Türkiye tarihi
Türkiye tarihi veya Türk Anadolu ve Rumeli tarihi, 1071 yılındaki Malazgirt Savaşı veya Büyük Selçuklu Devleti'nin Anadolu'ya giriş tarihinden günümüze kadar olan süreçtir. Bu süreçte Anadolu ve Rumeli'deki Türk tarihi dönemlere ayrılabilir.
İlk Akınlar ve Büyük Selçuklu Devleti Dönemi
Selçuk Bey'in torunları Tuğrul ve Çağrı Bey, Büyük Selçuklu Devleti'ni kurdular. 1018 yılında Azerbaycan üzerinden Anadolu kapılarına dayandılar. 1048 yılında Bizans ile Gürcülerin gücü Pasinler Savaşı ile sınandı.
Pasinler Savaşı
1048 yılında yapılan Pasinler savaşı, Malazgirt Savaşı'na zemin olmuş ve Bizans'ın doğu Anadolu kolunu kırmıştır. Daha sonra Anadolu'da Kars, Ani, Ardahan, Kemah, Çoruh, Van, Erzurum, Bayburt yerleri kesin olmamakla ele geçirildi.
Malazgirt Savaşı
1071 yılında Malazgirt ovasında yapılan savaş, Türklerin Anadolu'ya giriş tarihi sayılır. Savaş sonrası "Turan" taktiği ile yenilen Bizanslılar ile (IV. Romanos Diogenes) antlaşma yapılmış. Esir düşen Kral böylece serbest bırakılmıştır. Lakin 4. Romen Diojen'in otoritesinin yok olmasıyla antlaşma geçersiz oldu. Bunun üzerine Sultan Alp Arslan komutanlarına Anadolu'yu fethetmelerini buyurdu. Böylece Birinci Beylikler Dönemi başladı.
Birinci Beylikler Dönemi
Büyük Selçuklu Devleti hükümdarı Sultan Alp Arslan'ın komutanlarına Anadolu'yu fethetmelerini buyurması üzerine başlayan, devletin önemli komutanlarının Anadolu'da hüküm sürdüğü dönemdir. Büyük Selçuklu Devleti'nin zayıflayıp, Anadolu Selçuklu Devleti'nin güçlenmesiyle son bulur. Beylikler döneminde Büyük Selçuklu'nun zayıflamasıyla beyler arasında kavgalar çıkmaya başlamış ve siyasal birliğin sağlanması gerekmiştir. Bu durumda Anadolu Selçuklu Devleti kurulmuştur.
- Danişmendli Beyliği
- Saltuklu Beyliği
- Mengüçlü Beyliği
- Artuklu Beyliği
- Ahlatşahlar Beyliği
- Çaka Beyliği
- Dilmaçoğulları Beyliği
- Çubukoğulları Beyliği
- İnaloğulları Beyliği
- Erbil Beyliği
- Ahlatşahlar Beyliği
Danişment Beyliği
Malazgirt Savaşı'nda da önemli rol oynamış komutanlardan Danışment Gazi'nin 1080 yılında kurduğu beyliktir. Sivas merkez olmak üzere sırf kendi hükümranlığında Çorum, Tokat, Niksar, Amasya, Kayseri, Develi, Zamantı şehir ve bucaklar ele geçirilmiştir. Beylik kısa sürede büyüyüp genişleyerek devlet seviyesine gelecek iken çeşitli iç karışıklıklar yüzünden son bulmuştur. Danışmend'in oğlu öldüğünde torunu Zünnun, diğer oğulları Yağıbasan ve Aynüddevle arasında kavgalar oldu.Zünnun kendini Kayseri'de, Yağıbasan Sivas'ta, Aynüddevle de Elbistan'da melik ilan etti. Anadolu Selçuklu Sultanı'nın Zünnun'u desteklemesi üzerine Yağıbasan Sivas'ı terketti. Danişment Beyliği daha sonra 1175 yılında sona erdirildi.
Saltuklu Beyliği
Malazgirt Savaşı'nda gazi olmuş Saltuk Bey'in 1092 yılında Erzurum'da kurduğu beyliktir. Gürcüler ve Trabzon Rum Devleti'ne karşı büyük başarılar göstermiş. Rükneddin Süleyman Şah'a sefere katılmayınca şah tarafından 1202'de sona erdirilmiştir.
Artuklu Beyliği
Artuk Bey'in kurduğu beyliktir. Daha sonra üç kola ayrılmış, oğlu Sökmen Bey'in kolu ayrı beylik olmuş asıl Artuklu Beyliği iki kol olmuştur. Mardin ve Harput bölgelerinde kurulan bu kollar Malazgirt Savaşı'nda da komutan olmuş İlgazi Bey ve Mardin kolundan kopan İmameddin Ebubekir'dir. Mardin kolunun kurucusu İlgazi Bey'dir. Anadolu Selçuklu, Eyyubi ve Moğol hakimiyetine girmişler, 1409 yılında Karakoyunlular tarafından yıkılmışlardır. Harput kolunun kurucusu Melik İmameddin Ebubekir'dir. 1224 yılında I. Alaaddin Keykubat, Harput'u alarak bu kola son vermiştir.
Çaka Beyliği
Bizans'a esir düşmüş Çaka Bey, Bizans sarayında yaşamış; hükümdarın dikkatini çekmiş biriydi. Yeni hükümdar gelince serbest kalarak İzmir'i almış. İlk Türk deniz filosunu kurmuş ve ilk defa İstanbul'u kuşatmaya yaklaşmış bey de Çaka Bey'dir. Bizans kültürünü de bilen Çaka Bey'in Çanakkale ve çevresini de fethederek İstanbul'u fethetmeye gelmesi üzerine Anadolu Selçuklu Sultanı I.Kılıç Arslan, Bizans tarafından kışkırtılmış ve Çaka Bey öldürtülmüştür.
