Eris (cüce gezegen)

→ Bu maddenin özgün adı 2003 UB313 olup, MediaWiki'ye özgü teknik nedenlerle Eris (cüce gezegen) olarak yazılmıştır.

Eris

HUT tarafından elde edilen, Eris (ortada) ve Dysnomia (ortanın solunda) fotoğrafı.
Keşif
Keşfeden  Michael E. Brown
 Chad Trujillo
 David L. Rabinowitz
Keşif yılı 5 Ocak 2005[1]
Tanımlamalar
MPC tanımlaması 136199 Eris
Küçük gezegen kategorisi cüce gezegen
plütoid
TNO,
SDO,
ikili[2][3]
Yörünge Özellikleri[4]
Dönem 9 Aralık 2014 (JD 2.457.000.5)
Günberi
  • 37,911AB
  • 5,723×109 km
Günöte
  • 97,651AB
  • 14,602×109 km
Yarı büyük eksen (a)
  • 67,781AB
  • 10,166×109 km
Dışmerkezlik (e) 0,44068
Yörünge süresi (P) 558,04 y
Yörünge süresi (P) 203 830 g
Ortalama yörünge hızı 3,4338 km/sn
Ortalama anomali 204,16°
Yörünge eğikliği (i) 44,0445°
Yükselen düğüm boylamı (Ω) 35,9531°
Enberi açısı (ω) 239,18°
Uydular Dysnomia
Fiziksel özellikler
Ortalama yarıçap 1.163±6 km[5][6]
Yüzey alanı 17.000.000 km2
Kütle
  • (1,67 ± 0,02)×1022 kg[7]
  • 0,0028 M⊕
  • 0,23 ML
Yoğunluk 2,52 ± 0,05 g/cm3[5][8]
Yerçekimi
Kurtulma hızı 1,384 km/sn
Yıldız dönme süresi 25,9 ± 8 saat[4]
Beyazlık (albedo) 0,96 +0,09−0,04[5]
Yüzey sıcaklığı 42,5 K
Asteroit tayf sınıfı B−V=0.78, V−R=0.45[9]
Görünür parlaklık  (V) 18,7[10]
Mutlak parlaklık  (V) −1,2 ± 0,3[4]
Açısal çap 40 mili-yay saniye[11]
Zaman aralıklı çekilen fotoğraflar Eris'in yıldızlardan oluşan fondaki hareketini göstermektedir.

Eris (2003 UB313), Plüton cüce gezegeninden çok az küçük olan Neptün ötesi cisim.[12]

Palomar Gözlemevi merkezli keşif ekibi, NASA ve bazı basın organları tarafından Güneş Sistemi'nin onuncu gezegeni olarak tanımlanmaktaydı. Uluslararası Astronomi Birliği, Ağustos 2006'da, Eris'in de durumunu netleştirecek olan, "gezegen" teriminin tanımını yayınladıktan sonra, gezegen olmadığına karar verildi. Onun yerine Plüton, Haumea, Makemake ve Ceres ile birlikte cüce gezegen sıfatını aldı.

Kaliforniya Teknoloji Enstitüsü'nden Michael E. Brown başkanlığındaki ekip, Hubble Uzay Teleskopu ile Temmuz 2005'te Dünya'dan 15 milyar km ötede bir gezegen tespit ettiğini açıklamış ve gezegene gayriresmi olarak "Xena" (Zeyna) adını vermişti. Teleskop Zeyna'nın çapını 2.389 km olarak ölçmüştür. Daha sonra 2015 yılında Plüton'a ulaşan New Horizons (Yeni Ufuklar) uzay sondasının yaptığı gözlemler sonucu, "Xena" (Zeyna)'nın çapının 2326 km olduğu ve Plüton'dan büyük değil ondan çok az küçük olduğu anlaşılmıştır.[13] 2005 yılında yapılan gözlemlerde Eris'in bir uydusu bulunduğu keşfedilmiştir ve bu uyduya Dysnomia adı verilmiştir.

Eris'in yörüngesi, Güneş Sistemi'ndeki diğer gezegenlerin yörüngesel düzlemine 45 derece eğik konumda bulunuyor. Bu eğim yüzünden 2005 yılına kadar gözlerden uzak kaldığı düşünülen Eris, Güneş'in çevresindeki turunu 560 yılda tamamlıyor.

