Gerede

Koordinatlar: 40°48′02″K 32°11′55″D / 40.80056°K 32.19861°D / 40.80056; 32.19861

Gerede
  İlçe  
Türkiye'de yeri
Ülke Türkiye
İl Bolu
Coğrafi bölge Karadeniz Bölgesi
Yönetim
 - Kaymakam Arslan Yurt
 - Belediye başkanı Mustafa Allar (AK Parti)
Yüzölçümü
 - Toplam 1.059 km2 (408,9 mi2)
Rakım 1.470 m (4.823 ft)
Nüfus (2015)[1]
 - Toplam 33,662
 - Kır 9,489
 - Şehir 24,173
Zaman dilimi UDAZD (+3)
Posta kodu 14900
İl alan kodu 0374
İl plaka kodu 14
İnternet sitesi: Gerede BELEDİYESİ RESMİ WEB SİTESİ

Gerede, Bolu'nun bir ilçesidir. Batı Karadeniz bölgesinde Bolu'nun doğusunda 1255 km2 yüzölçümü ile yer alır. Güney doğuda Kızılcahamam ve Çamlıdere ile, kuzey doğuda Çerkeş ve Eskipazar, Güney batıda Dörtdivan, Kuzeyde Mengen, batıda Yeniçağa ilçeleriyle çevrilmiştir.

İlçe hakkında

İç Anadolu Bölgesi'nin Batı Karadeniz'e geçit verdiği bir konumda ortalama 1470 metre yükseklikte dalgalı bir arazi şeklinde etrafı ormanlarla kaplı dağlarla çevrili iklimi çok sert bol yağışlı bir ova şeklindedir. İlçemiz oldukça soğuk olup kışlar 5-6 ay sürer. Kışın en soğuk bölgemiz olmasada (ortalama -25 derece) yazın en serin bölgelerimizdendir. Sıcaklık 25 dereceyi çok nadir olarak geçer. Gece sıcaklıkları yazın bile anormal derecede düşer. Bölge yaşlıları gençliklerin temmuz ayında kar yağdığına tanık odukarını, kışın evlerden tünel kazarak çıktıklarını anlatırlar.

Kuzeydeki dağlık alanın 1600-1900 metre yüksekliklerinde, Güneydeki dağlık alanın 1700-2200 metre yüksekliklerinde düz şeritler halinde Gerede yaylaları yer almaktadır.

Gerede, uluslararası kayak koşu, bisiklet ve kros yarışmaları için çok uygun orman içi spor alanlarına sahiptir.

Dünyanın uluslararası bir karayoluna en yakın kayak merkezi Gerede'dedir. Arkut dağında 5 km uzunluğunda ve 1 km uzunluğunda FIS (Uluslararası Kayak Federasyonu) tarafından homogolasyonu yapılmış 2 adet kayaklı koşu pisti mevcuttur.

Her yıl Mart ayı içerisinde Türkiye Kayak Federasyonu tarafından düzenlenen birçok ülkenin katıldığı yarışmalar düzenlenmektedir. Ayrıca, 10, 15, 20, 25, 30, 35 ve 40 km uzunluklarında kayaklı koşu pistleri kış aylarında açık tutulmakta ve kayaklı koşu tutkunlarının hizmetine sunulmaktadır.

Kayaklı koşu milli takımın değişmez kamp merkezidir. Gerede'de bulunan Arkut dağı Türkiye'nin kalbi ve Dünya'ya açılan penceresi konumundadır. Arkut dağında Esentepe Hotel tarafından işletilen ve 2008 tarihinde inşaa edilen teleski bulunmaktadır.

Alp kayağına yeni başlayacaklar için en uygun pistlere sahip olan Arkut Dağında birçok kış aktiviteleri de yapılmaktadır. Bunların yanı sıra Arkut Dağı birçok spor dalının çalışma ve müsabaka alanı olabilecek bir coğrafi yapıya sahiptir.

