Evrim Ağacı

Bu madde güvenilebilir bir yayında çıkmış alıntı/referanslar içermiyor. Burada belirtilen kaynakların, konuyla ilgili güvenilir internet siteleri ve basılı yayınlar gibi birincil kaynaklar olması gerekmektedir. Uygun alıntıları ekleyerek Vikipedi'ye yardımcı olabilirsiniz.

Evrim Ağacı
Slogan	Bu yaşam görüşünde ihtişam var!
Kuruluş	5 Kasım 2010
Tür	Bilim
Merkez	Ankara, Türkiye
İdari Sorumlu	Çağrı Mert Bakırcı
Resmî site	www.evrimagaci.org

Evrim Ağacı (kısa adı EA, İngilizcesi Tree of Evolution), merkezi Ankara'da bulunan bir öğrenci topluluğu ve bir markadır. 5 Kasım 2010'da Çağrı Mert Bakırcı liderliğinde kurulmuştur^[1]. Diğer kurucu üyeleri arasında Babür Erdem ve Güngör Budak bulunmaktadır.

Evrim Ağacı, Türkiye'nin en büyük evrimsel biyoloji oluşumudur. Resmî internet sitesi olan Evrimagaci.org, Türkiye'nin internet üzerinde en çok ziyaret edilen evrimsel biyoloji sitesidir^[2]. Sosyal medya ve internet sitesi ziyaretçileri bakımından Türkiye'nin en büyük ve en popüler özgün içerikli bilim oluşumudur. Çalışmaları, Avrupa Evrimsel Biyoloji Cemiyeti (European Society for Evolutionary Biology, ESEB) tarafından aralıklarla maddi ve akademik olarak desteklenmektedir^[3]. ESEB tarafından Evrim Ağacı'nın haberi olmaksızın belirlenen, Türkiye'de yaşamayıp Türkçe konuşan ve alanında uzman olan 2 akademisyen tarafından çalışmaları incelenmiş ve içeriklerinin kaliteli olduğu tasdiklenmiştir^[4].

Topluluğun vizyonu Türkiye Cumhuriyeti sınırlarında yaşanmasını hedeflediği bilimsel devrim ve bilimsel aydınlanma hareketini bilimsel bir perspektiften ateşlemek ve küresel ölçekli aydınlanma mücadelesini ileri götürmektir. Bu vizyon çerçevesinde; modern bilimi en doğru, en geniş kapsamlı ve en güvenilir biçimde halka ulaştırmak amacıyla Türkiye'nin en büyük bilim arşivini yaratmaya çalışmaktadır. Bu arşivin en önemli özelliği, bugüne kadar Türkiye'de ve Dünya'da genellikle bilim oluşumları tarafından üzerinde durulan haber ve bilimsel gelişme odaklı yayınlardan ziyade, temel konsept ve konuları anlamaya ve anlatmaya yönelik bir eğitim projesi temelinde inşa ediliyor oluşudur. Bu sayede halkın sadece bilimsel gelişmelerden haberdar olmaktan ziyade, bu gelişmeleri yorumlayabilecek akademik altyapıyı kısmen de olsa sağlayabilmesi umulmaktadır.

Kuruluşun resmî internet sitesinde, evrimsel biyoloji başta olmak üzere, çeşitli modern bilim dallarına ait, temel düzeyden akademik düzeye kadar değişen bir ölçekte kavramsal tanımlama, akademik örnekleme ve kuramsal analiz yayınlarına yer verilmektedir. İçerikler genel olarak makaleler, foto-bilgiler, soru-cevaplar şeklinde, kategoriler halinde sunulmaktadır. Evrim Ağacı'nın en önemli çalışmalarından biri olan Makale Arşivi^[5], çoğunlukla popüler bir dile indirgenmiş akademik içerikli yazılardan oluşmaktadır. Bunlar, diğer yayınlarına göre daha derin içerikli ve kapsamlı analiz yazılarıdır. Birçoğunun odağında veya yaklaşımları arasında evrimsel biyoloji analizleri bulunmaktadır. Fotoğraf Albümleri^[6] altında çeşitli bilim dallarına göre kategorize edilmiş foto-bilgiler (veya fotoğraflar), evrimsel biyoloji de aralarında bulunmak üzere bugüne kadar var olmuş her türlü bilim sahasının belirli bir konusuyla ilgili daha genel anlatımları içermektedir. Soru-cevaplar^[7] ise, yine özellikle evrimsel biyolojiyle ilgili sıkça sorulan sorulara kısa ve net yanıtlar vermeyi hedefleyen içeriklerdir. İnternet sitesi içerisinde ayrıca video içerikler^[8] ile Türkiye'nin en kapsamlı çevrimiçi bilim sözlüklerinden biri de yer almaktadır^[9].

