Hordaland

Koordinatlar: 60°15′00″K 06°00′00″D / 60.25°K 6°D / 60.25; 6

Hordaland
—  Eyalet  —
Hordaland fylke

Arma
Hordaland'in Norveç'teki konumu
Koordinatlar: 60°15′00″K 06°00′00″D / 60.25°K 6°D / 60.25; 6
Ülke Norveç Norveç
Bölge Vestlandet
İdari merkezi Bergen
Eyalet 1919
İdari birimler
Yönetim
 - Vali Lars Sponheim
(2010-günümüz)[2] (Norveç Liberal Parti)
 - Belediye başkanı Tom-Christer Nilsen
(2011-2015)[3] (Sağ)
Yüzölçümü
 - Toplam 15.460 km2 (5.969,1 mi2)
 - Land 14.551 km2 (5.618,2 sq mi)
Nüfus (2011)
 - Toplam 490 570
 - Yoğunluk 32/km² (82,9/sq mi)
Zaman dilimi OAZD (+01)
 - Yaz (YSU) OAYZD (+02)
İnternet sitesi: www.hordaland.no

Hordaland' (Norveççe:Hordaland fylke) Norveç'in batı kıyısında yer alan sınırları içinde otuz üç belediye bulunan bir eyalettir.[4][5] Rogaland güneyinde, Sogn og Fjordane kuzeyinde, Buskerud ve Telemark doğusunda eyaleti çevrelemektedir. Norveç'in toplam nüfusunun %10'u, 490.000'inin üstünde kişi, burada yaşamaktadır.

Merkezi eyaletin en yüksek, bölgenin üçüncü, ülkenin dokuzuncu nüfusu en yoğun kenti olan Bergen'dir. Alanının %71'i deniz seviyesinden 300 metre yüksek dağlık bölgelerden oluşmaktadır. Voss, Odda ve Leirvik diğer şehirleridir. Eyalet coğrafi olarak dört bölgeye ayrılmıştır: Nordhordland, Sunnhordland, Hardanger ve Voss. Hordaland, çok sayıdaki büyük ve küçük adaları, gölleri, buzulları, fiyordları, şelaleleri, dağları ve ovaları ile zengin bir kültürel manzaraya sahiptir.

Tarihçe

Hordaland'in yaklaşık bin yıllık bir geçmişi vardır. 7. yüzyıldan itibaren yaklaşık dokuz yüz yıl Hordafylke adı altında küçük krallıkların egemenliği altında kalmıştır. 16. yüzyılın başlarında Norveç, dört “len”e bugün ki adıyla eyalete ayrılmıştır. “Bergenhus len”, Bergen dahil olmak üzere batı ve kuzey Norveç'i kapsamaktaydı. 1662 yılında 'len', amt. yani valilik olarak değiştirilmiştir. “Bergenhus amt.” Hordaland, Sogn og Fjordane , Sunnmøre , Troms ve Nordland'den oluşmaktaydı. 1763 yılında bu valilik güney ve kuzey olmak üzere ikiye ayrılmıştır. 1919 yılında “Sondre Bergenhus amt”, “Hordaland Fylke” olmuştur. 1831-1972 yılları arasında Bergen, şehir-eyalet statüsünde değerlendirilmiştir. 1972 yılında eyalet statüsünü kaybederek Hordaland'in parçası olmuştur.

Adı ve Arması

Adı bir Germen kavmi olan "Horde" (Hǫrðar) halkının adıdır. Muhtemelen Keltçe bir kelime olan savaşçıi kahraman anlamına gelen haruðóz kelimesinden türetilmiştir. Bu kapsamda savaşçıların diyarı anlamına gelmektedir.[6]

Eyaletin arması 1 Aralık 1961 tarihinde kabul edilmiştir. Kırmızı arka planın üstünde altın sarısı iki çapraz balta üstünde kraliyet tacı bulunmaktadır. Motif Haakon Magnusson'un 1344 yılında yazdığı bir mektupta kullandığı mühürden alınmıştır.[7]

