Barkan

Death Valley'de (Kaliforniya) barkan kumulu
Namib Çölü'ndeki barkan kumulu.

Barkan, tek yönden esen bir egemen rüzgarın etkisiyle oluşan yarımay biçimli kumul.

En yaygın kumul türlerinden biridir; dünyanın bütün kum çöllerinde oluşur. Barkanların rüzgarüstü (rüzgara bakan) yamacı dışbükeydir. Yarımayın sivri uçları rüzgarın yönünü ve kumun yanlardan ilerleyişinin bitiş noktasını gösterir. Kumulun rüzgara bakan yamacı yumuşak eğimli, rüzgaraltı yamacı ise daha diktir. Barkanların yüksekliği 9–30 metres (30–98 ft) 'yi, rüzgara dik taban eni ise 370 metre (1,210 ft)'yi bulur. Rüzgarüstü yamaçtaki aşınmalar ve rüzgaraltı yamaçtaki çökelmeler sonucu, barkanlar zamanla yer değiştirir. Bu oynama yılda yaklaşık 1 m ile 100 m arasında değişir. Genellikle tekil kumul grupları biçiminde olan barkanlar, egemen rüzgar yönündeki bir düzlük boyunca uzayan zincirler de oluşturabilir.

Barkan, adını aldığı Türkistan gibi iç kesimlerdeki açık çöl bölgelerinin tipik özelliğini oluşturur. Bu sözcüğü 1881'de Rus doğabilimci Alexander von Middendorff'un bilimsel literatüre kazandırdığı kabul edilir.[1]

Barchan kumulunun Mars yüzeyinde de ince atmosferin yarattığı rüzgar sonucu var olduğu keşfedilmiştir.[2]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ↑ Encyclopædia Britannica Fifteenth Edition
  2. ↑ Nemiroff, R.; Bonnell, J. (3 Mart 2008). "Sand Dunes Thawing on Mars". Astronomy Picture of the Day, NASA. http://apod.nasa.gov/apod/ap080303.html.
This article is issued from Vikipedi - version of the 11/25/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.