Evrim Ağacı bünyesinde Evrensel Basım Yayın tarafından basılan ve Çağrı Mert Bakırcı tarafından kaleme alınan Evrim Kuramı ve Mekanizmaları kitabı.

Evrim Ağacı bünyesinde yayınlanan ilk yazılı eser, 1 Ocak 2014 tarihinde Evrensel Basım ve Yayın tarafından basılan ve Çağrı Mert Bakırcı tarafından kaleme alınan Evrim Kuramı ve Mekanizmaları: Evrimin Temelleri ve Nasıl İşlediği Üzerine isimli kitaptır^[10][11][12]. Ergi Deniz Özsoy önsözüyle yayınlanan ve Londra Kitap Fuarı'nda da satışa sunulan kitap kısa sürede çok sayıda olumlu eleştiri almış ve Temmuz 2016 itibarıyla 4. baskısını yapmıştır^[13][14]. Kitap, çok sayıda eleştirmen tarafından olumlu bir şekilde eleştirilmiş ve övülmüştür^[15][16][17].

Evrim Ağacı bugüne kadar T24^[18], HaberTürk^[19], Milliyet^[20], Birgün Gazetesi^[21], Ulusal Kanal^[22], Evrensel Gazetesi^[23], Sendika.org^[24][25], OdaTV^[26], Webtekno^[27], Gazete Manifesto^[28], Onedio^[29], Politeknik^[30], Bundle^[31], Haber Eylül^[32], Dağ Medya^[33], Muhalefet^[34] gibi medya unsurlarında yer almıştır. 2015 yılı boyunca Mynet ile yaptıkları iş birliği boyunca yazıları Mynet kullanıcıları tarafından milyonlarca kere okunmuştur^[35]. Evrim Ağacı, Türkiye'nin en önde gelen sözlük sitelerinde de yer almış, çeşitli tartışmalara konu olmuş ve kimi zaman yazıları nedeniyle gündem belirleyici bir rol oynamıştır^[36][37]. Birçok medya aracı kaynaksız ve izinsiz olarak içerik yayınladığı için, Evrim Ağacı'nın basılı ve sanal medya üzerindeki etkisini tam olarak analiz etmek mümkün değildir.

Ekip, Ergi Deniz Özsoy, Namık Kemal Pak, Müge Boz, Mehmet Somel, Füsun Gezgin Özer gibi Türkiye'nin en önde gelen evrimsel biyologları, fizikçileri ve diğer dallardan olan bilim insanlarıyla da birçok farklı nedenle iş birliği yapmış, ortak etkinliklerde bulunmuş, ortak yazılar kaleme almış ve ortaklaşa televizyon programları yapmıştır^[38][39].

Evrim Ağacı'nın uzun dönem basılı yayınları arasında 50 sayı boyunca BirGün gazetesinde yayınlanan bilim sayfası^[40] ile Bilim ve Ütopya Dergisi'nde onlarca sayı boyunca yayınlanan Evrim Ağacı yazıları bulunmaktadır. Ekip bunun haricinde Bilim ve Gelecek Dergisi^[41], BilimsoL^[42], Doğu Batı Dergisi, Düşünbil Dergisi^[43], Evrensel Gazetesi^[15][44][45], Genç Hayat^[46][47], Evrimin Gıdası, Fikir Bilim Dergisi, Löpçük Dergisi gibi diğer basılı yayın organlarıyla da aralıklarla iş birliği yapmaktadır.

Evrim Ağacı, ALS hastalarına yönelik olarak düzenlenen Ice Bucket Challenge'ın Türkiye'ye taşınmasında büyük rol oynadığı ve Indiegogo kampanyasıyla binlerce ABD dolarının toplanmasına önayak olduğu gibi^[48][49], görme engellilere yönelik başlattığı Sesiniz Olsun gibi sosyal sorumluluk projeleriyle de bilinmektedir^[50].