Kültür

Hordaland Norveç'teki önemli kültür merkezlerinden biridir. Hordaland, çok sayıda ahşap mimari ve anıtsal taş binaları korumayı başarmıştır. 1979[8] ve 2005 [9] yıllarında Bergen iki kez UNESCO Dünya Miras Listesinde yer almıştır. Henrik Ibsen'in ilk tiyatro yönetmeni olarak görev aldığı Norveç'in ilk tiyatrosu 1850 yılında Bergen'de kurulmuştur.[10] Bölgede yüzden fazla doğal park vardır. Hardanger Dağı Yaylası, Norveç'in en büyük milli parkı ve Kuzey Avrupa'daki en büyük yayla ve Avrupa'nın en büyük yaban geyiği sürüsünün evidir.[11]

Coğrafya

Norveç'in batısında yer alan Hordaland, güneyde Rogaland, kuzeyde Sogn og Fjordane, doğuda Buskerud ve Telemark eyaletleriyle çevrilidir. Batısı Kuzey Denizi kıyısıdır. Hardangervidda başta olmak üzere fiyortları, şelaleleri, buzulları, yüksek dağları, yaylası ve korunaklı koylarıyla çeşitli ve zengin bir peyzaja sahiptir.[12] Deniz seviyesinden 1863 metre ile Hardangerjøkulen eyaletin en yüksek dağıdır. Osterøy 328 km² ile en büyük adası, Fedje 9 km²lik alan ile en küçük ilçesidir. Yüz ölçümü bakımından en büyük şehri Voss'tur.

Hordaland dağları slayt galeri

Hausdalen Dağı, Fana, Bergen

Gullfjellstoppen Dağı

Blåmanen Dağı Bergen

Lyderhorn Dağı,  Bergen

Ulriken dağı

Løvstakken

Rundemanen

Svartediket gölü ve Ulriken dağı
 

İklim

Genel olarak ılıman bir iklim hakimdir. Yüksek dağlar denizden gelen soğuk rüzgarları engellemektedir. Dağlık bölgelerde kara ve deniz arasındaki sıcaklık farkı yıllık değişimleri rüzgar koşullarından etkilenmektedir. Hem yaz ve hem de kış aylarında batı rüzgarları hakimdir. Kıyısında, genellikle güney ve doğu arasında bir yönden gelen rüzgarlar hakimdir. Yaz aylarında, iyi hava koşullarında, öğleden sonra, kuzeybatı veya kuzey tarafından yönünden rüzgarlar esmektedir.

Ocak ve Şubat aylarında kıyıda sıcaklıklar 0-2 °C arasında değişmektedir. Yüksek dağların olduğu doğusunda -5;-10 °C ye kadar düşebilmektedir. Ölçülen en düşük sıcaklıklar kıyıda -10;-15 °C, vadi ve dağlarda -25;-35 °C'dir. Temmuz ayı ortalama sıcaklıkları ise kıyıda 14–16 °C, en yüksek 32 °C olmak üzere ortalama 20–25 °C'dir.

Özellikle Bergen yağış açısından en zengin bölgelerdendir. Yıllık azami 1500 mm olmak üzere ortalama 3000 mm yağış görülmektedir. Ekim ve Mayıs aylarında yağmurun en yoğun olduğu aylardır.

Kıyısında, çoğunlukla bahar ve yaz aylarında, bulutlu ve % 2-3 oranında sis olmaktadır. Vadilerin bazı bölgeleri sonbahar ve kış aylarında sisli ve soğuktur. Dağlarında, deniz seviyesinden 1000–1400 m. üzerinde, çoğunlukla sonbahar ve kış aylarında, % 2-5 arasında sis frekansı vardır.[13]

Ulaşım

“Voss-Bergen” demiryolu 1883 yılında açılmıştır. 1909 yılında Oslo'dan dağların arasından geçen Bergen Demiryolu yapılmıştır. 1935'te yapılan “Voss-Granby” (Hardanger) demiryolu, 1985 yılına kadar sadece taşımacılık için kullanılmıştır. Doğusunda dağların arasında ulaşımı sağlayan dört ana yol vardır. E 16 Bergen üzerinden Voss, Gudvangen, Aurland, Lærdal ve Filefjell'den geçmektedir. E 16, E 39 ve E 134 yollarına kara yolu bağlantıları vardır. Özellikle batıdaki ilçe ve şehirlere tüneller ve köprüler inşa edilmiştir.

