Hoca Çeşme Höyüğü

Arkeolojik Höyük
Adı: Hoca Çeşme
il: Edirne
İlçe: Enez
Köy: Yeniköy
Türü: Höyük
Tescil durumu:
Tescil No ve derece:
Tescil tarihi:
Araştırma yöntemi: Kazı

Hoca Çeşme Höyüğü,[1][2] Enez ilçe merkezinin yaklaşık 3 km. güneydoğusunda yer alan bir arkeolojik yerleşimdir. Keşan – Enez karayolu üzerindeki höyük, adını yol kenarındaki Hoca Çeşme (Çobançeşme olarak da geçer) adılı çeşmeden almıştır. Yerleşim kabaca 300 metre uzunluğundaki kayalık bir sırtın üzerinde 80 X 70 metre boyutlarında ufak bir yerleşimdir. Kayalığın hemen altından bol akışlı bir tatlı su kaynağı vardır. Arkeolojik kazılarda ortaya çıkan yapılar koruma altına alınmamış olup diğer arazide halen tarım yapılmaktadır.[3] Bölgede, bilinen en eski yerleşim olarak görülmektedir.[4]

Kazılar

S. Başaran tarafından 1989[5] yılında ortaya çıkarılan höyük, 1990-93 yılları arasında Prof. Dr. Mehmet Özdoğan başkanlığında, Enez kazısının (Ainos) bir bölümü dahilinde 700 metrekarelik bir alanda kazılmıştır. Höyük, çok büyük ölçüde gün ışığına çıkarılmıştır. Kazılar, Kuzeybatı Marmara bölgesinde Neolitik Devrimin şafağı hakkında önemli bilgiler sağlamıştır.[6]

Tabakalanma

Kazılan sonucunda yedi tabaka tespit edilmiş olup, çanak çömlek özelliklerine ve radyokarbon tarihleme yöntemine göre dört evre olarak değerlendirilmiştir.[6]

Buluntular

Dördüncü evre, yani en alttaki tabaka (7.), çapı 4,5 metre olan dairesel iki yapı ile temsil edilmektedir. Bu yapılar kaya yüzeyi yaklaşık 20 cm. oyularak yapılmıştır. Yine dairesel kulübemsi yapılar için kayaya 30 cm. lik direk delikleri açılarak yapıldığı anlaşılmaktadır.[6]

Yerleşimin etrafının kısmen bir sur ile çevrelendiği saptanmıştır. Yerleşimin batı bölümünde bir yar mevcut olup burada sur yoktur. Kalınlığı bir metre olan bu duvar günümüzde bir metre yüksekliğe inmiş bulunmaktadır. Surun içinde kalan yerleşim kulübe tarzı evler ve ambar olarak kullanılan çukurlarla oldukça ilkel bir yerleşim görünüm vermektedir.[6]

Üçüncü ve ikinci evreleri oluşturan tabakalarda bu yapı özellikleri ve sur kullanılmaya devam edilmiştir. İkinci evre, Güneydoğu Avrupa kültürel özelliklerini gösteren bir yerleşim olarak kendini göstermektedir. Dörtgen planlı evlerin kerpiç kullanılarak yapıldığı, dallarla örtüldüğü, duvarların iç yüzünün sıvandığı görülmektedir. Evlerin dışında bir taban üzerine oturtulmuş kubbeli fırınlar bulunmaktadır.[6]

Bu evreler arasındaki esas farklılaşma mimariden çok çanak çömlek biçim ve bezemelerinde kendini göstermektedir.[6]

Kazılarda ok ve mızrak ucu gibi av ve silah malzemesi bulunmamıştır.[6]

Yerleşmenin, Anadolu’dan çok, Bulgaristan İlk Neolitik Çağ’ı özellikleri gösterdiği kabul edilmektedir. Hoca Çeşme Kültürü’nün belirleyici özelliklerinden bir de uzun saplı, geniş ve sığ kemik kaşıkların çok sayıda üretilmiş olmasıdır. Bulunan hayvan kemikleri büyük ölçüde evcilleştirilmiş koyun ve domuzdur. Av hayvanı kemiği az sayıdadır.[6]

Değerlendirme

Hoca Çeşme Höyüğü IV. ve III. tabakaları için uyarlanmış radyoaktif yaş MÖ 6500-6000, II. tabakası için ise MÖ 6030-5710 olarak görünmektedir.[7] Bu çerçeveden bakıldığında yerleşimin, Bulgaristan’ın İlk Neolitik Çağ Karanovo I kültüründen daha eski olduğu görülmektedir. Zaten Hoca Çeşme’nin 2. yapı katı, Karanova I türü boyalı çömlek parçaları vermiştir.[8]

Kazı çalışmalarını yürüten Prof. Dr. Mehmet Özdoğan, Hoca Çeşme Höyüğü’nün, ”yalnızca Trakya’nın değil Balkanlar’ın en önemli Neolitik Çağ merkezlerinden biri” olduğunu yazmaktadır.[5]

Kaynakça

  1. ↑ TTK – Ainos 2007 Kazısı
  2. ↑ Mehmet Özdoğan, Nezih Başgelen, Neolithic in Turkey
  3. ↑ TAY – Yerleşme Ayrıntıları
  4. ↑ ttk.org.tr
  5. 1 2 Mehmet Özdoğan, Tarihöncesi Dönemde Trakya Sh.: 336
  6. 1 2 3 4 5 6 7 8 TAY – Yerleşme Dönem Ayrıntıları
  7. ↑ Dr. Burçin Erdoğu,Karşılaştırmalı Tablolara Göre Anadolu Kronolojisi
  8. ↑ Mehmet Özdoğan, Tarihöncesi Dönemde Trakya Sh.: 337
This article is issued from Vikipedi - version of the 8/10/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.