Evrim Ağacı, Markaların Korunması hakkında 556 sayılı kanun hükmünde kararnameye göre 25 Mayıs 2015 tarihinden itibaren 10 yıl müddetle, 1 Haziran 2016 tarihinde Türk Patent Enstitüsü tarafından, marka sahibi Çağrı Mert Bakırcı adına, 2015-44893 marka numarasıyla, “Hizmet” kategorisinde tescil edilmiştir. 5 Kasım 2016 tarihinde ilk defa resmî tüzüğünü yayına koyan ekip, dernekleşme ve vakıflaşma yönünde bir yol haritasına sahiptir.

Evrim Ağacı, Eylül 2016'dan beri yeni ve modernleştirilmiş bir site tasarımı üzerinde çalışmaktadır. Sitenin, Türkiye'deki en interaktif ve sosyal medya yapılı bilim sitesi olması beklenmektedir. Ekip bu süreçte Kozmik Anafor, Özgür Düşünce Hareketi, Ateist Dergi gibi oluşumların sitelerini geliştirmiş olan Erhan Kılıç ile çalışmaktadır. Evrim Ağacı'nın şu andaki sitesi ise Güngör Budak tarafından tasarlanmış ve geliştirilmiştir.

Ekol

Sosyal medya ve Türkçe internet siteleri üzerinden yapılan bilim yayınlarında Evrim Ağacı bir ekol görevi görmektedir. İstanbul Üniversitesi, Atatürk Üniversitesi ve Yıldız Teknik Üniversitesi gibi çeşitli üniversitelerde yapılan lisansüstü araştırma ve tezlerde Evrim Ağacı, internet aracılığıyla ve sosyal medya üzerinden bilim anlatıcılığı konusunda bir ekol olarak incelenmiştir^[51][52]. Bu ekolün birden fazla ayağı bulunmaktadır.

Ekol dahilindeki en önemli prensiplerden biri ne verirsen iki katını bulursun yaklaşımıdır. Evrim Ağacı, kendisine katkı sağlayan ve destek olan herkese tanıtım, saygı, destek gibi açılardan ekstradan geri dönüşlerde bulunmaktadır. Örneğin yapıcı eleştirilerde bulunan ve oluşuma saygıyla yaklaşan kişilere, gösterdikleri ilgi ve saygının iki katıyla yanaşmaya çalışmaktadır. Benzer şekilde, oluşuma yönelik olumsuz yaklaşımlara da iki misliyle karşı çıkmakta, duvar örmekte, engel olmaktadır.

Ekolün bir diğer önemli özelliği, Evrim Ağacı'nın ilkeleri arasında da yer alan açık kapı politikasıdır. Bu politikanın bir uzantısı, her Evrim Ağacı okurunun aynı zamanda bir katkı sağlayan olabilmesidir. Ancak bir diğer önemli uzantısı, Türkiye içerisinde ve dışarısında benzer amaçlar güden oluşumlarla karşılıksız bir destek çabası içerisinde olunmasıdır^[53]. Bu süreçte, özellikle Evrim Ağacı'ndan Arsel Acar'ın çabaları sayesinde, Türkiye'nin en önde gelen bilim platformları arasında bulunan Kozmik Anafor^[54], Yalansavar, Bilim Kazanı^[55], Bilimkurgu Kulübü^[56], FelisAgnosticus^[57] gibi site ve sayfalarla birçok röportaj ve ortak projeler yapılmıştır. Ayrıca Türkiye'deki popüler bilim kitaplarının tanıtımını, tartışılmasını ve incelenmesini teşvik etmek amacıyla Goodreads üzerinde bir akademik/popüler okuma grubuna imza atmıştır^[58].

Evrim Ağacı ekolünün önemli özelliklerinden bir diğeri açık kaynak ve açık paylaşım politikasıdır. Örneğin Evrim Ağacı, bütün eğitim sunumlarını halka açık bir şekilde SlideShare üzerinden yayınlamaktadır^[59]. Benzer şekilde, Evrim Ağacı'nın iç eğitimleri de İleri Düzey Öğrenciler İçin Evrim başlığı altında YouTube üzerinden yayınlanmaktadır^[60]. Evrim Ağacı'nın tüm Makale Arşivi PDF ve ePub olarak indirmeye açık bir şekilde paylaşılmıştır^[61]. Dahası, Evrim Ağacı bütün içeriklerinin tekrar kullanımına belli şartlar altında izin vermektedir. Evrim Ağacı'nın sitesinde ve paylaşımlarında yer alan telif hakkı ibaresine göre:

"Evrim Ağacı tarafından üretilen, çevrilen, oluşturulan, yazılan bütün içeriklerin kullanımı aşağıdaki kurallara uymak şartıyla, yönetim ekibinden ve yazarlarından izin alınmaksızın ve tarafımıza herhangi bir bildirimde bulunmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, yazılarımızın hiçbiri, söz konusu içeriklerimizin yazarlarından başkasına aitmiş gibi sunulamaz. "

—  Evrim Ağacı İçerik Kullanım İzinleri

Ekol dahilinde sürdürülmekte olan yaklaşımlardan bir diğeri, haber-odaklı içerik yerine konsept-odaklı (veya kavram-odaklı) içerikler üretilmesidir. Bunun en temel amacı, okurlara kazandırılması hedeflenen bilimsel ve akademik analiz yeteneğidir. Bu bakımdan, bilimsel gelişmeleri olduğu gibi yabancı kaynaklardan çevirerek aktarmak yerine, yazarlardan/çevirmenlerden gelen katkıları ve analizleri de içeriğe harmanlamaktadır. Bu durum, Evrim Ağacı karşıtlarına kimi zaman saldırı materyali sunmuş olsa da, ekip bu yaklaşımın önemini bilmesi nedeniyle bu politikadan hiç vazgeçmemiştir ^[62]. Ekip, bu politikayla ilgili olası hatalı anlaşılmaları önlemek adına çok net yayın ve yönetim politikaları ve oldukça açık iletişim kanalları geliştirmiştir^[63][64].

Ekolün önemli özelliklerinden bir diğeri ise kurumsal yapısıdır. Birçok sefer sosyal medya oluşumları "bilgi üreten" ve "bilgi tüketen" ayrımından ötürü takipçiler ile yöneticiler arasında hiyerarşik bir ayrıma gitmeye meyillidirler. Evrim Ağacı ekolü çerçevesinde ise, ilkeler ile uyumluluk sürdürüldüğü müddetçe her türlü hiyerarşinin önüne geçilmeye çalışılmaktadır. Dikey olmak yerine daha yatay yapılı bu hiyerarşi sistemi, okurların ekibin bir parçası oldukları hissini pekiştirmeye yaramaktadır.

İsim ve Slogan

Evrim Ağacı, evrimsel biyolojide türlerin birbiriyle olan akrabalık ilişkisini ve türler arasındaki göreli ayrışma miktarı ve sürelerini görselleştirmek adına kullanılan filogenetik ağaçların gayrıresmî bir adıdır. Charles Darwin tarafından "Yaşam Ağacı" biçiminde kullanılmıştır.

İsim, Evrim Ağacı'nın kurucu üyelerinden Babür Erdem tarafından önerilmiş ve ekibin kuruluş aşamasında oy birliğiyle kabul edilmiştir. İsim, aynı zamanda Evrim Ağacı'nın Türkiye'deki etki ve yayılma politikasına yönelik olarak, köklerini ODTÜ ve Ankara'dan alan, dalları ise tüm Anadolu coğrafyasına yayılan bir ağaç simgesine de gönderme yapmaktadır^[65].

Ekibin sloganı ise, Charles Darwin'in Türlerin Kökeni isimli eserinin kapanış paragrafına ithafen seçilmiştir^[66]:

"Çeşitli bitkilerle kaplı, çalılıklarında kuşların ötüştüğü, türlü böceklerin uçuştuğu; nemli toprağında tırtılların, solucanların süründüğü bir yamaca bakıp, birbirinden böylesine farklı, ve birbirine böylesine karmaşık bir tarzda bağımlı ve ustalıkla yapılmış bütün o canlı biçimlerin, çevremizde etkilerini sürdüreduran yasaların ürünleri olduğunu düşünmek ilginçtir. Bu yasalar -geniş bir anlamda- Üreme ve Büyüme; Soyaçekim (hemen hemen üremenin kapsamında kalır); yaşam koşullarının ve parçalarının kullanılıp kullanılmamasının doğrudan ve dolaylı etkilerinin sonucu olan değişkenliktir; üreme öylesine hızlıdır ki Yaşama Savaşına yol açar; ve bunun sonucu Iranın Iraksamasını ve az gelişmiş biçimlerin tükenmesini zorunlu kılan Doğal Seçmedir. Böylece, doğanın savaşından, açlıktan ve ölümden, düşünebildiğimiz en yüce ereğe, daha yukarı hayvanların oluşmasına varılır. Bir ya da birkaç biçimde başlayan yaşamı böyle anlayan ve bu gezegen çekimin değişmez yasasına göre dönüp dururken, böylesine basit bir başlangıçtan en güzel, en olağanüstü biçimlerin evrimleşmiş ve evrimleşmekte olduğunu kavrayan bu yaşam görüşünde gerçekten ihtişam vardır."