Eyalet aynı zamanda uluslararası trafiğe sahiptir ve yolcu sayısı ile ülkenin en büyük ikinci havalimanı olan ana havaalanı, Bergen'in güneyinde, Flesland'de bulunmaktadır. Ayrıca Voss ve Stord'da birer hava alanı bulunmaktadır.[14]

Hordaland ilçelerinden görüntüler slayt galeri

Bekkjarvik, Austevoll

Buz çağlayanı, Eidfjord

Simadalsfjorden, Eidfjord

Hardanger fiyort

Hindnesfjorden

Mosterhamn, Bømlo

Os, Hordaland
 

Ekonomi

Balıkçılık

Balıkçılıkta Hordaland, ülkenin en önemli kaynağıdır. 1970'lerin başından itibaren, diğer endüstrilerdeki güçlü büyüme ve büyük ölçüde geleneksel balıkçılıkta düşüşe sebep olmuştur. Akuakültür endüstrisi, Austevoll, Fjell, Bømlo, Fusa ve Tysnes başta olmak üzere pek çok ilçede yaygındır.[15]

Sanayi

Hordaland, istihdam açısından Rogaland'dan sonra ülkenin en önemli sanayi bölgesidir. Mühendislik endüstrisi, özellikle gemi inşa ve makine sanayi, ana demir ve metal sanayi ile tekstil ve hazır giyim endüstrisi en önemli sanayi birimlerini oluşturmaktadır. Bergen, eyalet genelinin yaklaşık %46'lık istihdamını sağlamaktadır. Diğer önemli istihdam birimleri ise Stord, Lindås, Kvinnherad, Odda, Bømlo, Kvam ve Vaksdal'dır.[16]

Enerji üretimi

Bergen enerji üretiminde ilk sırayı alan şehirdir. Toplamda altmış üç elektrik santralleriyle 3729 MW ve yıllık ortalama 15.799 GWh üretim ile toplam üretimin % 13'ünü karşılamaktadır. Bjoreia, Sima, Austdøla ve Norddøla başta olmak üzere nehirlerde santraller kurulmuştur.[17]

Turizm

Hordaland çok sayıdaki çeşitli adaları, fiyortları, dağları ve buzulları ile önemli bir turizm merkezidir. Tarihi mekanlar da dahil olmak üzere, eyalette, orta çağ döneminde yapılmış pek çok kilise bulunmaktadır. Saraylar, kuleler ve tarihi dönemlerden kalma pek çok tarihi eser barındıran Hordaland'in, tarihsel bölgeleri Utne (Hardanger), Stord (Sunnhordland) ve Voss'da müzeler bulunmaktadır. Ayrıca Bergen'de, ülke çapında önemli sanat, kültür ve doğa tarihi müzeleri vardır.[18]

Belediyeler

Hordaland İlçeleri ve Belediyeleri Haritası
  Nordhordland
  Midthordland
  Sunnhordland
  Hardanger
  Voss

Hordaland eyaletine bağlı otuz üç belediye bulunmaktadır:

