I. Hantili

I. Hantili
Hitit Kralı
Hüküm süresi MÖ 1590-1560
Önce gelen I. Murşili
Sonra gelen I. Zidanta
Eş(leri) Harapsili
Çocukları Piseni
Hitit Kralları
Hititler-Dönemler

MÖ 23. yüzyıl- MÖ 12. yüzyıl (Orta kronoloji)

Hatti Kralları (Beylikler Dönemi)
Pamba
Pithana
Piyusti
Anitta
Eski Krallık MÖ 17. yüzyıl - MÖ 16. yüzyıl
Labarna
I. Hattuşili
I. Murşili
I. Hantili
I. Zidanta
Ammuna
I. Huzziya
Telepinu
Orta Krallık MÖ 15. yüzyıl
Alluvamna
Tahurvaili
II. Hantili
II. Zidanta
II. Huzziya
I. Muvatalli
Yeni (Büyük) Krallık Dönemi MÖ 14. yüzyıl - MÖ 12. yüzyıl
I. Tuthaliya
I. Arnuvanda
II. Hattuşili(?)
II. Tuthaliya
Genç Tuthaliya(?)
I. Şuppiluliuma
II. Arnuvanda
II. Murşili
II. Muvatalli
III. Murşili
III. Hattuşili
IV. Tuthaliya
Kurunta(?)
III. Arnuvanda
II. Şuppiluliuma

I. Hantili yaklaşık olarak MÖ 1590-1560 [1] yıllarında hüküm sürmüş Hitit kralıdır.

Hükümdarlığı

I. Hantili'nin tahta halefi I. Murşili'yi devirerek çıktığı bilinmektedir. Hükümdarlığı ile ilgili en önemli kaynak Telipinu Fermanı olarak bilinen dökümandır. Bu dökümanda tahta çıkışı ile ilgi şöyle denmektedir:

"Hantili Murşili'nin yanında bir sâkiydi.[2] Murşili'nin kızkardeşi Harapsili'yi eş olarak aldı. Zidanta [...] Hantili'nin kızı [...] ile evlendi ve Hantili ile işbirliği yapıp çok kötü bir günah işlediler. Murşili'yi öldürdüler, kan döktüler." [3]

Hitit tahtını kan akıtarak ele geçirmesine rağmen Hantili'nin ilk dönemlerinde ülkede çok büyük bir sıkıntı olmadığı anlaşılmaktadır. Kısmen hasarlı olan yazılarda hepsi kuzey Suriye'de bulunan Astata, Sukziya, Hurpana, ve Karkamış şehirlerinin ismi geçmektedir [4] ki bu da Hititlerin bu bölge üzerinde I. Hattuşili ve I. Murşili zamanında başlayan ilgilerinin halen devam ettiğini göstermektedir. Ayrıca I. Murşili ile çarpışmış olan Hurriler'in Hantili'ye karşı da düşmanlıkları devam etmektedir.[5] Gene kısmen korunmuş olan paragraflarda önce Tegarama [6] şehrindeyken Hantili'yi tanrıların Murşili'nin intikamını alacağına dair bir korku sardığı, daha sonra ise Sukziya şehrindeyken eşi kraliçe Harapsili'nin hastalandığı belirtilmiştir. Harapsili burada bazı çocuklarıyla birlikte ölmüş olabilir.[7]

Yeni Hitit dönemine ait dökümanlarda Hattuşa'nın kuzeyindeki şehirler Nerik ve Tiliura'nın Hantili zamanında Kaşkalar tarafından alındığından bahsedilir ancak ismi geçen kişinin II. Hantili olma ihtimali daha yüksektir.[8]

Hantili yaşlanana kadar tahtta kalmıştır. Ancak ölümüne yakın bir zamanda büyük bir ihtimalle taht varisi olan oğlu Piseni de Hantili'nin eski suç ortağı ve damadı Zidanta tarafından öldürülür:

"Hantili yaşlandığı zaman ve neredeyse tanrı olmak üzereyken [9] Zidanta, Hantili'nin oğlu Piseni'yi ve oğullarını öldürdü, ve belli başlı adamlarını da öldürdü." [10]

Böylece taht varisini öldürerek Hantili'nin ardından I. Zidanta tahta çıkmıştır.

Kaynakça

Notlar

  1. Bu tarihler takribidir ve "orta" kronolojiye dayanmaktadır: (İngilizce) Bryce, T (2005) The Kingdom of the Hittites 2nd. ed.
    Hitit krallarının 'uzun', 'orta' ve 'kısa' kronolojiye göre karşılaştırmalı bir listesi için: Alpaslan, M. (2009) Hititolojiye Giriş, s. 155.
  2. Sâki bazı üst düzey saray görevlileri için kullanılan bir ünvandı.
  3. Telipinu Fermanı §10-11, bakınız: (İngilizce) Telipinu Proclamation
  4. Telipinu Fermanı §12
  5. Telipinu Fermanı §14
  6. Günümüzdeki Gürün şehri.
  7. Telipinu Fermanı §13 ve §15; çok hasarlı olduğu için yoruma açıktır; Bryce, p. 101; (Almanca) Soysal, O. (1990) "Noch einmal zur Sukziya-Episode im Erlass Telipinus", Orientalia 59: 271–9.
  8. Klengel, s. 71
  9. ‘Tanrı olmak’ Hititçe'de ‘ölmek’ manasına gelen ancak sadece krallar için kullanılan bir deyimdir.
  10. Telipinu Fermanı §18

Ayrıca bakınız

Dış bağlantılar

This article is issued from Vikipedi - version of the 2/29/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.