Milliyetçi Hareket Partisi
| Milliyetçi Hareket Partisi | |
|---|---|
 | |
| Kısaltma | MHP |
| Genel başkan | Devlet Bahçeli |
| Genel sekreter | İsmet Büyükataman |
| Sözcü | Hakkı Öznur |
| Kurucu | Alparslan Türkeş |
| Slogan(ları) | Ülkenin geleceğine oy ver |
| Kuruluş tarihi |
9 Şubat 1969) 24 Ocak 1993) (yeniden kuruluş) |
| Birleşme |
Aydınlık Türkiye Partisi 11 Nisan 2010 |
| Bölünme |
Büyük Birlik Partisi 29 Ocak 1993 Aydınlık Türkiye Partisi 27 Kasım 1998 |
| Öncülü |
Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi (1969 için) Milliyetçi Çalışma Partisi (1993 için) |
| Merkez | Balgat, Ankara[1] |
| Gençlik kolu | Ülkü Ocakları |
| Üyelik (2015) |
 440.169[2] |
| İdeoloji |
Türk milliyetçiliği Ülkücülük Dokuz Işık |
| Siyasi pozisyon | Sağ |
| Resmî renkleri | Kırmızı, beyaz |
| TBMM |
39 / 550 |
| Büyükşehir Belediye Başkanlığı |
3 / 30 |
| Belediye Başkanlığı |
166 / 1.351 |
| İl Genel Meclisleri |
174 / 1.251 |
| Belediye Meclisleri |
3.501 / 20.498 |
| İnternet sitesi | |
| mhp.org.tr | |
|
| |
Milliyetçi Hareket Partisi (kısaca MHP), 9 Şubat 1969 tarihinde kurulan, Türk-İslam ülküsü ve özellikle Türk milliyetçiliğini savunan bir Türk siyasî partisi. Parti 1969 yılında önceden 1965 yılında Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi'nin (CKMP) genel başkanlık görevini üstlenmiş emekli albay Alparslan Türkeş tarafından kurulmuştur. 1997 yılında Türkeş'in vefatıyla genel başkanlık görevine Devlet Bahçeli seçilmiştir ve halen görevini sürdürmektedir. Partinin gençlik kolu Ülkü Ocakları ismiyle anılmaktadır. Partinin kurucusu Türkeş, destekçileri tarafından lider anlamına gelen Başbuğ ismiyle anılmaktadır. Partinin amblemi dairesel kırmızı zemin üzerine üç beyaz hilâldir. TBMM'de partiden 39 milletvekili bulunmaktadır.
İdeolojisi
MHP'nin görüşünü İslam dininin şekillendirdiği Türk milliyetçiliğini temel alan Dokuz Işık doktrini temsil etmektedir. Parti Batı'da aşırı sağ yelpazede konumlandırılır.[3][4][5]
Tarihçe
1969-1980
MHP, 8-9 Şubat 1969 günlerinde Adana'da yapılan genel kongrede Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi'nin adını Milliyetçi Hareket Partisi olarak değiştirmesiyle kurulmuştur.[6] Büyük Kongreden sonra toplanan ilk genel idare kurulunda partinin amblemi "Üç Hilâl" olarak kararlaştırılmış ve aynı toplantıda MHP Gençlik Kolları (Ülkü Ocakları) için de "Hilâl İçinde Kurt" amblemi benimsenmiştir. MHP'nin bir de Türklerin özgürlüğünü temsil ettiğine inanılan bozkurt işareti vardır.
