Flashback

Flashback (Geriye dönüş olarak da bilinir), sinema ve edebiyatta bir anlatım tekniği.

Bir durumu anlatırken, onu doğuran bir olaya dönme yoluyla anlatının kronolojik akışının bozulmasını içerir. Başlangıçta bir sinema terimi olan geriye dönüş, zamanla roman, öykü ve oyunlardaki benzer teknikler için de kullanılmaya başlamıştır. Terim yeni olmakla birlikte, geriye dönüş Batı edebiyatının en eski tekniklerinden biridir. Odysseia'da Phaiakların sarayında konaklayan Odysseus, Troya'dan eve dönüşü sırasında yaşadığı serüvenlerin çoğunu geriye dönüşlerle anlatır.

Flashback sayesinde yazar, öyküsüne en ilginç yerinden başlayabilir ve kronolojik anlatımın tekdüzeliğinden kaçınabilir. Flashback'te olaylar anımsanmaz, yeniden yaşanır; bu da yazara, öyküsünü şimdiki zamanın nesnel ve dramatik anlatımıyla sürdürme olanağını verir.

Sinema

Sinemda flashback yalnızca anlatım teknikleriyle değil, çeşitli optik tekniklerle de gerçekleştirilir. Bunlar arasında, açılma ya da kararma (bir görüntünün karanlıktan yavaş yavaş aydınlanarak belirmesi ya da bunun tersi), zincirleme (bir görüntü kaybolurken bir başka görüntünün onun üzerine binerek yavaş yavaş belirmesi) ve noktalı açılma ya da kararma (sahnenin küçük bir noktadan başlayıp giderek büyüyen ve tam görüntüye dönüşen bir çember biçiminde açılması ya da bunun tersi) sayılabilir.

Sinemada kullanılan bu geriye dönüşlerin kullanım türü, anlatı türü ya da taşıdığı anlama göre çeşitli sınıflandırmalar yapılabilir: Bunlardan en çok kullanılanı "bilmece flash back"tir. Bilmece flashback’lerde genellikle ölen bir kişinin bıraktığı bir sır araştırılır ve bütün tanıklıklar bu sır üzerinde yoğunlaştırılır: Bu sırada ilgisi olan tanıkların konuşmalarında geçmiş bazı sahneler yeniden canlandırılır.^[1]

Bazı filmlerde de flash back öykünün sonuç bölümüyle ya da sonuca çok az zaman kala başlar. Örneğin, ölüme mahkûm edilen bir adam idama götürülürken ya da köşeye sıkıştırılan adam öldürülmek üzereyken, onu bu sona getiren olayları hatırlayıp bir üçüncü kişiye anlatır.

Böylece seyirci, yavaş yavaş filmin başladığı noktaya yaklaştıkça olayların nasıl sarpasardığını ve geriye çok az bir zaman kaldığını daha iyi hisseder.

Kaynakça