Ezan
| Arapça |
| الأذان |
| Çevriyazı |
| al'adhan |
| Anlamı |
| çağrı |
| Fıkıh usûlü |
|---|
| Fıkıh |
| Ahkam |
| Dini unvanlar |
Ezan (Arapça: الأذان), İslam dininde namaz vaktinin geldiğini insanlara bildirmek için yapılan çağrıya verilen isimdir. Ezân-ı Muhammedî olarak da adlandırılır. Ezan okuyan kişiye müezzin denir.
Arapça'da "duyuru, ilan, çağrı" anlamlarına gelen "adhan" sözcüğünden Türkçeye geçmiştir. Kökeni Türkçedeki "izin" sözcüğünün de kaynağı olan Arapça "idin" (kulak verme) sözcüğüdür.[1]
Tarihçe
İlk ezan 622 yılında okundu. Ezandan önce Müslümanları namaza çağırmak için çeşitli yöntemler kullanılmaktaydı. Sabit bir yöntemde karar vermek üzere Muhammed'in de katıldığı istişare toplantılarında ortak bir karara varılmamış olup daha sonraları sahabeden bazı kimselerin (Abdullah bin Zeyd) gördükleri rüyalar sonuncunda mevcut ezan kullanılmaya başlanmıştır. Muhammed'in emriyle ilk ezan Bilal-i Habeşi tarafından okunmuştur.
Ezan ile ilgili Kur'an'ın Maide ve Cuma surelerinde çeşitli ayetler mevcuttur.
Sözleri
Sünni mezheplerinde ezan
| Tekrar | Arapça | Okunuşu | Türkçe Anlamı |
|---|---|---|---|
| 4x | الله اكبر | Allahu ekber | Allah büyüktür |
| 2x | اشهد ان لا اله الا الله | Eşhedû en lâ ilâhe illallah | Allah'tan başka ilah olmadığına tanıklık ederim |
| 2x | اشهد ان محمدا رسول الله | Eşhedû enne Muhammeden resulullah | Muhammed'in Allah'ın elçisi olduğuna tanıklık ederim |
| 2x | حي على الصلاة | Hayya ale-salah | Haydi namaza |
| 2x | حي على الفلاح | Hayya alel-felah | Haydi kurtuluşa |
| 2x | *الصلاة خير من النوم | Es-salatu Hayrun Mine'n Nevm* | Namaz uykudan hayırlıdır* |
| 2x | الله اكبر | Allahu ekber | Allah büyüktür |
| 1x | لا اله الا الله | Lâ ilahe illallah | Allah'tan başka ilah yoktur |
(*) Bu kısım sadece sabah namazı için okunur.
Şiî mezheplerinde ezan
Zeydî ezânı
| Kere | Arapça | Okunuşu | Tercümesi[2] |
|---|---|---|---|
| 4x | الله اكبر | Allahu ekber | Allah en büyüktür |
| 2x | اشهد ان لا اله الا الله | Eş-hedu allā ilāhe illa l-Lāh | Allah'tan başka ilah olmadığına tanıklık ederim |
| 2x | اشهد ان محمدا رسول الله | Eş-hedu enne Muhammeden-rasūlu l-Lāh | Muhammed'in Allah'ın elçisi olduğuna tanıklık ederim |
| 2x | حي على الصلاة | Hayya 'ales-salāt | Duaya acele gelin |
| 2x | حي على الفلاح | Hayya 'alel-felāh | Zafere doğru acele edin |
| 2x | حي على خير العمل | Hāyyā 'âla-Khayri'l amel[3] | Her şeyin en yücesine acele edin |
| 2x | الله اكبر | Allahu ekber | Allah en büyüktür |
| 2x | لا اله الا الله | Lā ilāhe illā l-Lāh | Allah'tan başka ilah olmadığına tanıklık ederim |
Onikicilik i'tikadında ezan
| Tekrar | Arapça | Okunuşu | Türkçe Anlam |
|---|---|---|---|
| 4x | الله اكبر | Allahu ekber | Allah en büyüktür |
| 2x | اشهد ان لا اله الا الله | Eşhedû enla ilahe illallah | Allah'tan başka ilah olmadığına tanıklık ederim |
| 2x | اشهد ان محمدا رسول الله | Eşhedû enne Muhammeden resulullah | Muhammed'in Allah'ın elçisi olduğuna |
| 2x | اشهد ان علی ان ولی الله | Eşhedû enne Aliyyen veliyullah *** | Ali'nin Allah'ın velisi olduğuna tanıklık ederim |
| 2x | حي على الصلاة | Hayya ale-salah | Haydi namaza |
| 2x | حي على الفلاح | Hayya alel-felah | Haydi kurtuluşa |
| 2x | حي علی خير العمل | Hayya ala hayri'l-amel[3] | Haydi işlerin hayırlısına |
| 2x | الله اكبر | Allahu ekber | Allah en büyüktür |
| 2x | لا اله الا الله | Lâ ilahe illallah | Allah'tan başka ilah yoktur |
(***) "Ben tanıklık ederim ki Ali Allah'ın velisidir" sözü Şii ezanına da dahil değildir. Ezan şartı niyetiyle okunursa ezan batıl kabul edilir. Ancak Ali'ye saygı ve sevginin ifadesi olarak okunmasında sakınca görülmez.