Nr. Harita Arma İsim[19] Merkez Nüfus[20] Alan
km²		 Dil Bölge
1201
Bergen Bergen 263 762 465,57 Karışık Midthordland
1211
Etne Etnesjøen 3 963 735,34 Norveççe Sunnhordland
1216
Sveio Sveio 5 228 245,76 Norveççe Sunnhordland
1219
Bømlo Svortland 11 503 246,10 Norveççe Sunnhordland
1221
Stord Leirvik 17 957 143,61 Norveççe Sunnhordland
1222
Fitjar Fitjar 2 944 142,46 Norveççe Sunnhordland
1223
Tysnes Uggdal 2 766 255,17 Norveççe Sunnhordland
1224
Kvinnherad Rosendal 13 318 1.127,98 Norveççe Sunnhordland
1227
Jondal Jondal 1 050 209,94 Norveççe Hardanger
1228
Odda Odda 6 946 1.615,92 Karışık Hardanger
1231
Ullensvang Kinsarvik 3 417 1.398,87 Norveççe Hardanger
1232
Eidfjord Eidfjord 957 1.491,74 Norveççe Hardanger
1233
Ulvik Ulvik 1 112 720,72 Norveççe Hardanger
1234
Granvin Granvin 923 212,59 Norveççe Hardanger
1235
Voss Vossevangen 13 978 1.805,66 Norveççe Voss
1238
Kvam Norheimsund 8 522 616,58 Norveççe Hardanger
1241
Fusa Eikelandsosen 3 811 378,36 Norveççe Midthordland
1242
Samnanger Tysse 2 417 269,14 Norveççe Midthordland
1243
Os Osøyro 17 726 139,81 Norveççe Midthordland
1244
Austevoll Storebø 4 792 117,18 Norveççe Midthordland
1245
Sund Skogsvåg 6 409 99,71 Norveççe Midthordland
1246
Fjell Straume 22 720 148,15 Norveççe Midthordland
1247
Askøy Kleppestø 26 210 100,61 Karışık Midthordland
1251
Vaksdal Dale 4 138 715,63 Norveççe Nordhordland
1252
Modalen Mo 370 412,15 Norveççe Nordhordland
1253
Osterøy Lonevåg 7 521 255,15 Norveççe Nordhordland
1256
Meland Frekhaug 7 036 92,59 Norveççe Nordhordland
1259
Øygarden Tjeldstø 4 419 66,55 Norveççe Midthordland
1260
Radøy Manger 4 952 111,85 Norveççe Nordhordland
1263
Lindås Knarvik 14 668 475,93 Norveççe Nordhordland
1264
Austrheim Årås 2 776 57,46 Norveççe Nordhordland
1265
Fedje Fedje 576 9,26 Norveççe Nordhordland
1266
Masfjorden Masfjordnes 1 683 556,49 Norveççe Nordhordland
12
Hordaland Bergen 490 570 15.440,42 Norveççe Vestlandet

İş birlikleri

Kardeş bölgeleri[21]
Kardeş şehirleri[22]

Nüfus

Hordaland, Oslo ve Akershus dan sonra ülkenin en kalabalık eyaletidir. Eyaletin nüfusunun %66'lık kısmı Bergen bölgesinde (Bergen, Askøy, Os ve dağ Belediyeleri) yaşamaktadır. Bergen tek başına toplam nüfusun yaklaşık %53'ünü oluşturmaktadır. Diğer önemli nüfus merkezleri Stord-Leirvik, Bømlo, Voss, Odda, Folgefonn Yarımadası-Kvinnherad, Alvik, Norheimsund ve Lindåshalvøya yarımadaları ile Holsnøy ve Radøy'dur. Genel nüfus artışı düzenli artış gösterse de bölgesel olarak düzensizdir. Bergen'de artış olurken Voss ve Hardanger'de nüfus yıllar arasında azalma göstermiştir. Eyaletin çeşitli bölgelerinde çeşitli sanayi üslerinin bulunması nüfus gelişim farklılıklarının başlıca nedenidir. Bu bağlamda, Hardanger'de enerji yoğun sanayi ve tarım yapılmaktadır, her iki sanayide de istihdamda bir düşüş yaşanmıştır.[23]

