IV. Antiokhos Epiphanēs
| IV. Antiokhos Epiphanēs | |
|---|---|
| Seleukos İmparatorluğu'nun Basili | |
 Berlin'deki Altes Müzesi'nde IV. Antiokus'un büstü | |
| Hüküm süresi | M.Ö. 175–164 |
| Önce gelen | IV. Seleukos Philopator |
| Sonra gelen | V. Antiokhos Opator |
| Çocukları | V. Antiokus Opator, VI. Laodiki, İskender Balas, Antiokis, ve kesin olmamakla birlikte Pontus kralı III. Mitridat'ın zevcesi Laodiki |
| Hanedan | Seleukos hanedanı |
| Babası | III. Antiokus |
| Annesi | III. Laodiki |
| Doğum | M.Ö. 215 c. |
| Ölüm | M.Ö. 164 (50 veya 51 yaşında) |
| Dini | Çoktanrıcılık |
IV. Antiokhos Epiphanēs (UFA, andiohos epifanis; Yunanca, Ἀντίοχος Δ΄ ὁ Ἐπιφανής; M.Ö. 215-164 c.) Seleukos İmparatorluğu'nun M.Ö. 175-164 döneminde kralıydı. Ölene kadar krallığı devam etti. III. Antiokhos'un oğullarından birisiydi. Asıl adı Mithradatēs idi (Mithridatēs isminin bir versiyonu). Tahta geçtikten sonra Antiokhos ismini kendisi için benimsedi. IV. Antiokhos'un zamanında yaşanan en önemli olaylardan birisi, Mısır'ı neredeyse ele geçirmesidir. Ancak Mısır'ı fethedemedi. Bu teşebbüs, Ptolemaioslarla Seleukosların arasında bir çatışma sürecini doğurdu. Onun döneminde yaşanan önemli diğer bir olay İsrailoğulları tarafından başlatılan Makkabi Ayaklanması'dır. Bu ayaklanmanın temel sebebi, IV. Antiokhos'un, Makkabileri zorla inançlarını terkedip onun inançlarına uymaya ve her bakımdan onu efendileri olarak kabul etmeye zorlamasıdır. Bu vakânın İsrailoğullarının bakış açısından bir hikayesi, Makkabiler kitaplarında anlatılmaktadır.
IV. Antiokhos'dan önce hiçbir Seleukos kralı kendisini tanrılaştırmaya teşebbüs etmemişti. İlk defa IV. Antiokhos'un kendisini tanrılaştırmasının en bilinen kanıtı, zamanında basılan sikkelerin üzerine kendisi hakkında "Tanrı'nın tecellisi" yazdırmasıdır (Yunanca, Θεὸς Ἐπιφανής). O, Mısır'ı muharebede mağlup ettikten sonra kendisine Nikēphoros (Νικηφόρος), yani "muzaffer" unvanı verildi. Benmerkezci tutumu ve kaprisleri yüzünden, kendi dönemindeki kimileri tarafından, ismi üzerinde yapılan bir harf oyunuyla kendisine Epimanēs (Kaçık Adam) lâkabı takılmıştır. [1][2]