Roman Polanski

Roman Polanski (d. 18 Ağustos 1933, Paris), Polonyalı aktör, yönetmen, yapımcı ve senarist.

Yaşamı

Polanski, 1933'te Polonyalı bir Yahudi ile bir Rus göçmeninin oğlu olarak Paris’te dünyaya geldi. Üç yaşında ailesi ile birlikte Krakov’a taşındı. 1940’ta şehrin Almanlar tarafından işgal edilmesinin ardından ailesi bir toplama kampına gönderildi.

Naziler tarafından götürülmesinden hemen önce babasının sayesinde kaçmayı başaran Polanski, iyiliksever Katolik ailelerin yardımı sayesinde hayatta kalmayı başarır. Annesi Auschwitz’de ölür. Kamptan sağ olarak kurtulmayı başaran babası, oğluyla birlikte Krakov’a döner. Babasının tekrar evlenmesi üzerine, artık bir yetişkin olan Polanski evden ayrılır. Babası, Polanski’yi bir teknik okula gönderir. 1950’de bir sinema okuluna devam etmek üzere okulu terk eder. Aynı zamanda, Krakov tiyatrosunda aktör olarak işe başlar. İlk sahneye çıkışı, 1954’te Andrezj Wajda’nın “Pokolenie / Bir Kuşak”ı ile olur.

1954’te Lodz’un ünlü Devlet Film Okulu’nda yönetmenlik bölümüne girer, üç yıl sonra öğrencilik döneminin ilk filmi olan “Rozbijemy Zabawe/ Break Up The Party” yi çeker.

İlk tanınan filmi 1962’de çektiği “ Knife in The Water - Suda Bıçak” olur. Bu filmde senaryo üzerinde kendisi çalışmıştır. Sonraki iki filmini çekmek üzere Birleşik Krallık'a giden yönetmenin burada yaptığı ilk film olan “ Repulsion - Tiksinti”, parlak bir başarı elde edemez. Filmin, yönetmenin en çok sevdiği filmi olduğu söylenir. Polanski’nin Hollywood’a ayak basışı, 1968’de çektiği korku filmi “Rosemary’s Baby- Rosemary'nin Bebeği ” ile olur. Önceki eserlerinde olduğu gibi bu filmde de yönetmen, uğursuzluklara işaret eden bir dehşet havası yaratır.

Bir sonraki filmi Macbeth, bir Shakespeare uyarlamasıdır. İkinci karısı Sharon Tate’in Manson Ailesi tarafından canicesine öldürülmesinin hemen ardından çekilmesi, yönetmenin hissettiği acı ve şiddetin filme yansımasına sebep olmuştur.

Bu filmin ardından kılık değiştiren yönetmen, İtalya’ya gidip bir seks komedisi çeker. Ardından, en iyi filmlerinden biri sayılan “Chinatown”u çekmek üzere tekrar Hollywood’a döner (1974). Film, Polanski’ye bir Oskar, bir de İngiliz Akademi Ödülü getirir. 1976 yılında çektiği heyecan verici ve gerçeküstü “The Tenant- Kiracı” ile başarıları devam eder. Uğursuz, paranoyak bir delilik, suistimal ve intikam hikâyesini anlatan filmin Polanski’nin Paris’e geldiği ilk yıllarda yaşadığı mahallede çekildiği söylenir. Bu film aynı zamanda "apartman üçlemesinin" Repulsion ve Rosemary'nin Bebeği'nden sonraki üçüncü ve son filmi olma özelliğini taşımaktadır.

Tutuklama kararı

Polanski 13 yaşındaki bir kıza hukuken tecavüzden (ki bu olayın Jack Nicholson'un evinde vuku bulduğu rivayet edilir) suçlu bulunur. Bu olayın ardından ABD'deki tutuklama kararı nedeniyle Paris’e yerleşir ve Fransız vatandaşlığına geçer. Fransız otoriteler yönetmeni iade etmezler. 1979 yılına kadar da film yapmaz. Thomas Hardy’nin bir romanından uyarlanan üç saat uzunluğundaki “Tess” (17 yaşındaki Nastassja Kinski filmde rol alacaktır.), Fransa’da o zamana kadar çekilen en pahalı film olur. Polanski, bunun karşılığını bir Oskar ödülü ve Cesar’da en iyi yönetmen ödülüyle alacaktır.

