François Mitterrand
| François Mitterrand | |
|---|---|
.jpg) | |
| Fransa Cumhurbaşkanı | |
| Görev süresi 21 Mayıs 1981 - 17 Mayıs 1995 | |
| Yerine geldiği | Valéry Giscard d'Estaing |
| Yerine gelen | Jacques Chirac |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 26 Ekim 1916 Jarnac, Fransa |
| Ölüm | 8 Ocak 1996 (79 yaşında) Paris, Fransa |
| Partisi | Sosyalist Parti |
| Eşi | Danielle Mitterrand |
| Dini | Yok |
| İmzası |  |
François Maurice Adrien Marie Mitterrand (d. 26 Ekim 1916, Jarnac, Charente - ö. 8 Ocak 1996, Paris 7. arrondissement) Fransız siyasetçi, 1981-1995 yılları arasında iki dönem görev yapan Fransa başkanı. Beşinci Cumhuriyet'in kuruluşundan (1958) sonra Sosyalist Parti'den seçilen ilk cumhurbaşkanıdır.
Yaşamı
İlk yılları
Bir istasyon şefinin oğlu olan Mitterrand, Paris'te hukuk ve siyasal bilimler öğrenimi gördü. II. Dünya Savaşı başlayınca piyade olarak orduya katıldı. Haziran 1940'ta yaralanarak Almanlara tutsak düştü. Tutulduğu hapishaneden kaçarak Direniş Hareketi'ne katıldı.
Dördüncü Cumhuriyet
1945'te Direniş Hareketi Demokratik ve Sosyalist Birliği'nin kurucuları arasında yer aldı ve 1953-1958 arasında bu birliğin başkanlığını yaptı. 1946-1958 arasında ve 1962'den itibaren, Nièvre'den önce milletvekili, daha sonra senatör (1959-1962) seçildi. Dördüncü Cumhuriyet döneminde, 1946'da Ulusal Meclis'e seçildi. Ertesi yıl Paul Ramadier'nin kurduğu koalisyon hükümetinde bakanlık üstlendi. Sonraki 12 yıl boyunca, kısa ömürlü Dördüncü Cumhuriyet hükümetlerinde 11 kez görev aldı (Denizaşırı İller bakanı (1950-1951, Avrupa Konseyi'nde bakanlık (1953), ardından İçişleri bakanlığı (1954-1955) ve Adalet bakanlığı (1956-1957).
Beşinci Cumhuriyet
Başlangıçta merkezci bir çizgi izlemesine karşın, zamanla sola kayarak 1958'den sonra Charles de Gaulle rejimine karşı muhalefete başladı ve zamanla muhalefetin önderi durumuna geldi. 1965'te Demokratik ve Sosyalist Sol Federasyonu kurdu.
1965 cumhurbaşkanlığı seçimlerinde sosyalistlerle komünistlerin ortak adayı olarak katıldı. İlk turda oyların yüzde 32'sini aldı, ama ikinci turda oyların % 44.8'ni alarak Charles de Gaulle karşısında yenildi.
François Mitterrand 1971'de yeni Sosyalist Parti'nin kuruluş (Epinay kongresi) çalışmalarına katıldı ve partinin birinci sekreterliğine seçildi. Köklü düzenlemelere girişerek partinin oy gücünü artırdı. 1972'de Sosyalist Parti, Komünist Parti ve Sol Radikal Parti'nin imzaladığı ortak bir hükümet programı çerçevesinde birleşen solun adayı olarak katıldığı, Mayıs 1974 başkanlık seçimlerinin ikinci turunda oyların % 49.19'unu alarak Valéry Giscard d'Estaing karşısında az farkla yenilgiye uğradı.
1974'teki cumhurbaşkanlığı seçimini gene kaybettiyse de komünistlerle ittifakını sürdürdü. Sol birliğin 1977 Eylül'ünde parçalanmasına karşın, Sosyalist Parti, Mart 1978 yasama seçimlerinde Komünist Parti'yi geride bırakarak, Fransız Komünist Partisi'nin yaklaşık 40 yıldır sürdürdüğü en büyük sol parti unvanına son verdi. 1981'de muhalif güçleri bir kez daha birleştiren François Mitterrand, 10 Mayıs 1981'de yapılan başkanlık seçimlerinin ikinci turunda oyların % 51,76'ini alarak Valéry Giscard d'Estaing'i yenilgiye uğrattı.
Cumhurbaşkanlığı
Millet Meclisi'ni hemen lağvederek Pierre Mauroy'u başbakanlığa atadı. Haziranda sosyalistlerin çoğunluğu sağlamasından yararlanarak öncelikle, seçim programında ilan ettiği iktisadi atılım siyasetini uygulamaya koydu. Bu görevinde ayrıca mali kurumlarla önde gelen sanayi kuruluşlarını devletleştirmeye yönelik bir programı uygulamaya soktu, işçi ücretleriyle sosyal yardımları artırdı, yerel yönetimin yetkilerini genişletti.