MHP, 1969 ve 1973 genel seçimlerinde büyük başarılar sağlayamamıştır. Suat Hayri Ürgüplü kabinesinde "Türkeşçi" olarak tanımlanan üç bakan vardı: Mehmet Altınsoy, Hazım Dağlı, Mustafa Kepir. 1965 seçimlerinde parti %2,2 oy aldı. Milli Bakiye sistemiyle 11 milletvekili çıkardı. 1 senatörü vardı. 1968'de 14'lerden dört kişi partiden istifa etti. 1969 seçiminde Alparslan Türkeş Adana'dan milletvekili seçildi, 1973'e kadar MHP mecliste bir kişiyle temsil edildi. 1973 seçiminde 3 milletvekiliyle meclise girdi. 1 Nisan 1975'de 1. Milliyetçi Cephe Hükümeti (39. Türkiye Cumhuriyeti Hükûmeti)'ne girdi. Alparslan Türkeş ve Mustafa Kemal Erkovan kabinede yer aldı. 22 Temmuz 1977'de oy oranını %3.4’ten, % 6.4’e çıkartarak 16 milletvekiliyle mecliste grup oluşturdu ve senatoya bir üye soktu, bu seçimin ardından kurulan 2. Milliyetçi Cephe Hükümeti (41. Türkiye Cumhuriyeti Hükûmeti)'nde ise biri başbakan yardımcılığı olmak üzere beş bakanlıkla temsil edilerek büyük bir atılımda bulundu: Alparslan Türkeş (başbakan yardımcısı), Agah Oktay Güner, Cengiz Gökçek, Gün Sazak ve Sadi Somuncuoğlu.
Milliyetçi Hareket Partisi, milliyetçi muhafazakar tabana seslendi. MSP ile görüş farklılığı milliyetçilik üzerindeydi. Alparslan Türkeş "Başbuğ" olarak nitelendiriliyordu. MHP, ÜGD, MİSK ve Pol-Bir kuruluşlarıyla toplumsal örgütlenmeye gitti. Birçok MHP'li 1970'lerdeki çatışmalarda sol görüşlüler tarafından öldürüldü. Ülkücülerin çatışmalara çekilmesinin fitilini, Ankara Erkek Teknik Yüksek Öğretmen Okulu öğrencisi ülkücü Ertuğrul Dursun Önkuzu'nun sol görüşlü öğrencilerce 3 gün boyunca işkence edilerek, 23 Kasım 1970 tarihinde öldürülmesi olayı ateşledi. Bu olaydan sonra, sol görüşlü gençlerle, ülkücü gençler sık sık çatıştı. Ülkücü gazeteci, yazar ve milletvekili İlhan Darendelioğlu, milletvekili ve bakan Gün Sazak, MHP İstanbul İl Başkanı Recep Haşatlı ve oğlu sol örgütlerin düzenlediği faili meçhul suikastlerde öldürüldüler.
MHP 1975'ten 12 Eylül Darbesine kadar bütün yurtta yaşanan terör olaylarında, Ülkü Ocakları'nın partiyle ilişkilendirilip suçlanmasıyla karşılaştı. Bozkurtlar veya "komando" olarak nitelenen gençler ile sosyalist sol militanların çatışması birçok kaynakta ülkenin bir iç savaşa sürüklendiği şeklinde yorumlandı ve askerler darbeden sonraki bildirilerinde en çok buna vurgu yaptılar. Bozkurtların baş sloganı Tanrı Türk'ü Korusun şeklindeydi. Parti bazılarınca nasyonal sosyalistlikle suçlandı, sol görüş taraftarlarınca faşistlikle itham edildi. Partililer her iki suçlamayı da reddetti ve Atatürk ilkelerine uygun olarak "Türk-İslam Ülküsü" (Ülkücülük) görüşünü savunduklarını dile getirdiler. MHP içindeki çalkantılarda görüşleri ırkçılığa yakın olarak tanımlananlar zamanla partiden atıldı. Türkeş, 1976'da Mekke'ye gidip hacı oldu. 1977'de Milli Selamet Partisi'nden umudunu kestiğini açıklayan Necip Fazıl Kısakürek'in desteğini kazandı. MHP'nin resmi günlük gazetesi Hergün gazetesiydi. Daha akademik olan Ortadoğu gazetesinde milliyetçi ve mukaddesatçı profesörler yazıyordu. Bayrak, Millet ve Milli Ülkü gazeteleri ile Adalet Partisi'nin yayın organları da partiye destek veriyordu. Töre dergisi partinin görüşlerini bilimsel tabanda araştırıyordu.
