IV. Władysław Waza

IV. Władysław Waza
Polonya kralı Litvanya Büyük Dükü
Hüküm süresi	8 Kasım 1632 - 20 Mayıs 1648
Taç giymesi	6 Şubat 1633
Önce gelen	III. Zygmunt Waza
Sonra gelen	II. Jan Kazimierz Waza
Tüm Rusya'nın çarı
Hüküm süresi	19 Temmuz 1610 - 21 Şubat 1613
Önce gelen	IV. Vasili
Sonra gelen	I. Mihail
Eş(leri)	Cecilia Renata of Austria Marie Louise Gonzaga
Çocukları	Sigismund Casimir Maria Anna Isabella Władysław Konstanty Waza
Hanedan	Vasa Hanedanı
Babası	III. Zygmunt Waza
Annesi	Avusturyalı Anne
Doğum	9 Haziran 1595 Łobzów,, Kraków, Polonya
Ölüm	20 Mayıs 1648 (52 yaşında) Merkinė, Lehistan-Litvanya Birliği
Defin	Kraków, Poland

IV. Władysław Waza (9 Haziran 1595, Kraków - 20 Mayıs 1648, Merkinė), 1632-1648 arasında Polonya kralı, 1610-1634 arasında Rus çarı ve 1632-1648 arasında İsveç kralıdır. Polonya'nın birliği ve istikrarı yeniden sağlamış, Kuzey Avrupa'da ve Rusya'da büyük çalkantıların yaşandığı bir dönemde Polonya'nın konumunu güvence altına alarak halkın sevgisini kazanmıştır.

İlk yılları

İzlediği politikalarla ülke içinde bölünmelere yol açmış ve Polonya'yı savaşa sürüklemiş olan Kral III. Zygmunt Waza ile Avusturyalı Anna'nın oğluydu. Rus Çarlığı'nı yıkımın eşiğine getiren Karışıklık Dönemi sırasında Polonya kuvvetleri Moskova'yı ele geçirince (1610) babası tarafından Rus çarı seçildi. Ama hiçbir zaman Rus tahtına çıkamadı. Gençliğinde Rus Çarlığı (1617-18) ve Osmanlı Devleti'yle (1621) yapılan savaşlarda gösterdiği başarılarla yetenekli bir komutan olduğunu kanıtladı; 1617'de Moskova'yı fethetmeye gitti, çarlığını ilan etti, Moskova önlerinde yenildiyse de Smolensk ve Çernigov eyaletlerini ele geçirdi.

Hükümdarlığı

IV. Władysław, Rubens'in atölyesinde yapılmış bir resimden Tommaso Dolabella'nın yağlıboya çalışması.

Wladislaw'ın Rusya, Osmanlı ve İsveç'e karşı kazandığı zaferlerin anısına yapılmış bir madalya, 1637

1632'de babasının ölümü üzerine Polonya tahtına çıktı. Bu sırada, kralın ölümüyle doğan karışıklıklardan yararlanmak isteyen Rus Çarlığı 40 bin kişilik bir orduyla Polonya'nın doğu sınırını aşmış ve daha önce Polonya'ya bırakmış olduğu Smolensk'i kuşatmıştı (1618). Mart 1633'te kuşatmayı yaran Władysław, Şubat 1634'te bir saldırı düzenleyerek Rus komutanını esir aldı. Ardından imzalanan Polyanov Antlaşması'yla Çar Mihail Romanov, Władysław'ın çarlık üzerindeki bütün iddialarından vazgeçmesi karşılığında daha önce Polonya'ya bırakılmış olan toprakların bu ülkede kalmasını ve 200 bin ruble ödemeyi kabul etti.

Władysław, daha sonra Osmanlıları kendisiyle uzlaşmaya zorlamak için güneye ordu gönderdi. İmzalanan bir antlaşmayla Polonya'nın Kazaklar, Osmanlı Devleti'nin de Tatarlar üzerindeki denetimlerini sürdürmesi, ayrıva Eflak (Valahya) ve Boğdan'ı (Moldavya) ortaklaşa yönetmeleri karara bağlandı.