Anadolu Selçukluları Dönemi
Ana Madde: Anadolu Selçukluları
Anadolu Selçuklu Devleti veya Türkiye Selçuklu Devleti tarihine Anadolu Selçuklu Sultanları maddesindeki sayfalardan öğrenebilirsiniz.
İkinci Beylikler Dönemi
Anadolu Selçuklu Devleti, göç eden Türkmen Beylerini uç bölgelere yerleştirirdi. Merkezden uzak kalan bu bölgeler hem bu sayede korunuyor hem de otorite sağlanıyordu. Moğol İstilası ve Kösedağ Savaşı'ndan sonra beylikler Anadolu Selçuklu Devleti'nden bağımsız kaldılar. Böylece Anadolu'da siyasi birlik bozuldu. Ayrıca Moğollar, Anadolu Selçuklu'nun yıkılmasıyla Eretna Devleti'ni kurmuşlardır.
- Karamanoğulları(Daha sonra devlet olmuştur.)
- Osmanoğulları(daha sonra imparatorluk olmuştur.)
- İnançoğulları
- Candaroğulları
- Aydınoğulları
- Karesioğulları
- Menteşeoğulları
- Sahipataoğulları
- Pervaneoğulları Beyliği
- Taceddinoğulları Beyliği
- Kutluşahlar
- Bafra
- Çobanoğulları
- Taşanoğulları Beyliği
- Dobruca
- Germiyanoğulları
- Hamitoğulları
- Saruhanoğulları
- Tekeoğulları
- Ramazanoğulları
- Dulkadiroğulları
- Kadı Burhaneddin Ahmed Devleti
- Eşrefoğulları
- Canikoğulları
Bu beyliklerden Söğütteki uç beyliği olan Osmanoğulları Beyliği izlediği yol ile kısa sürede büyümüş; Beylik, Devlet ve daha sonra İmparatorluk olmuştur.
Osmanlı İmparatorluğu Dönemi
Anadolu'da 700 yıllık bir tarihi sahip olan bu devlettin uzun döneminde Anadolu ile ilgili olaylar şunlardır:
- 1345:Karesi Beyliği ele geçirilmiştir.
- 1354:Rumeli'ye ilk defa ayak basılmış, bundan sonra Rumeli de Anadolu'nun bir parçası gibi anılacak çok az yerde birbirlerinden ayrılacaklardır.
- 1356:Gelibolu alınmıştır.
- 1363:Edirne, Sazlıdere Savaşı'nda alınmıştır.
- 1374:Akşehir, Beyşehir, Seydişehir, Karacaağaç alınmıştır.
- 1378:Kütahya, Simav, Tavşanlı Germiyanoğulları'ndan çeyiz olarak alınmıştır.
- 1398:Akçay Muharebesi ile Karamanoğulları Beyliği son bulmuştur.
- 1399:Kadı Burhaneddin öldürülmüş ve Sivas, Tokat, Kayseri alınmıştır.Bir-iki yıl sonra Malatya, Memlüklülerden alınmıştır. Yakın sürede Divriği kalesi ve çevresi ele geçirilerek siyasi birlik sağlanmıştır.
- 1402:Ankara Savaşı yapıldı. Osmanlılar ilk defa yenildi.
Ankara Savaşı ve Fetret Devri
- Ana Madde: Ankara Muharebesi
- Ana Madde: Fetret Devri
Yıldırım Bayezıd'ın siyasi birliği sağlaması ile Anadolu'daki tek engeli Eretna Hükümdarı Timur olmuştur. Osmanlı'dan kaçan Türk beylikleri Timur'a; Akkoyunlu hükümdarı ve Celayir sultanlarının Osmanlı'ya sığınması bu savaşın başlangıcı olmuş; iki devlet karşı karşıya gelmiştir. 14 saat sürmüş olan savaşın sonunda Çelebiler ve Sadrazam kaçmış, Yıldırım Bayezıd çember etrafına alınarak çarpışırken üzerine ağ atılarak yakalanmıştır.
Böylece Fetret Devri veya Bunalım Dönemi başlamıştır. Padişahın dört oğlu (İsa, Musa, Mehmet, Süleyman) arasında kavgalar çıkmıştır. Kavgayı Çelebi Mehmet kazanmıştır. Dönemde Türkiye Siyasi Birliği bozulmuştur.
Çelebi Mehmet'in dönemi Türk siyasi birliğini sağlamak için geçmiş, Koca Murad da bunu sağlamıştır.
- 1453: İstanbul fethedilmiş. Ve bugünkü Türkiye sınırları içerisine girmiştir.
- 1460: Amasra ve Sinop fethedilmiştir.
- 1461: Trabzon Rum Devleti yıkılmış, Trabzon ve çevresi ele geçirilmiştir.
- 1466: Konya Karaman Devleti'nden alınarak Karamanlılar siyasi tarihten tamamen çekilmişlerdir.
- 1479: Fatih Mehmet'in Ege'de fethettiği adalar; Taşoz, Eğriboz, Limni, Semadirek, İmroz, Midilli ve Tenedos’dur.
- 1481: Cem Sultan meselesi yaşandı.
Zaman dizini
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||
| ||||||||||||||