Fâtımî-İsmâ‘ilî ezânı
| Kere | Arapça | Okunuşu | Tercümesi[4] |
|---|---|---|---|
| 4x | الله اكبر | Allahu ekber | Allah en büyüktür |
| 2x | اشهد ان لا اله الا الله | Eş-hedu allā ilāhe illa l-Lāh | Allah'tan başka ilah olmadığına tanıklık ederim |
| 2x | اشهد ان محمدا رسول الله | Eş-hedu enne Muhammeden-rasūlu l-Lāh | Muhammed'in Allah'ın elçisi olduğuna tanıklık ederim |
| 2x | اشهد ان مولانا عليا ولي الله | Eş-hedu enne Aliya Veli-ul-Lāh | Ali'nin Allah'ın vekili olduğuna şahadet ederim |
| 2x | حي على الصلاة | Hayya 'ales-salāt | Duaya acele gelin |
| 2x | حي على الفلاح | Hayya 'alel-felāh | Zafere doğru acele edin |
| 2x | حي على خير العمل | Hāyyā 'âla-Khayri'l amel[3] | Her şeyin en yücesine acele edin |
| 2x | محمد و علي خير البشر و عطرة هما خير عطر | Muhammedun -ve- Ali-un Khayr-ul- beşer ve itrât-u- huma khayr-ul-itar[5] | Muhammed ve Ali en yüce insanlar ve onların soyları da en yücelerdendir |
| 2x | الله اكبر | Allahu ekber | Allah en büyüktür |
| 2x | لا اله الا الله | Lā ilāhe illā l-Lāh | Allah'tan başka ilah olmadığına tanıklık ederim |
Fâtımî/İsmâ‘îlî/Davudî Bohra'ya göre Eş-hedu enne Mevlânâ Aliyen Veli ul-Lâh ("Ali'nin Allâh-u Zülcelâl-i vel-İkrâm'ın Vekili olduğuna şahadet ederim") cümlesi ezânda söylenir ama ikâmede yer almaz, ve "Eş-hedu enne Muhammeden-rasūl ul-Lâh" şeklinde ikişer defa tekrarlanır.
Ayrıca "Muhammedun -ve- Ali-un Khayr-ul-beşer ve itrât-u- humâ Khayr-ul-itâr" (Muhammed ve Ali en yüce insanlar ve onların soyları da en yücelerdendir.) denir. Yedinci kısımdaki "Hayya 'âla-Khayri'l-amel" ifadesinden den sonra Eimmet Fatimiyyîn'den beri "İki" kez tekrarlanır. (İkâmede ise bunun yerine yine İki defa "Kad kamatis Salât" denir).
Bundan başka, Muhammed'in ölümünden sonra ezandan çıkarılan "Hayyâ 'âla-Khayri'l amel" de yüksek sesle, onun sünnetine uygun şekilde iki kez söylenir.
Okunuşu
İslam dininde genel kabule göre ezan okurken kıbleye yönelinir. Müezzin, Hayya ales-salah derken sağ tarafa, hayya alel-felah derken sol tarafa döner. Ezanda sesin yükselmesine yardımcı olsun diye iki parmağın uçları ile iki kulağın tıkandığı gözlenir. Ezanda, her cümle arasında bir bekleme yapılır. İkinci cümlelerde ses biraz daha yükseltilir. Buna teressül, irtisal denilir.
Araplardan farklı olarak Türklerde ezan her vakit farklı bir makamda okunur. Buna göre;
Sabah Ezanı: Sabâ makamında,
Öğle Ezanı: Rast makamında,
İkindi Ezanı: Hicaz makamında,
Akşam Ezanı: Segah makamında,
Yatsı Ezanı: Uşşak makamında okunur.
Cuma namazından önce verilen salâ da Hüseynî makamından söylenir.
Ülkelerine göre Ezan
Türkiye'de Ezan
Türkçe ezan
|
1932-1950 arasında okunan Türkçe ezan |
*Sadece sabah ezanında söylenir. |
İlk Türkçe ezan 3 Şubat 1932'de Hafız Rıfat Bey tarafından Fatih Camii'nde okunmuştur. Diyanet İşleri Başkanlığı'nın 18 Temmuz 1932 tarihli bir genelgesi ile de ezanın sadece Türkçe okunmasına karar verilmiştir. Uygulama 16 Haziran 1950 tarihinde kabul edilen kanuna kadar sürmüş olup bu kanun ile ezanın okunmasında kullanılacak dil serbest bırakılmıştır.
İstiklâl Marşı
Türk milli marşının 8. kıtasında ezanın sürekliliği için dua yapılır. Bu kıta şu şekildedir:
Rûhumun senden, ilâhi, şudur ancak emeli;
Değmesin mabedimin göğsüne na-mahrem eli!
Ebedi yurdumun üstünde benim inlemeli.
Bu ezanlar ki şahadetleri dinin temeli,
Tartışmalar ve eleştiriler
Ezanın hoparlör kullanılarak okunması bazı dini yorumlarda uygunsuz karşılanır.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
Genel
- Büyük İslam İlmihali, Ömer Nasuhi Bilmen, Kahraman Yayıncılık
Özel
- ↑ "ezan." Nişanyan Sözlük. Erişim: 24 Eylül 2013
- ↑ Alıntı: Adhan and Iqamah
- 1 2 3 Muhammed Rasūlu l-Lāh'ın vefatı sonrası atıldığı iddia edilen kısım.
- ↑ Alıntı: Adhan and Iqamah
- ↑ Fâtımîler Hâlifeliği Devri'nde eklenen kısım.
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