1983-1993
12 Eylül 1980 darbesinin ardından kapatılan MHP çizgisi, 1983 yılında yeni siyasal partiler kurulmasına izin verilince Mehmet Pamak tarafından kurulan Muhafazakar Parti tarafından temsil edilmiştir. Bu parti 1985 yılında adını Milliyetçi Çalışma Partisi olarak değiştirmiştir. 1987 referandumundan sonra Türkeş'in siyasi yasağı kalkınca, MHP'nin tarihsel lideri, MÇP genel başkanı olmuştur.
1993-2015
27 Aralık 1992'de, 1979 yılındaki delegeleriyle toplanan MÇP Kurultayı, Sadi Somuncuoğlu'nun tüm çabalarına karşın MÇP’nin feshine, 24 Ocak 1993 tarihinde yapılan olağanüstü kongreyle ise partinin adının MHP olarak değiştirilmesine karar vermiştir.
Aralık 1995 genel seçimlerinde % 8.2 oy alan MHP, % 10’luk seçim barajını aşamadığı için milletvekili çıkaramadı.
Alparslan Türkeş'in vefatından sonra, 6 Temmuz 1997’de yapılan olağanüstü kurultayda iki aday Alparslan Türkeş'in oğlu Tuğrul Türkeş ile Devlet Bahçeli arasında yapılan seçim yarışını Devlet Bahçeli kazandı ve genel başkanlığa seçildi.
MHP, 1999 Türkiye genel seçimleri'nde % 17.98 oy alarak DSP’nin ardından en çok oy alan ikinci parti oldu ve 129 milletvekili çıkardı.[7] Kurulan DSP-ANAP-MHP koalisyonunda, biri başbakan yardımcılığı olmak üzere 12 bakanlık alarak, ikinci büyük koalisyon ortağı oldu. 5. Ecevit Hükümeti'ne katılırken Rahşan Ecevit'le sorun yaşayan MHP, yine de koalisyonda uyumla çalıştı, ancak ekonominin çökmesi üzerine dışarıdan getirilen Kemal Derviş ile uyuşamadı. Eylül 2002'ye gelindiğinde TBMM'de 125 milletvekili kalmıştı.
Daha sonra iktidardayken Genel Başkan Devlet Bahçeli'nin aldığı 3 Kasım seçim kararı ile seçime gidildi. 2002 Türkiye genel seçimleri MHP için büyük bir yıkım oldu ve %18 olan oy oranı %8.3'e düştüğünden MHP parlamentoya giremedi.
2007 Türkiye genel seçimleri'nde %14.29 oy alarak 71 milletvekilliği kazanmış ve mecliste yeniden grup kurmuştur.
2009 Türkiye yerel seçimleri'nde, biri büyükşehir olmak üzere 10 ilin belediye başkanlığını, toplamda da 490 belediye başkanlığı kazanmıştır.
2011 Türkiye genel seçimleri'nde %14,27 oy almış ve mecliste 53 milletvekilliği kazanmıştır. Iğdır'da en yüksek oyu almıştır.
Haziran 2015 Türkiye genel seçimleri'nde %16,29 oy alarak 80 milletvekilliği kazanmış ve yeniden grup kurmuştur. Birinci olabildiği tek il ise Devlet Bahçeli'nin memleketi "Osmaniye" olmuştur.
Kasım 2015 Türkiye genel seçimleri'nde %11.94 oy alarak 40 milletvekili çıkartmıştır ve grup kurmuştur.