Kaynaklar

  1. ↑ Brown, Mike (2006). "The discovery of 2003 UB313 Eris, the largest known dwarf planet". 10 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140910100339/http://www.gps.caltech.edu/~mbrown/planetlila/. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2007.
  2. ↑ "List Of Centaurs and Scattered-Disk Objects". Minor Planet Center. 6 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20151106231917/http://www.minorplanetcenter.org/iau/lists/Centaurs.html. Erişim tarihi: 10 Eylül 2008.
  3. ↑ Buie, Marc (6 Kasım 2007). "Orbit Fit and Astrometric record for 136199". Deep Ecliptic Survey. 26 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140926183835/http://www.boulder.swri.edu/~buie/kbo/astrom/136199.html. Erişim tarihi: 8 Aralık 2007.
  4. 1 2 3 "JPL Small-Body Database Browser: 136199 Eris (2003 UB313)". http://ssd.jpl.nasa.gov/sbdb.cgi?sstr=Eris. Erişim tarihi: 23 Kasım 2014.
  5. 1 2 3 Sicardy, B.; Ortiz, J. L.; Assafin, M.; Jehin, E.; Maury, A.; Lellouch, E.; Gil-Hutton, R.; Braga-Ribas, F. ve diğ. (2011). "Size, density, albedo and atmosphere limit of dwarf planet Eris from a stellar occultation". European Planetary Science Congress Abstracts 6: 137. Bibcode 2011epsc.conf..137S. http://meetingorganizer.copernicus.org/EPSC-DPS2011/EPSC-DPS2011-137-8.pdf. Erişim tarihi: 14 Eylül 2011.
  6. ↑ Beatty, Kelly (Kasım 2010). "Former 'tenth planet' may be smaller than Pluto". NewScientist.com. Sky and Telescope. 27 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150527202508/http://www.newscientist.com:80/article/dn19697-former-tenth-planet-may-be-smaller-than-pluto.html. Erişim tarihi: 17 Ekim 2011.
  7. ↑ Brown, Michael E.; Schaller, Emily L. (15 Haziran 2007). "The Mass of Dwarf Planet Eris". Science 316 (5831): 1585. Bibcode 2007Sci...316.1585B. DOI:10.1126/science.1139415. PMID 17569855.
  8. ↑ Beatty, Kelly (7 Kasım 2010). "Eris Gets Dwarfed (Is Pluto Bigger?)". Sky & Telescope (News Blog). http://www.skyandtelescope.com/community/skyblog/newsblog/106861063.html. Erişim tarihi: 17 Ekim 2011.
  9. ↑ Snodgrass, C.; Carry, B.; Dumas, C.; Hainaut, O. (Şubat 2010). "Characterisation of candidate members of (136108) Haumea's family". Astronomy and Astrophysics 511: A72. arXiv:0912.3171. Bibcode 2010A&A...511A..72S. DOI:10.1051/0004-6361/200913031.
  10. ↑ "AstDys (136199) Eris Ephemerides". Department of Mathematics, University of Pisa, Italy. 12 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20120312102819/http://hamilton.dm.unipi.it/astdys/index.php?pc=1.1.3.0&n=Eris. Erişim tarihi: 23 Kasım 2014.
  11. ↑ Bertoldi, F.; Altenhoff, W.; Weiss, A.; Menten, K. M.; Thum, C. (2 February 2006). "The trans-Neptunian object UB313 is larger than Pluto". Nature 439 (7076): 563–564. Bibcode 2006Natur.439..563B. DOI:10.1038/nature04494. PMID 16452973.
  12. ↑ http://hubblesite.org/newscenter/newsdesk/archive/releases/2006/16/
  13. ↑ "How Big Is Pluto? New Horizons Settles Decades-Long Debate". NASA. 2015. 5 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20151005032242/http://www.nasa.gov:80/feature/how-big-is-pluto-new-horizons-settles-decades-long-debate/. Erişim tarihi: 13 Temmuz 2015.

Dış bağlantılar

Eris
Keşif
Uydu
Sınıflandırma
Diğer konular
This article is issued from Vikipedi - version of the 5/1/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.