—  Charles Darwin, 1. Baskı Taslağı^[67]

Logo

16 Şubat 2015'te, Serhat Seykan tarafından tasarlanan Evrim Ağacı'nın yeni logosu.

Evrim Ağacı'nın logosu, 16 Şubat 2015'te, Serhat Seykan tarafından tasarlanmıştır. Temel tasarım fikri üzerine, Bakırcı'nın yönlendirmeleri ışığında logo şekillenmiş ve detayları netleştirilmiştir. Evrim Ağacı'nın eski logosu olarak kullanılan, aslında "logo" olma değeri ve niteliği taşımayan amblemin aksine, Evrim Ağacı için kuruluşundan 4 seneden fazla bir süre sonra tasarlanan ilk logonun, son derece sade; ancak çok sayıda mesajı o sadelik çerçevesinde yansıtabilmesi hedeflenmiştir. Bu açıdan bakıldığında Evrim Ağacı'nın logosu, sayısız ilginç bilimsel olgu ve felsefi içeriği çok yalın ve sade çizgilerle aktarabilmektedir. Bunlardan bazıları aşağıdaki gibi özetlenebilir^[68]:

• E-A Harfleri: Logoda göze çarpan ilk önemli noktalardan biri DNA'nın nükleotit çiftleri arasına gizlenmiş E ve A harfleridir.
• Çift Sarmal DNA: DNA, evrimin en temel birimidir.
• Mutasyon: Evrimle ilgili en fazla yanlış anlaşılan ve anlatılan noktalardan biri, mutasyonlardır. Mutasyonlar, kötü namlarına rağmen, evrimin seçilim mekanizmalarının üzerine etki ettiği çeşitliliği yaratan nihai ve en önemli kaynaklardır. Bu nedenle, üstten ikinci nükleotit çiftinde bir bozulma, kırılma gösterilmiştir. Bu, silinme tipi bir mutasyon olarak düşünülebilir. Aynı zamanda bu, E harfinin daha kısa olan orta kolunu da üstü kapalı bir şekilde netleştirmektedir.
• Seçilim: DNA'nın uçlarından çıkan ve logonun etrafını dolaşan çizgiler, merkezden uzaklaştıkça daralmaktadır. Bu, bir popülasyon içerisinden seçilen avantajlı grubun ayıklanmasını temsil etmektedir.

Evrim Ağacı'nın eski logosu.

• X Kromozomu: Her ne kadar DNA yapısı gereği heliks (sarmal) biçimli olsa da, DNA'nın sadece 2 boğumu gösterilerek aynı zamanda X harfinin oluşması sağlanmıştır. X kromozomu, insanlarda hem erkekler, hem dişilerde bulunan yegane cinsiyet kromozomudur.
• Döngüsel Sonsuzluk: Evrimsel süreç, doğal bir algoritmadır, döngüseldir ve teknik olarak zamanın sonuna kadar (veya sonsuza kadar) çalışabilir. Var olan varyasyon içerisinden en uyumlular seçilir, diğerleri elenir, seçilenlerin mutasyonlardan kaynaklı avantajları üreme yoluyla gelecek nesillere aktarılır ve yeniden seçilim döngüsü başlar. Bu şekilde sonsuza kadar devam eder. Bu nedenle DNA'nın uçlarından çıkan kollar, DNA'nın üst ve alt kısımlarını tamamlayarak bir nevi 8 rakamını oluşturmaktadır. Aynı zamanda logonun bir ucundan diğer ucuna doğru takip edildiğinde de, yan yatmış bir 8 görülmektedir. Yan yatmış 8 rakamı, evrensel olarak sonsuzluk işaretidir ve logoda kendisine yer bulmaktadır.
• Yin Yang ve Diyalektik Felsefesi: Çoğu zaman bilimsel konuların tek kutuplu açıklamaları bulunmaz. Her iyi teori içerisinde geçersiz taraflar ve her kötü teori içerisinde geçerli taraflar bulmak mümkündür. Bu karşıt teorilerin (tez ve antitezlerin) bir araya gelişi ve fikirsel arenada çarpışması, sentezi doğurur. Logodaki genel görünüm ve Yin Yang sembolünü çağrıştırması, bu nedenle yapılmıştır.

