC-kongresi
- ↑ http://12kongre.org/
- ↑ http://www.atilimkongresi.org/
- ↑
- ↑ http://partiokulu.tkp.org.tr/aday-uye/aday-uye-egitim-metni/parti-tarihi
- ↑ http://www.radikal.com.tr/haber.php?haberno=38657
- ↑ http://urundergisi.com/makaleler.php?ID=1815
- ↑ Derginin resmi internet sitesi (İngilizce) 1 Ocak 2011 tarihinde erişilmiştir
- ↑ TKP resmî internet sitesindeki konuyla ilgili açıklama 1 Ocak 2011 tarihinde erişilmiştir
- ↑ http://haber.sol.org.tr/soldakiler/komunist-cikti-haberi-45932
- ↑ "1999 Genel Seçim Sonuçları". 8 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150208031832/http://belgenet.net/ayrinti.php?yil_id=13. Erişim tarihi: 6 Eylül 2012.
- ↑ "1999 İl Genel Meclisi seçim sonuçları". 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160305043603/http://secim.iha.com.tr/Bolgeler.aspx?il=0&ilce=0&belde=0&parti=0&skod=1057&stip=3&s=18%20Nisan%201999%20%C4%B0l%20Genel%20Meclisi%20Se%C3%A7imi. Erişim tarihi: 6 Eylül 2012.