Bölgeyle ilgili yaptığı tezde Dr. Halil Aydınalp kentin antik zamanlara kadar giden bir geçmişi olduğunu yazıyor: "Gerede, antik çağlara uzanan oldukça eski bir geçmişe sahiptir. İlçe, antik Bitinya (Bithynia) ile Paflagonya (Pahplagonia) bölgeleri arasında bir sınır kentidir. Bölgede, Selçuklu ve Osmanlı hakimiyetlerinden önce sırasıyla Paflagon MÖ 300, Bitinya MÖ 260-228, Pontus MÖ 89, Roma MÖ 70-71 ve Roma’nın M.S. 395’de ikiye ayrılmasıyla da Doğu Roma, yani Bizans hakimiyetleri görülmüştür. Kesin kuruluş tarihi bilinmemekle birlikte, Bitinyalılar tarafından diğer kentlerle aynı zamanda kolonize edilmiş eski bir Paflagonya kasabası olduğu anlaşılan Gerede’nin MÖ 3. yüzyıla kadar uzanan çok eski bir tarihe sahip olduğu düşünülmektedir. Gerede ilçesinin ismi de bu antik dönemlerden kalmadır. Bölgenin ilk ismi Paflagonyalılara ait eski bir yerleşim alanı olan Cressa’dır. Bitinyalılar tarafından işgal edilip bölgenin bir Bitinya kolonisi haline gelmesinden sonra ismi Kratia olmuştur. Kratia ismi zamanla -özellikle bölgenin Müslüman Türkler tarafından kontrol edilmesiyle kuvvetle muhtemel söylenişi daha kolay olduğu için- Gerede’ye dönüşmüş olmalıdır." (Bkz: Halil Aydınalp, Din Kurumu Üzerine Sosyolojik Bir Araştırma: Gerede'de Dini Hayat, Gerede Belediyesi Yayınları, s.25)

Kültür ve turizm

Asar Kalesi, Keçi Kalesi kalıntıları, Kiliseli Han diye bilinen tarihi Tüccar Hanı, Yukarı Tekke Camii, Aşağı Tekke Camii ve Türbesi, Yıldırım Beyazıt Camii,

Hacı Emin Efendi Camii, II. Abdulhamit tarafından yaptırılan Aşağıovacık Köyü camii, Esentepe'deki Ramazan Dede Türbesi gezilip görülebilecek tarihi eserler ve yerlerdir.

Her yıl Temmuz ayı içinde Esentepe'de geleneksel "Esentepe Yağlı Güreşleri" yapılır. Şehrin kuzeyinde Esentepe, Arkut Dağlarında yaylalar başlıca mesirelik alanlardır. Özellikle Gerede yaylaları, yayla turizmine çok uygundur. Gerede'nin kuzeyinde ise 1600-1900 metre yüksekliklerde bulunan yaylalardan en önemlileri Orumşah (Rumşah), Hacı Veli, Seviller yaylalarıdır.

Güneyinde ise 1700-2200 metre yüksekliklerde bulunan Haşat ve Zorpan gibi yaylalarıdır. Gerede'de Gerede Gölü, Kuru Göl ve Kapaklı Gölleri olmak üzere 3 adet krater göl bulunmaktadır. Gerede havzasındaki önemli akarsular, Ulusu Deresi, Markuşa Çayı, Yenecik Çayı, Kösreli Deresidir. Ulusu, güneybatıdaki Köroğlu dağlarından inip yan kollarla ve şehrin içinden geçen Dayıoğlu deresiyle birleşerek Gerede'de Gerede Çayı adını alır. Bolu sınırları dışında Karabük'te Filyos Nehri'ne birleşir.

Gerede Yaylasında Temmuz Ayı.

Gerede, geçimini dericilikle sağlar. Son yıllarda kemercilik de önemli bir iş kolu ve geçim kaynağı olmuştur.

İç ve dış piyasaya deri ürünleri üreten birçok tabakhanesi ve kemer imalathanesi mevcuttur.

Gerede'nin bazı merkezlere uzaklığı şu şekildedir :

Edebiyat

Geredeli Aşık Figani, Dertli ve Köroğlu yöremizin aşıklarıdır. Yöre müziğinde kaval, davul, zurna ve bağlama kullanılır.

Türküler;

Ben Gidiyorum Baylere,
Beni Taştan Taşa Çaldın,
Bezm-i Muhabbette Lezzet Arayan,
Bir Dileğim Var (Kardaş)
Bir Güzel Geliyor Karşının Çaydan,
Bu Alemde Uymaz Gönül Gönüle,
Dilber Atma Gamzen Okun,
Elma Attım Yuvarlandı,
Ey Gönül Aklını Başına Cem Et,
Gel Sevdiceğim Ahd ile İkrarda,
Giyersin Eğnine Çul Yavaş Yavaş,
Nazlı Dilber Düştüm Hakipayine,
Nazlı Yare Halim İfade Eyledim,
Ne Bilsin (Evvel Özün Sözün),
Olur mu (Kamil Olan Kelamından),
Şeb-i Zulmette Gittim),
Senden Bana Cefa Olmaz,
Şükür (Ömrüm Ahir Oldu),
Şunda Üç Dilbere,
Tahrir Mektebinde Bir Güzel Gördüm,
Üç Elli Dört Elli Geçiyor,
Vardır (Neyleyip Ağlarsın).
Beyaz Giyme Toz Olur,
Yeşil Ördek,
Tombalacık Halimem,