Tarihçe

Evrim Ağacı’nın temelleri, Eylül 2010 ayında yapılan bir ODTÜ Biyoloji ve Genetik Topluluğu (BİYOGEN) haftalık toplantısı sırasında atılmıştır. Toplantıda, ilk defa BİYOGEN’e katılım gösteren Çağrı Mert Bakırcı, dönemin Yönetim Kurulu Başkanı'na yeni bir evrimsel biyoloji oluşumu kurma fikrini anlatmış, olumlu geridönüşler almıştır. Bu olumlu dönüşler üzerine, kısa sürede proje hayata geçirilmeye karar verilmiş ve Evrim Kuramı ile özellikle ilgilenmek isteyebilecek kişiler, Bakırcı ile bir araya gelmiştir.

Bu süreçte Babür Erdem ve Güngör Budak ile tanışan Bakırcı, kısa sürede geniş bir yol haritası çizmiş ve ekibin diğer muhtemel bireyleriyle beyin fırtınası yaparak oluşumun vizyonu, misyonu, içeriği ve planlarıyla ilgili gerekli kararları almıştır. Bir bilim ve aydınlanma hareketi^[69] olarak ilerlemesine karar verilen grubun ismi olacak olan “Evrim Ağacı”, birkaç günlük düşünme ve tartışma süreci sonrasında Erdem tarafından tavsiye edilmiş ve kısa sürede kabul edilmiştir. Bunun üzerine, Bakırcı önderliğinde düzenlenen ilk toplantısıyla Evrim Ağacı, 5 Kasım 2010 günü ODTÜ, Ankara'da resmen kurulmuştur.

Kuruluşundan 2 hafta kadar sonra, o zamanlar yeni yeni Türkiye'de yer etmeye başlayan Facebook üzerinden sayfalarını açan ekip, yaklaşık 2 ay gibi bir süre içerisinde 1500’ü aşkın sayıda takipçiye ulaşmıştır. Bu sayı, Facebook üzerinde o dönemde bulunan Türkçe bilim sayfaları arasında dikkate değer bir sayıdır. Evrim Ağacı’nın sanal platformda ses getirmesinin nedeni ise büyüme hızı ya da okur/takipçi sayısı değil, yayın tarzı ve uslubu tipi olmuştur. Facebook’ta daha önce o zamana kadar pek görülmeyen bir şekilde, sadece bilim üzerine kurulu, din-bilim tartışmasına girmeyen ve her bir okuruna ayrı ayrı cevaplar yazıp, en üst seviyede saygı çerçevesi içerisinde yaklaşan bir tutum sergilemiştir. Bu kurumsal yapı ve orijinal yaklaşım, Evrim Ağacı'nı dönemin diğer çevirimiçi bilim oluşumlarından ayıran nitelik olmuştur. Öyle ki, Evrim Ağacı'nın bu tutumu o dönemden sonra ortaya çıkan sayısız diğer bilim ve bilim-harici oluşum için bir ekol haline gelmiştir.

Bakırcı başta olmak üzere Evrim Ağacı yazarları sayfanın kurulmasından itibaren, özellikle Facebook üzerinden evrim ve Evrim Kuramı ile ilgili gelen tüm sorulara, üşenmeden, ayrım yapmadan, kaynaklarıyla ve herkesin anlayabileceği bir dilde, detaylı ve kapsamlı cevaplar hazırlamıştır. Bu da, Evrim Ağacı'nın kısa sürede Evrim Kuramı konusunda “bilirkişi” olarak görülmesini sağlamıştır. Sayfanın büyümesiyle ile birlikte ilk defa çeşitli ilkeler belirlenmesi gerekmiş ve bu ilkeler, yine birçok diğer oluşumdan Evrim Ağacı'nı ayıran nitelikler olmuştur.

Bu hızlı büyüme, sadece bilimseverler tarafından değil, bilim karşıtları tarafından da fark edilmiştir. Ekibin Facebook sayfası, 1650 küsür takipçiye ulaştığı sıralarda, internet korsanları (hackerlar) tarafından saldırıya uğramış ve ele geçirilmiştir. Tüm çabalara rağmen sayfalarını geri almayı başaramayan ekip, kısa sürede yenisini açmış ve okurlarının destekleri sayesinde 24 saat içerisinde Facebook üzerinde yeniden 1500 okur sayısına ulaşmıştır. Ancak sayfa aynı gün içerisinde internet korsanları tarafından yeniden ele geçirilmiştir. Bunun üzerine, 9 Nisan 2011 tarihinde, uç düzeyde sanal güvenlik önlemleri altında sayfa yeniden kurulmuştur. Evrim Ağacı, o günden günümüze dek bu resmî Facebook sayfası üzerinden yayın hayatını sürdürmektedir.