Bir sonraki filmi olan “Pirates-Korsanlar” (1986) ise tam bir hayal kırıklığı yaratır. 1987’de çektiği ve Harrison Ford’un rol aldığı gerilim filmi “Frantic” de ne eleştirmenlerden, ne de işin ticari kısmıyla ilgilenenlerden olumlu puan alabilmiştir. 1992’de “ Bitter Moon - Acı Ay” u çeker ama beğenilmez. Polanski eleştirmenlerin övgüsünü ancak 1994’te çektiği “ Death and the Maiden” ile kazanabildi. Ariel Dorfman’ın oyunundan uyarlanan filmde Ben Kingsley ve Sigourney Weaver başrol oyunculuğu yaptılar. İki yıl sonra deneysel bir çalışma olan “Gli Angeli”ye imza atan yönetmen, 1999’da “The Ninth Gate- Dokuzuncu Kapı” ile esrarlı gerilim filmlerine dönüş yaptı.

Yönetmen, 2002 yılında, kendi yaşam-öyküsünün aynası niteliğindeki Piyanist'i çekti. II. Dünya Savaşı sırasında, Varşova'nın varoş sokaklarında yaşam savaşı veren bir adamın hikâyesini konu alan film, 55. Cannes Film Festivali'nde Altın Palmiye Ödülü'ne layık görüldü.

2005 yılında ise Charles Dickens'in Oliver Twist romanını filme çekmiştir. Hikâye, 19. yüzyılda, yetim bir çocuğun, Londra sokaklarında yaşamak zorunda kaldığı sefilliği anlatır.

Filmleri

Yönetmen olarak

• Zaczarowany rower (Magical Bicycle) (1955)
• Morderstwo (A Murderer) (1957)
• Uśmiech zębiczny (A Toothful Smile) (1957)
• Rozbijemy zabawę (Break Up the Dance) (1957])
• Dwaj ludzie z szafą (Two Men and a Wardrobe) (1958)
• Lampa (The Lamp) (1959)
• Gdy spadają anioły (When Angels Fall) (1959)
• Le Gros et le maigre (The Fat and the Lean) (1960)
• Ssaki (Mammals) (1961)
• Noz w wodzie(Knife in the Water) (1962)
• Les plus belles escroqueries du monde (The Beautiful Swindlers, "La rivière de diamants) (1964)
• Repulsion (1965)
• Cul-de-Sac (1966)
• The Fearless Vampire Killers (Dance of the Vampires) (1967)
• Rosemary'nin Bebeği (1968)
• Macbeth (1971)
• What? (Diary of Forbidden Dreams) (1973)
• Chinatown (1974)
• Le Locataire (The Tenant) (1976)
• Tess (1979)
• Pirates (1986)
• Frantic (1988)
• Bitter Moon (1992)
• Death and the Maiden (1994)
• Dokuzuncu Kapı (1999)
• The Pianist (2002)
• Oliver Twist (2005)
• To Each His Cinema (2007)
• Pompeii (2008)
• The Ghost Writer (2010)
• Acımasız Tanrı (2011)
• A Therapy (kısa film) (2012)
• La Vénus à la fourrure (Venus in Fur) 2013