Kurultay süreci
Kasım 2015 Türkiye genel seçimleri'nden sonra MHP'de 547 delege olağanüstü kurultay taleplerini MHP Genel Merkezi'ne iletti. Meral Akşener, Sinan Oğan ve Koray Aydın kurultay çağrısında bulundu ve genel başkan adayı olduklarını açıkladılar. Fakat Bahçeli yaptığı açıklamayla kurultay çağrılarını reddetti, kurultay tarihi olarak 18 Mart 2018 tarihini işaret etti.[8] Muhaliflerin avukatları "Kurultay Çağrı Heyeti" oluşturularak, partinin olağanüstü kurultaya götürülmesi talebiyle Ankara 12. Sulh Hukuk Mahkemesinde dava açtı. Parti yönetimi imzalarla ilgili açılan davada karar vermek için Ankara 2. Sulh ceza mahkemesinden süre istedi.[8]
Bahçeli’ye karşı genel başkanlığını ilan eden 6 muhalif adayın katılımıyla MHP’nin 6.Olağanüstü Büyük Kongresi toplandı. Tüzük kurultayı olarak tanımlanan kongrede, genel merkez aksini iddia etse de kurultay toplanma sayısına ulaşıldığı noter huzurunda teyit edildi. Kongrede kabul edilen değişiklik önerileriyle parti tüzüğündeki 13 madde yenilendi. Değişikliklerle birlikte parti tüzüğündeki ‘olağanüstü kurultaylarda genel başkan seçimi yapılmasını’ engelleyen madde ‘seçim yapılabilir’ şeklinde değiştirildi.[9]
Genel başkanları
| # | Adı | Görev Başlangıcı | Görev Bitişi |
|---|---|---|---|
| 1 | Alparslan Türkeş | 8 Şubat 1969 | 4 Nisan 1997 |
| – | Muhittin Çolak (vekil) | 5 Nisan 1997 | 10 Haziran 1997 |
| – | Yıldırım Tuğrul Türkeş (vekil) | 10 Haziran 1997 | 6 Temmuz 1997 |
| 2 | Devlet Bahçeli | 6 Temmuz 1997 | Görevde |
Mevcut Başkanlık Divanı üyeleri
| # | Adı | Görevi |
|---|---|---|
| 1 | Devlet Bahçeli | Genel Başkan |
| 2 | İsmet Koçak | Genel Başkan Baş Danışmanı |
| 3 | Şefkat Çetin | Genel Başkan Yardımcısı (Teşkilat İşleri) |
| 4 | Oktay Öztürk | Genel Başkan Yardımcısı (Hukuk ve Seçim İşleri) |
| 5 | Celal Adan | Genel Başkan Yardımcısı (Siyasi İşler) |
| 6 | Ahmet Kenan Tanrıkulu | Genel Başkan Yardımcısı (Ekonomi ve Sosyal Politikalar) |
| 7 | Edip Semih Yalçın | Genel Başkan Yardımcısı (Medya, Tanıtım ve Halkla İlişkiler) |
| 8 | Mevlüt Karakaya | Genel Başkan Yardımcısı (Mali İşler) |
| 9 | Emin Haluk Ayhan[10] | Genel Başkan Yardımcısı (AR-GE - Araştırma ve Strateji Geliştirme) |
| 10 | Sadir Durmaz | Genel Başkan Yardımcısı (Yerel Yönetimler) |
| 11 | Ruhsar Demirel | Genel Başkan Yardımcısı (Kadın ve Aile) |
| 12 | Atilla Kaya | Genel Başkan Yardımcısı (Mesleki ve Sivil Toplum Kuruluşları) |
| 13 | Zuhal Topçu | Genel Başkan Yardımcısı (Parti İçi Eğitim ve Liderlik Okulu) |
| 14 | İsmet Büyükataman | Genel Sekreter |
| 15 | Mustafa Hidayet Vahapoğlu | Genel Sekreter Yardımcısı (İdari, Mali ve Teknik İşler) |
| 16 | Mustafa Kalaycı | Genel Sekreter Yardımcısı (Siyasi ve Sosyal İşler) |
Milliyetçi Hareket Partisi ve seçimler
Genel seçimler
| Seçim | Harita | Genel başkan | Oy | Sandalye | Meclis | Sıra | |||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| # | % | ± Y | # | ± | |||||
| 1969 |  |
Alparslan Türkeş | 274.225 | %3,02 |
— | 1 / 450 |
— | Muhalefet | 5. |
| 1973 |  |
Alparslan Türkeş | 362.208 | %3,38 |
0.36 |
3 / 450 |
2 |
Muhalefet | 6. |
| 1977 |  |
