Limmat

Limmat
Kaynak	Zürih Gölü
Ağız	Aare
Uzunluk	35 km
Kaynak rakımı	406 m
Ağız rakımı	328 m
Havza alanı	2416 km²

Limmatın geçtiği yerler ve ırmak kolları

Limmat İsviçre'de bir ırmak. Aar ırmağına dökülen ikinci büyük ırmak koludur. (Birincisi Reuss) Irmağın suları Zürih Gölünden gelir, Zürih'in merkezinden geçerek kuzeybatı yönünde devam eder ve 35 km sonra Aare ırmağına dökülür. İki nehir Brugg şehrinin kuzeyinde, Reuss ırmağının Aare ile birleştiği yerin hemen kuzeyinde birleşirler.

Limmat vadisinde Zürih'ten sonra Dietikon, Wettingen ve Baden şehirleri bulunur. Limmat'ın ırmak kolları Zürich nehri aracılığıyla sularını taşıdığı Linth, Zürich içinde birleştiği Sihl, Dietikon'da birleştiği Reppisch ve Würenlos'da birleştiği Furtbach deresidir.

Akış doğrultusu

Irmak'ın asıl kaynağı Kanton Glarus'tan doğan Linth ırmağıdır. Liınth ırmağı Zürih gölüne dökülür ve gölün diğer ucundan Zürih şehir merkezinde Limmat adını alarak kuzeydoğu yönünde akmaya başlar. Limmat vadisi boyunca akar Kanton Aargau'nun Brugg şehrinde Aare ırmağına bağlanır.

Limmat Zürih gölünden ayrıldıktan sonra bir süre tarihi şehir merkezinde devam ederek Limmetquai (Limmat sahili) denilen bölgeyi oluşturur. Platzspitz denilen yerde en büyük ırmak kolu olan Sihl ile brileşir. Sonrasında hem su akışını düzenlemek hem de enerji elde etmek için çok sayıda santralı inşa edilmiştir. Imrak ikinci büyük kolu olan Reppisch ile Dietikon'da buluşur.

Tarihçe

Bugün zayıf bir şekilde akan Sihl nehri her zaman böyle sakin değildi. Günümüzden 20. yüzyıl önce yılda 18.000 m³ molozu Alpler'den alıp Zürih bölgesine yığıyordu. Sihl daha Limmat'a ulaşmadan önce Zürih gölüne doğru bir delta oluşturuyordu. MÖ 1. yüzyılda bugünkü Bahnhofstrasse ve Paradeplatz'ın bulunduğu bölgeler sular ve balçık içinde alanlardı. Böylece göl seviyesi yükseldi ve Limmat biraz daha kuzeye kaydı. Roma döneminde Sihl deltasındaki alüvyonların temizlenmesi ile göl seviyesi aşağı indi. Geç Roma döneminde ve Roma sonrası dönemde alüvyonlar hiç temizlenmedi ve göl seviyesi yeniden yükseldi ve Limmat yine birikti. Ortaçağın ilk dönemlerinde Sihl yeniden düzenlendi ve Fraumünster'in yapıldığı 853 yılında göl seviyesi bugünkü seviyesindeydi.^[1]

Ulaşım

Limmat bir zamanlar özellikle yük taşımacılığında yararlanılan bir su yolu idi. Roma döneminde Limmat iki Roma eyaleti olan Rhaetia ile Germania Superior arasındaki sınırı oluşturuyordu. Turricum'daki (Zürih'in eski adı) Weinplatz Walensee'den çıkıp Centum Prata (Kempraten) üzerinden Zürih gölü yoluyla buraya gelen malların aktarım yeri idi.

Bugün Limmat üzerinde su üzerinden ancak Platzspitz'e kadar ulaşım mümkündür. Daha sonra yol boyunca Letten, Höngg, Dietikon, Wettingen, Baden ve Turgi'de yaplmış olan santral, baraj ve su seviyesi düzenleme sistemleri yolu keser. Ancak daha önceleri Limmat üzerinden uzun bir bot yolculuğu mümkündü. Özellikle tüccarlar küçük teknelerle Linth'den Ren ağzına kadar ürünlerini taşırlardı.

Zürih gölünden Aare'nin Ren'e bağlandığı Stiili'deki ağıza kadar Limmat sahili boyunca bir yürüyüş yolu yapılmıştır. Yürüyüş süresi 9.5 saattir.

Sihl ırmağının Limmat'a bağlandığı yer olan Platzspitz

Doğal savunma hattı

Üzerinde sadece iki iki köprünün olduğu -biri Zürih diğeri Baden'de- Limmat yüzlerce yıldan beri önemli bir askeri işlev görür. Doğal bir savunma hattı olduğu için çok sayıda savaşa da sahne olmuştur. Roma lejyonu Vindonissa Limmat kıyısında konumlanmıştı. Limmat kıyılarındaki önemli askeri olaylardan bazıları: 1415'te konfederasyon güçlerinin Baden'i işgali, 1712'deki din savaşlarında Baden kuşatması, birinci ve ikinci Zürih savaşları ve ikinci dünya savaşındaki Limmat mevzilenmesi.

İsim

Irmağın ismi ilk olarak 8. ve 9. yüzyıla ait kayıtlarda görülür.^[2] Galya dilinden gelmekte ve muhtemelen "su seviyesi, bataklık seviyesi, göl yüzeyi" gibi bir anlama geliyordu ve lindo (su birikintisi) ve magos (seviye) sözcüklerinden türetilmişti.^[3] Yani ırmak, suladığı toprakları tarif etmek için kullanılan sözcüğü isim olarak almıştır. Irmağın Zürih gölünden çıktığı yerler ortaçağda Zürih şehrinin geliştiği döneme kadar bataklık bir araziydi.

İsviçre'de çalışan ilk lokomotife Limmat adı verilmiştir. Zürih ve Baden arasında 1847'te çalışmaya başlayan Spanisch-Brötli-Bahn tren hattı ilk tren hattıydı.

Yüzme

Limmat'daki kamuya açık yüzme yerlerinde yüzülebilir. Ancak Quaibrücke'den Oberer Letten'e kadar olan bölgede güvenlik nedeniyle yüzmek yasaktır.^[4] Quaibrücke'nin hemen altında Frauenbad'da (kadınlar plajı) yüzülebilir. Diğer yüzme yerleri Lettenkanal'daki Yukarı ve Aşağı Letten ve Werdinsel'deki Freibad Au-Höngg'dür.

Kaynakça