Şorca

Şorca, Şor Türkçesi
Шор тили, Тадар тили
Ana dili olanlar Rusya, Kemerovo
Konuşan sayısı 2.840 kişi, 50'si bir dilli (2010 yılı)[1]  (tarih gerekli)
Dil aileleri
Varsayılan
  • Şorca, Şor Türkçesi
Dil kodları
ISO 639-1 -
ISO 639-2 tut
ISO 639-3 cjs

Şorca veya Şor Türkçesi (Шор тили), Şorlar tarafından konuşulan Türk lehçelerinin Sibirya öbeğine ait kolu, çağdaş Türk yazı dillerinden biridir. Tuva Türkçesine büyük benzerlik gösterir. Hakas Türkleri gibi kendilerine Tadar (Tatar) kişi demektedirler. Rusya'nın Kemerovo bölgesinde 2.840 (2010 yılı)[1] kişi konuşmaktadır. Günümüzde Şorca Kemerovo Üniversitesi'nde öğretilmektedir.

Alfabe

Şorcanın alfabesi 19. yüzyılın ortalarında Rus Hıristiyan misyonerleri tarafından oluşturulmuştur. 1929-1938 yılları arasında Latin alfabesi kullanan Şorlar, sonra tekrar Sovyet-Rus yönetiminin baskısı ile Kiril Alfabesi'ne geçirilmişlerdir.

Şor alfabesinde şu harfler vardır: А Б В Г Д Е З И Й К Қ Л М Н О Ö П Р С Т У Ӱ Ф Х Ч Ш Ы Э Я

А а Б б В в Г г Ғ ғ Д д Е е Ё ё
Ж ж З з И и Й й К к Қ қ Л л М м
Н н Ң ң О о Ö ö П п Р р С с Т т
У у Ӱ ӱ Ф ф Х х Ц ц Ч ч Ш ш Щ щ
Ъ ъ Ы ы Ь ь Э э Ю ю Я я

Transkripsiyon

А а B b V v G g Ğ ğ D d Е е YO yo
J j Z z İ i Y y K k Q q L l M m
N n Ñ ñ* О о Ö ö P p R r S s Т t
U u Ü ü F f Х х** Ț ț Ç ç Ş ş ŞÇ şç
sert iş. I ı yum. iş. E e YU yu YA ya

*'Ñ' nazal n'dir. Nazal n Türkiye Türkçesi'nin ağızlarında da bulunabilir. Birçok Türk lehçesinde vazgeçilmez bir ses olarak önemini korur.

**X, İngiliz alfabesindeki x değildir. 'X' geniz h'sidir (hırıltılı h).

Yıllara göre Şor alfabesi

Kirilce Latince Kirilce
1885 1927-1930 1930-1938 1938-1980 1980–günümüz alfabesi
А а A a A a А а А а
Б б Б б B в Б б Б б
В в В в V v В в В в
Г г Г г G g Г г Г г
Г г Г г Ƣ ƣ Г г Ғ ғ
Д д Д д D d Д д Д д
Е е Е е Е е Е е
Ё ё
Ж ж Ж ж Ƶ ƶ Ж ж Ж ж
З з З з Z z З з З з
И и, I i, Ѵ ѵ И и I i, Į į И и И и
Й й Й й J j Й й Й й
К к К к K k К к К к
К к К к Q q К к Қ қ
Л л Л л L l Л л Л л
М м М м M m М м М м
Н н Н н N n Н н Н н
Ҥ ҥ Ҥ ҥ N̡ n̡ Нъ нъ Ң ң
О о О о О о О о О о
Ӧ ӧ Ө ө Ө ө Ӧ ӧ Ӧ ӧ
П п П п P p П п П п
Р р Р р R r Р р Р р
С с С с S s C c C c
Т т Т т T t Т т Т т
У у У у U u У у У у
Ӱ ӱ Ӱ ӱ Y y Ӱ ӱ Ӱ ӱ
Ѳ ѳ Ф ф F f Ф ф Ф ф
Х х Х х Х х Х х
Ц ц Ц ц Ц ц Ц ц
Ч ч, J j Ч ч C c Ч ч Ч ч
Ш ш Ш ш Ş ş Ш ш Ш ш
Щ щ Щ щ Щ щ
ъ ъ ъ
Ы ы Ы ы Ь ь Ы ы Ы ы
ь ь ь ь
Э э Э э Ə ə, Е е Э э Э э
Ю ю Ю ю Ю ю Ю ю
Я я Я я Я я Я я

Morfoloji

Bütün Türk Diyalekt (lehçe) ve şivelerinde olduğu gibi yani Tüm Türk dillerindeki özellikler gibi zümre, sınıf, cinsiyet, kategori ayrımı yoktur. Çoğluk eki kelimeye göre ayarlanır, bu ekler (-lar/-ler, -nar/-ner, -tar/-ter), ekleridir.

Metinler

Туған черим – Тағлығ Шор.
Чатқан чуртум ырыстығ чурт.
Туған ичем – Қудайдығ иче.
Чатқан ÿгем чарық ÿге.
Туған черимде – ақ чачықтар.
Чатқан черимде – кöк тегри[2].

Tuğan çerim- Tağlığ Şor.
Çatqan çurtum ırıstığ çurt.
Tuğan içem- Qudaydığ içe.
Çatqan ügem çarıq üge.
Tuğan çerimde - aq çaçıqtar.
Çatqan çerimde- Kök Tegri.[3]

Kaynakça

  1. 1 2 "Ethnologue". Ethnologue. 12 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160612221812/http://www.ethnologue.com/language/cjs.
  2. ↑ http://shortop.ru/teksty-na-shorskom-yazyke-prilozhenie-1
  3. ↑ http://shoriya.ngpi.rdtc.ru/

Dış bağlantılar

This article is issued from Vikipedi - version of the 9/17/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.