Otuz Yıl Savaşları (1618-48) sırasında Władysław, İsveç'in düştüğü zor durumdan yararlanarak Eylül 1635'te bu ülkeyle Stuhmsdorf Ateşkes Antlaşması'nı imzaladı. Ama babasının hükümdarlığı sırasında kısa bir süre için Polonyalıların denetimine giren İsveç topraklarını yeniden kazanmayı başaramadı. Bu arada, yetkilerini sınırlamak için kendisine karşı mücadeleye giren Ulusal Meclis'le (Sejm) uğraşmak zorunda kaldı. 1637'de Kutsal Roma Germen İmparatoru III. Ferdinand'ın kardeşi Avusturyalı Cecilia Renata'yla evlendi. 1640'ta oğlu Zygmunt Kazimierz doğdu. Alman ve İskandinav kuvvetleri arasında arabuluculuk yapmaya çalıştıysa da bu girişiminden sonuç alamadı. Bunun üzerine Kazakları kullanarak Osmanlıları Polonya'ya karşı kışkırtmaya ve böylece kaçınılmaz hale gelecek savaşta askeri önderliği üstlenmeye karar verdi. Ama bu planını da uygulayamadı. 1647'de oğlunun ölümüyle iyice umutsuzluğa kapılan Władysław, Kazakların Polonya tahtına karşı büyük bir ayaklanma başlattıkları sırada öldü.

Resmî unvanlar
Önce gelen: III. Zygmunt Waza	Polonya kralı 8 Kasım 1632 - 20 Mayıs 1648	Sonra gelen: II. Jan Kazimierz Waza
Önce gelen: IV. Vasili	Rusya Çarı 19 Temmuz 1610 - 21 Şubat 1613	Sonra gelen: I. Mihail

Rusya hükümdarları (Kiev Knezliği, Moskova Knezliği, Rusya Çarlığı ve Rusya İmparatorluğu) Knezler Rurik Oleg I. İgor Olga I. Svyatoslav I. Yaropolk Svyatoslaviç I. Vladimir I. Svyatopolk Vladimiroviç I. Yaroslav İzyaslav Yaroslaviç Vseslav Svyatoslav Yaroslaviç I. Vsevolod Yaroslaviç II. Svyatopolk İziaslaviç Vladimir Monomak I. Mstislav II. Yaropolk Vyaçeslav II. Vsevolod II. İgor II. İzyaslav Mstislaviç Yuri Dolgoruki Andrey Bogolyubskiy Mihayll III. Vsevolod II. Yuri Rostovlu Konstantin II. Yuri II. Yaroslav III. Svyatoslav II. Andrey Aleksandr Nevski · Yaroslav Vasili Dimitri Andrey Mikhail III. Yuri Korkunç Gözlü Dmitri Aleksandr Mihayloviç I. İvan Semyon II. İvan Dmitri Donskoy I. Vasili II. Vasili III. İvan III. Vasili IV. İvan Çarlar IV. İvan Simeon Bekbulatoviç IV. İvan I. Fyodor Boris Godunov II. Fyodor I. Dimitri IV. Vasili IV. Władysław Waza I. Mihail I. Aleksey III. Fyodor V. İvan ve I. Petro (ortak) I. Petro İmparatorlar I. Petro I. Katerina II. Petro Anna VI. İvan I. Elizaveta III. Petro II. Katerina I. Pavel I. Aleksandr I. Nikolay II. Aleksandr III. Aleksandr II. Nikolay II. Mihail

Polonya hükümdarları (Lehistan Krallığı ve Lehistan-Litvanya Birliği) Efsanevi ve yarı-efsanevi Lech Krak II. Krak II. Lech Wanda I. Leszko II. Leszko III. Leszko I. Popiel II. Popiel Chościsko Piast Wheelwright Bolesław Forgotten Piast hanedanı Siemowit Lestko Siemomysł I. Mieszko I. Bolesław Chrobry Bezprym II. Mieszko Lambert I. Casimir II. Bolesław Generous I. Władysław Herman Zbigniew III. Bolesław Wrymouth Parçalanma dönemi (Yüce Prensleri) II. Władysław IV. Bolesław Yaşlı Mieszko II. Casimir Beyaz Leszek III. Władysław Spindleshanks Władysław Odonic IV. Mieszko I. Konrad I. Henry II. Henry V. Bolesław Kara Leszek IV. Henryk II. Przemysł Přemyslid hanedanı II. Wenceslaus III. Wenceslaus Piast Hanedanı I. Władysław III. Casimir Capet-Anjou hanedanı I. Louis Jadwiga Jagiellonian hanedanı II. Władysław Jagiełło III. Władysław IV. Casimir I. John Albert Alexander I. Zygmunt II. Zygmunt August Sejm ile seçilen III. Henry Anna Jagiellon Stephen Báthory III. Zygmunt Waza IV. Władysław Waza II. Jan Kazimierz Waza Michał Korybut Wiśniowiecki III. John Sobieski II. August Stanisław Leszczyński III. August Stanisław August Poniatowski Romanov hanedanı I. Aleksandr I. Nikolay

Kaynaklar

• Ana Britannica, Cilt 32, s. 7
• Büyük Larousse, 24. Cilt, s. 12322