Evrim Ağacı, 3 Mart 2012’de 17.000'den fazla okura ulaşarak Facebook’taki Türkçe sayfalar arasındaki en büyük evrimsel biyoloji odaklı bilim sayfası olmuştur. 4 Nisan 2012’de Avrupa Evrimsel Biyoloji Cemiyeti (ESEB) tarafından ilk defa maddi ve akademik olarak desteklenmeye başlamıştır. 22 Nisan 2012’de 20.000'den fazla okura ulaşarak Dünya’daki her dilden tüm evrimsel biyoloji odaklı Facebook sayfaları arasında ikinci sıraya yükselmiştir. 12 Ekim 2016 itibarıyla 460.000'e yakın okurla ve haftalık ortama 2 milyon kişilik erişim miktarıyla yola devam etmektedir.

Ekibe gelen soruların ve verilmesi gereken cevapların belli bir noktadan sonra kendisini tekrar etmeye başlaması, bu soru ve cevapların arşivlenmesi ihtiyacını doğurmuştur. Bu metinler, günümüzdeki Evrim Ağacı Makale Arşivi'nin de temelini atmıştır. Facebook'taki güvenlik açıklarının sıkıntı yaratıyor olması ve büyümenin getirdiği tehlikelerden ötürü ekip, 11 Aralık 2012 tarihinde Evrimagaci.org adı altında resmî sitelerini açmıştır. O tarihten beridir Evrim Ağacı'nın tüm veritabanı resmî internet sitesi üzerinde depolanmakta ve Facebook, Twitter, Instagram gibi sosyal medya hesapları üzerinden resmi bir şekilde yayınlanmaktadır.

Amaç

Evrim Ağacı'nın en temel amacı, her türlü dogmatik ön yargının sınırlayıcılığından bağımsız olarak bilimin temsilcisi ve koruyucusu olmaktır. Bu amaç çerçevesinde, elektronik ve basılı araçları kullanarak Türkiye'nin en güvenilir, en kapsamlı, en geniş bilim arşivini geliştirmeye ve sürdürmeye çalışmaktadır. Evrim Ağacı'nın bu doğrultuda giderken odağında her zaman evrimsel biyoloji bulunmaktadır. Ekip, evrimsel biyolojinin bütün modern bilimlerin birleştirici ve bütünleştirici harcı olduğu fikrini sürdürmektedir. Bu çerçevede, evrimsel biyoloji ve evrimsel biyolojinin etkileşim halinde olduğu diğer dallar, bunların ortak alanları ve biyoloji teknolojileri ile ilgili bilimsel araştırma-geliştirme çalışmaları yapmakta veya bu tür çalışmalara önayak ve destek olmaktadır. Bunun en önemli basamaklarından biri, evrimsel biyolojiyle ilgili popüler ve akademik düzeylerde bilgi vermektir.

Evrim Ağacı, evrimsel biyolojinin insanların var oluşundan bu yana sorduğu en temel sorulardan biri olan "Ben kimim?" sorusuna nihai yanıtı verebildiği düşüncesini savunmaktadır. Bu bakımdan, evrimsel biyolojiyi anlamanın, insan türünün benliğini ve var oluşunu anlamak konusundaki en önemli basamak olduğunu ileri sürmektedir. Bu sebeple, evrimsel biyoloji hakkında her türlü bilgilenme ve bilgilendirme çalışmasını yürütmektedir. Bu süreçte, bilimin diğer dallarına ait bilgilere de yaygın ve bol bir biçimde yer vermekte, mümkün olduğunca bu çalışmalar ile evrimsel biyoloji arasındaki bağlantıları kurmakta ve bu bağlantıları bilimsel bir perspektiften analiz etmektedir.

Ayrıca, Türkiye'deki akademi kültürünü geliştirmek için çaba göstermektedir. Birçoklarınca "lisenin devamı" olarak görülen üniversitenin kimliğini yeniden kazandırmaya çalışmakta, üniversite sınırları dahilinde bilimin herkesçe icra edilebilmesi önündeki engelleri kaldırmaya çalışmakta, öğrencilere akademik düşünce, analiz ve çalışma kültürünü aşılamakta ve bu konularda yol gösterici olmayı amaç edinmektedir.