François Mitterrand yönetiminin sosyalist içerikli ekonomi politikaları enflasyonun yükselmesine ve başka sorunların doğmasına yol açtı, ayrıca işsizliği azaltmaya da yetmedi. Bu nedenle 1983'te hükümet devlet harcamalarını kısmaya başladı ve serbest piyasaya ağırlık veren liberal politikalar benimsedi.Temmuz 1984'te Pierre Mauroy'un istifasından sonra, komünistler Laurent Fabius'un kurduğu hükümete katılmayı reddettiler.
Cumhurbaşkanlığında ilk ve en önemli uygulamalarından biri olarak ölüm cezasını kaldırdı (9 Ekim 1981). Dış politikada Sovyetler Birliği'ne karşı görece katı tutum izledi, ABD'yle ilişkileri geliştirdi. Eylül 1984'te Almanya başbakanı Helmut Kohl'le I. Dünya Savaşı'nda Alman ve Fransız birliklerinin çarpıştığı Verdun'da bir araya gelerek savaş sırasında ölenleri andılar. Anma sırasında el ele tutuşan liderler, II. Dünya Savaşı'ndan beri Almanya ile Fransa arasında devam eden soğukluğu sona erdirdiler. Helmut Kohl'un bir Fransız-Alman karma tugayı kurulması önerisini destekledi. Eylül 1987'de II. Dünya Savaşı'ndan sonra ilk kez düzenlenen Fransız-Alman ortak tatbiatını Kohl ile birlikte izledi.
1986'da sağcı partiler Ulusal Meclis'te çoğunluğu elde ettiler ve Mitterrand sağ çoğunluğun liderlerinden Jacques Chirac'ı başbakanlığa atamak zorunda kaldı. Cumhurbaşkanı ile başbakan arasında geçmişte benzeri bulunmayan bir iktidar paylaşımına -Cohabitation; birlikte icraat- gidildi, bununla beraber Mitterrand dış politika üzerindeki denetimini sürdürdü.
1988 cumhurbaşkanlığı seçimlerinde Chirac'ı açık farkla yenerek ikinci bir yedi yıllık dönem için bu göreve yeniden seçildi. Bundan sonra yenilenen genel seçimden başarıyla çıkan Sosyalist Parti bir koalisyon hükümetiyle yeniden işbaşına geldi. Ancak sosyalist Rocard, Cresson ve Bérégovoy hükümetleri başarılı olamadı.
Mart 1993'te yapılan genel seçimlerde Sosyalist Parti büyük bir yenilgiye uğradı. Sağ ittifak 577 sandalyeli mecliste 485 sandalye elde etti. Mitterrand sağ ittifakın liderlerinden Edouard Balladur'u başbakanlığa atamak zorunda kaldı. Gene, 1993'ten görevini bırakana kadar sağcı hükümetle iktidar paylaşımına gitmek zorunda kaldı. İkinci döneminde, prostat kanseri ve yakın arkadaşı François de Grossouvre'ün intiharı ile yıpranan Mitterand'ın görev süresi Mayıs 1995'te sona erdi.
Görevini Jacques Chirac'a devreden Mitterand, ilerlemiş olan prostat kanseri nedeniyle 8 Ocak 1996'da, 79 yaşındayken öldü.
Mitterand'ın başkanlığı dönemi, çeşitli siyasi tartışma ve çalkantılara sebep oldu. Bunlardan en önemlilerinden biri Yeşil Barış gemisi Rainbow Warrior'ın Fransız gizli servisince batırılmasıydı. Büyük Okyanus'taki Fransız atom bombası denemelerine karşı eylem hazırlığında olan Rainbow Warrior'ın 10 Temmuz 1985'te Yeni Zelanda'nın Auckland limanında Fransa gizli servisi DGSE tarafından bombalanarak batırılması eylemini Mitterand'ın bizzat emrettiği sonradan ortaya çıktı.
Notlar
- Fransız başkanları arasında en uzun süre görev yapma rekoru kırdı. Görevi bıraktığında 78 yaşındaydı.
- Mitterand Türkiye'yi 1992 yılında ziyaret etmiş ve bu ziyaret sırasında Galatasaray Üniversitesi'nin kurucu antlaşması imzalanmıştır.
- Evli olan François Mitterand, Anne Pingeot'la olan evlilik dışı ilişkisinden bir kız çocuğu babasıydı.
Kaynakça
- Librairie Larousse
- Encyclopædia Britannica
| Siyasi görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Valéry Giscard d'Estaing |
Fransa Cumhurbaşkanı 1981 - 1995 |
Sonra gelen: Jacques Chirac |