Oyuncu olarak

• Trzy opowieści (Three Stories) - Genek 'The Little' rolünde (1953)
• Zaczarowany rower (Magical Bicycle) - Adas (1955)
• Rower (Bicycle) - Bisiklet satın almak isteyen genç çocuk (1955)
• Pokolenie (A Generation) - Mundek (1955)
• Nikodem Dyzma - Oteldeki Genç (1956)
• Wraki ( The Wrecks) (1957)
• Koniec nocy ( End of the Night) - Little One (1957)
• Dwaj ludzie z szafa (Two Men and a Wardrobe) Bad boy (1958)
• Zadzwońcie do mojej żony ? (Call My Wife) Dansçı (1958)
• Gdy spadają anioły (When Angels Fall Down) - Yaşlı Kadın (1959)
• Lotna - Müzisyen (1959)
• Zezowate szczęście (Bad Luck) - Jola's Tutor (1960)
• Do widzenia, do jutra (Good Bye, Till Tomorrow) - Romek (1960)
• Niewinni czarodzieje - (Innocent Sorcerers) -Dudzio (1960)
• Ostrożnie, Yeti! (Beware of Yeti!) (1961)
• Gros et le maigre, Le (The Fat and the Lean) - The Lean (1961)
• Samson (1961)
• Knife in the Water (Nóż w wodzie) - Delikanlı-Seslendirme (1962)
• Repulsion - Kaşıkla Oynayan (1965)
• The Fearless Vampire Killers - Alfred, Abronsius'un Asistanı (1967)
• The Magic Christian - Yalnız başına içki içen adam (1969)
• What? - Mosquito (1972)
• Blood for Dracula (Andy Warhol) - Tavernadaki adam (1976)
• Chinatown Bıçaklı Adam (1974)
• Locataire, Le (The Tenant) - Trelkovsky (1976)
• Chassé-croisé (1982)
• En attendant Godot (TV) - Lucky (1989)
• Back in the U.S.S.R. - Kurilov (1992)
• Pura formalità , Una (A Pure Formality) - Inspector (1994)
• Grosse fatigue (Dead Tired) - Roman Polanski (1994)
• Hommage à Alfred (Tribute to Alfred Lepetit) (2000)
• The Revenge (Zemsta) - Papkin (2002)
• Rush Hour 3 - Detective Revi (2007)
• Caos calmo (Quiet Chaos) - Steiner (2008)

Ödüller ve Adaylıklar

Yıl	Ödül	Kategori	Sonuç
1963	Academy of Motion Picture Arts and Sciences	En iyi yabancı dilde film (Knife in the Water)	Adaylık
1968	Academy of Motion Picture Arts and Sciences	En iyi ekran uyarlaması (Rosemary's Baby)	Adaylık
1974	Academy of Motion Picture Arts and Sciences	Yönetmen için Akademi Ödülü (Chinatown)[1]	Adaylık
1974	Altın Küre Ödülleri	En iyi yönetim (Chinatown)	Ödül Kazandı
1974	British Academy of Film and Television Arts	En iyi yönetim (Chinatown)	Ödül Kazandı
1979	César Ödülleri	En iyi görüntü (Tess)	Ödül Kazandı
1979	César Ödülleri	En iyi yönetme (Tess)	Ödül Kazandı
1979	Academy of Motion Picture Arts and Sciences	En iyi yönetim (Tess)[2]	Adaylık
1979	Altın Küre Ödülleri	En iyi yabancı film (Tess)	Ödül Kazandı
1979	Altın Küre Ödülleri	En iyi yönetim (Tess)	Adaylık
2002	2002 Cannes Film Festivali Palme d'Or (Altın Palmiye) ödülü	En iyi fim (Piyanist)	Ödül Kazandı
2002	Academy of Motion Picture Arts and Sciences	En iyi yönetmen (Piyanist)	Ödül Kazandı
2002	Académie des Arts et Techniques du Cinéma	En iyi film (Piyanist)	Ödül Kazandı
2002	Académie des Arts et Techniques du Cinéma	En iyi yönetmen (Piyanist)	Ödül Kazandı
2004	Karlovy Vary Uluslararası Film Festivali	Dünya sinemasına sanatsal katkılarından dolayı Kristal Küre ödülü	Ödül Kazandı
2009	Zürih Film Festivali Altın İkon Ödülü	Yaşam boyu başarı[3]	Ödül Kazandı

Kaynakça

Dış bağlantılar

• Polanski, IMDB
• Roman Polański, culture.pl (İngilizce)