Alparslan Türkeş | 951.544 | %6,42 |
3.04 |
16 / 450 |
13 |
Koalisyon | 4. |
| 1981-1993 arası kapalı kaldı. | |||||||||
| 1995 |  |
Alparslan Türkeş | 2.301.343 | %8,18 |
1.76 |
0 / 550 |
 16 |
Yok | 6. |
| 1999 |  |
Devlet Bahçeli | 5.606.634 | %17,98 |
9.80 |
129 / 550 |
129 |
Koalisyon | 2. |
| 2002 |  |
Devlet Bahçeli | 2.629.808 | %8,35 |
9.63 |
0 / 550 |
129 |
Yok | 4. |
| 2007 |  |
Devlet Bahçeli | 5.001.869 | %14,27 |
5.92 |
71 / 550 |
71 |
Muhalefet | 3. |
| 2011 |  |
Devlet Bahçeli | 5.585.513 | %13,01 |
1.26 |
53 / 550 |
18 |
Muhalefet | 3. |
| 2015 Haziran |  |
Devlet Bahçeli | 7.520.006 | %16,29 |
3,28 |
80 / 550 |
27 |
Muhalefet | 3. |
| 2015 Kasım |  |
Devlet Bahçeli | 5.694.136 | %11,90 |
4,39 |
40 / 550 |
40 |
Muhalefet | 4. |
Yerel seçimler
| Seçim | Genel başkan | İl Genel Meclisi oy sayısı | İl Genel Meclisi oy oranı | Belediye başkanlığı sayısı |
|---|---|---|---|---|
| 1973 | Alparslan Türkeş | 133.089 | % 1,33 | 5 |
| 1977 | Alparslan Türkeş | 819.136 | % 6,62 | 55 |
| 1994 | Alparslan Türkeş | 2.239.117 | % 7,95 | 118 |
| 1999 | Devlet Bahçeli | 5.401.597 | % 17,17 | 500 |
| 2004 | Devlet Bahçeli | 3.372.249 | % 10,45 | 268 |
| 2009 | Devlet Bahçeli | 6.683.600 | % 16,27 | 490 |
| 2014 | Devlet Bahçeli | 7.399.119 | % 17,82 | 166 |
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ↑ http://www.mhp.org.tr/htmldocs/iletisim/adres_telefon/mhp/adres_ve_telefonlar.html/site/bize-ulasın
- ↑ "Milliyetçi Hareket Partisi". 28 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160528174156/http://www.yargitaycb.gov.tr/sayfa/faaliyette-olan-siyasi-partiler/1158. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2016.
- ↑ Ali Dağlar (20 Temmuz 2008). "MHP artık Avrupalı bir aşırı sağ parti ve anamuhalefet adayı" (Türkçe). hurriyet.com.tr. 28 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150228152931/http://arama.hurriyet.com.tr/arsivnews.aspx?id=9471370. Erişim tarihi: 28 Şubat 2015.
- ↑ "Turkish far right on the rise" (İngilizce). independent.co.uk. 20 Nisan 1999. 28 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150228152114/http://www.independent.co.uk/news/turkish-far-right-on-the-rise-1088461.html. Erişim tarihi: 28 Şubat 2015.
- ↑ "Turkey and the EU: Will they Split before they Marry?" (İngilizce). spiegel.de. 3 Ekim 2005. 28 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150228152357/http://www.spiegel.de/international/turkey-and-the-eu-will-they-split-before-they-marry-a-377789.html. Erişim tarihi: 28 Şubat 2015.
- ↑ "MHP Tarihçe" (Türkçe). mhp.org.tr. http://web.archive.org/web/20120207214641/http://www.mhp.org.tr/mhp_tarihce.php. Erişim tarihi: 28 Şubat 2015.
- ↑ "1999 Yılı Genel Seçim Sonuçları" (Türkçe). belgenet.net. http://web.archive.org/web/20120427210516/http://www.belgenet.net/ayrinti.php?yil_id=13. Erişim tarihi: 28 Şubat 2015.
- 1 2 http://www.bbc.com/turkce/haberler/2016/03/160229_mhp_ne_oluyor
- ↑ http://www.dw.com/tr/mhpde-neler-oluyor/a-19341948
- ↑ http://www.mhp.org.tr/htmldocs/kadrolar/detay/baskanlik_divani/24.html
Dış bağlantılar
| ||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