Yöresel ürünler

Bölgemizde tarım yaygın olmamakla birlikte çok miktarda hayvan mevcuttur. Büyük ve küçükbaş, hindi(yöresel adı "curuk"), kaz, ördek, tavuk bolca bulunur. Yöresel gıda maddeleri olarak yöreyle özdeşleşmiş kaz eti, hindi eti ve keş sayılabilir. Ayrıca şakşak helvası, köfter, çam balı daha başka birçok helva, turşu ve reçel çeşidi mevcuttur. Yöre köylerinin bazılarında şeker pancarı(yöresel adı "çükündür") yetiştiriciliği vardır. Bölgede çok çeşitli bir mantar zengiliği vardır. Kanlıca, ak kayışkan, kara kayışkan, gökgöbek, domalan ya da dömelen, cincile, tellice, ebişke, dede sakalı mantarı, inekcin, geyik mantarı, bal mantarı, nadir de olsa kuzu göbeği mantarı vs. sayılabilir. Dağlarda bol miktarda kuşburnu, böğürlen ve ahududu da mevcuttur. Türkiye'nin en kaliteli armutları Gerede'de yetişir. Osmanlı döneminde kalitesi Isparta gülüne denk güller yetiştirilirdi. Ancak gül üretimi günümüzde bitmiştir.

Doğal yapı

Çok zengin bir fauna ve floraya sahip yöremizde kızıl geyik, alageyik, yaban domuzu, kurt, kızıl tilki, çakal, sansar, boz ayı, kara ayı, kahverengi ayı, porsuk (hayvan), kirpi, köstebek, karaca, zerdeva, avrasya vaşağı, yaban kedisi, sazlık kedisi, tavşan, ada tavşanı, gelincik, kaya kartalı, şah kartal, paçalı şahin, kızıl şahin, bayağı şahin, doğan, atmaca, leylek, kara leylek, kuzgun, bıldırcın, keklik, ağaçkakan, yalıçapkını, sincap, kertenkele, küpeli yılan, çeşitli kemirgenler, susamuru, çeşitli sazan türleri, yeşil, kadife, tekir, bekir gibi balıklar, alabalık gibi birçok hayvan vardır. Yurdumuzda paçalı baykuşun kaydedildiği iki noktadan birisidir. Bitki örtüsü kışa dayanıklı kozalaklı ağaçlardır. Esentepe'de 600 yaşını aşmış çam ağaçları mevcuttur. 2000 rakımın üstünde Alpin Çayırlar geniştir. 1600 - 2000 rakım arası saf göknar ormanları çok büyük alan kaplar. Daha aşağılarda karaçam, sarıçam, karaağaç, gürgen, kayın, porsuk (bitki), meşe, fındık, ceviz, kestane, huş gibi ağaçlardan meydana gelen karışık ormanlar bulunur.

Nüfus

Yıl Toplam Şehir Kır
1965[2] 56.569 6.677 49.892
1970[3] 60.281 7.536 52.745
1975[4] 62.785 8.259 54.526
1980[5] 63.137 9.885 53.252
1985[6] 65.025 13.712 51.313
1990[7] 41.274 18.780 22.494
2000[8] 41.391 25.188 16.203
2007[9] 34.444 23.310 11.134
2008[10] 34.077 22.633 11.444
2009[11] 34.665 23.808 10.857
2010[12] 34.679 24.142 10.537
2011[13] 34.818 24.245 10.573
2012[14] 34.646 24.261 10.385
2013[15] 34.565 24.127 10.438
2014[16] 34.094 24.481 9.613
2015 33.662 24.173 9.489
2015[17] 33.662 24.173 9.489

Kaynakça

  1. "2014 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6WFCaa2PB. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
  2. "1965 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BspYOoQ5. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  3. "1970 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BtmvYurB. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  4. "1975 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BtoZzm5i. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  5. "1980 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BtuNfXxn. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  6. "1985 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BtwKRo0w. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  7. "1990 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Bty0IYug. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  8. "2000 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BtzzEiuZ. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  9. "2007 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Bu1kDYgC. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  10. "2008 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Bu3XVWpx. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  11. "2009 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BuCjuKAK. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  12. "2010 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BuEnVoGl. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  13. "2011 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BuGP9zDK. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  14. "2012 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6EZxRT0fo. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
  15. "2013 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6NPUeNeb3. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
  16. "2014 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6WFCaa2PB. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
  17. "2015 genel nüfus sayımı verileri" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.

Dış bağlantılar

This article is issued from Vikipedi - version of the 10/30/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.