Tarihsel popülasyonları
Yıl Toplam %±
1769 63.757 —
1900 205.771 %223artış
1950 308.164 %50artış
1960 338.265 %10artış
1970 369.430 %9artış
1980 388.084 %5artış
1990 407.427 %5artış
2000 435.219 %7artış
2010 477.175 %10artış
2020? 531.785 %11artış
2030? 584.196 %10artış
Kaynak:Norveç İstatistikleri
Hordaland merkezi Bergen ve Askøy slayt galeri

Askøy'dan Bergen'in görünümü

Florvåg adaları Askøy, Hordaland

Kleppstø, Askøy belediyesi, Hordaland

Lyderhorn dağından Askøy ve Øygarden'in görünümü, Bergen

Bergen merkez, limandan görüntü

Bergen merkez , arkada Askøy adası

Bergen merkez , arkada Askøy adası

Bergen ve Askøy arasındaki Askøy köprüsü
 
Hordaland panorama slayt galeri

Bildøy'daki kayık evler, Bergen

Måbødalen

Florvåg adaları Askøy

Ulvik

Ulvik fiyordu

Vivassvatnet, Hardangervidda doğa parkı

Sysendammen, Sysenvatn
 

Önemli kişiler

Ek okuma

Dış bağlantılar

Kaynakça

  1. ↑ Fylke Hordaland: Die Kommunen / kommuner ( alphabetisch )-erişim 03 Nisan 2012(Almanca)
  2. ↑ Fylkesmann Lars Sponheim -erişim 04 Nisan 2012 (Norveççe)
  3. ↑ Hordaland Belediye Başkanı
  4. ↑ Kommunar i Hordaland-erişim 04 Nisan 2012 (Norveççe)
  5. ↑ fjords.com:Hordaland-erişim 04 Nisan 2012 (İngilizce)
  6. ↑ Büyük Norveç Ansiklopedisi:Hordaland – fylke i Norge,Fylkesvåpenet-erişim 04 Nisan 2012 (Norveççe)
  7. ↑ Description of the flag-erişim 04 Nisan 2012 (İngilizce)
  8. ↑ Unesco World heritage list:Bryggen-erişim 04 Nisan 2012 (İngilizce)
  9. ↑ Unesco World heritage list:West Norwegian Fjords – Geirangerfjord and Nærøyfjord-erişim 04 Nisan 2012 (İngilizce)
  10. ↑ Hordaland'te Kültür-erişim 04 Nisan 2012 (İngilizce)
  11. ↑ Hordaland - The Central County of Western Norway-erişim 04 Nisan 2012 (İngilizce)
  12. ↑ Hordaland profili:Om Hordaland-erişim 04 Nisan 2012 (Norveççe)
  13. ↑ Büyük Norveç Ansiklopedisi, Hordaland – klima-erişim 04 Nisan 2012 (Norveççe)
  14. ↑ Büyük Norveç Ansiklopedisi, Hordaland – samferdsel-erişim 04 Nisan 2012 (Norveççe)
  15. ↑ Büyük Norveç Ansiklopedisi, Hordaland – fiskets-erişim 04 Nisan 2012 (Norveççe)
  16. ↑ Büyük Norveç Ansiklopedisi, Hordaland – industri-erişim 04 Nisan 2012 (Norveççe)
  17. ↑ Büyük Norveç Ansiklopedisi, Hordaland – energi-erişim 04 Nisan 2012 (Norveççe)
  18. ↑ Büyük Norveç Ansiklopedisi, Hordaland – turisme-erişim 04 Nisan 2012 (Norveççe)
  19. ↑ Municipalities-erişim 04 Nisan 2012(İngilizce)
  20. ↑ Nüfus. 1. Ocak 2012. Hordaland-erişim 04 Nisan 2012(Norveççe)
  21. ↑ Cooperating Regions-erişim 04 Nisan 2012(İngilizce)
  22. ↑ Samarbeidsregionar-erişim 04 Nisan 2012(İngilizce)
  23. ↑ Büyük Norveç Ansiklopedisi: Hordaland – befolkning-erişim 04 Nisan 2012 (Norveççe)
    Norveç'in eyaletleri
    This article is issued from Vikipedi - version of the 10/19/2014. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.