İlkeler

Evrim Ağacı'nın belirlemiş olduğu ilkeler, ekibin genel işleyişini ve mantığını anlamak açısından yol göstericidir. Bu ilkelerin kısaltılmış bir özeti, aşağıda belirtildiği gibidir^[70]:

• Şahsi İnançlardan Bağımsızlık İlkesi: Evrim Ağacı hiçbir Tanrılı ve kutsal kitaplı (teist), Tanrılı ama kutsal kitapsız (deist), Evren’in veya doğanın Tanrı olduğunu savunan (panteist), Tanrıların ve dinlerin var olmadığını savunan (ateist) ve bunların arasında ve haricinde kalan herhangi bir dini düşünceyi savunmamakta, desteklememekte ve/veya reklamını/propagandasını yapmamaktadır.
• Şahsi İdeolojilerden Bağımsızlık İlkesi: Evrim Ağacı, hiçbir sol, merkez, sağ ideolojiyi ve/veya siyasi görüşü ve bunların arasında ve haricinde kalan herhangi bir siyasi düşünceyi savunmamakta, desteklememekte ve reklamını yapmamaktadır.
• Bilimin Üstünlüğü İlkesi: Evrim Ağacı, Evrim Kuramı’nı bilimsel makaleler ve araştırmalara dayanmadan çürüttüğünü iddia eden, şahsi inançlarını ve görüşlerini bilime alet eden, bilim eğitimi almadan bilim ile ilgili yargılara varan ve benzer şekillerde şahsi emellerle bilimsel bilgiyi yaralamayı hedefleyen kişileri ciddiye almaz, bünyesine kabul etmez ve sınırlarında barındırmaz. Astroloji, simya, frenoloji, homeopati, din, alternatif tıp, kuantoloji, ufoloji, antik uzaylılar gibi bilim-dışı veya sahtebilime dayanan konularda bünyesindeki bireylerin şahsi inançları veya düşüncelerine karışmaz ve karışılmasına izin vermez.
• Birbiriyle Bağımsız Sistemler İlkesi: Evrim Ağacı, bilimsel gerçeklerin bireylerin şahsi inançları veya yaygın inanç sistemleri üzerindeki olumlu veya olumsuz etkileri ile ilgilenmez, bu alanlarda açıklamalarda ve yorumlarda bulunmaz, bu alanlarda yorumlar ileri sürenlere izin vermez. Bilimin şahsi sistemlere değil, şahsi sistemlerin bilime adapte edilebilir olduğu gerçeğini kabul eder. Bilimin, tüm şahsi sistemlerden bağımsız olarak değerlendirilmesi gerektiğini savunur.
• Bilimin Tarafsızlığını Koruma İlkesi: Evrim Ağacı, kendisiyle herhangi bir şekilde etkileşim halinde olan ve belirli bir iddiası olan şahısların, iddialarının kaynaklarını yalnızca açık bir şekilde belirtmesini değil, aynı zamanda bu kaynakları bireysel olarak, orijinal kaynaklarından okuyarak anlamış olmasını bekler. Benzer şekilde Evrim Ağacı, bilim-dışı ile bilimin karşı karşıya getirilebileceği bir tartışma platformu da değildir.
• Gönüllü Şeffaflık İlkesi: Evrim Ağacı hiçbir işi gizli kapaklı, art niyetle, üstü kapalı bir biçimde, ikincil bir ajanda güderek yapmamaktadır. Evrim Ağacı'nın tek amacı Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarının modern bilimden haberdar olmasını sağlamak ve onlara en hızlı, güvenilir, çeşitli bilgileri; bilim dışı kaynaklar ve tartışmalarla en az zaman kaybederek (mümkünse hiç kaybetmeden) sunabilmektir. Evrim Ağacı'nın yaptığı hiçbir hatada art niyet bulunmamaktadır.
• Birey Haklarının Korunması İlkesi: Evrim Ağacı sınırları dahilinde birey hakları daima korunur.
• Bilimin Somutluğu İlkesi: Evrim Ağacı, bilimin somut ve test edilebilirliğe yönelik yapısından ötürü bilimle bütünleşmiş olması sebebiyle, ürettiği içerik çerçevesinde materyalist (evrendeki her şeyin ve her etkileşimin madde ve enerji temeli olduğu üzerine kurulu düşünce sistemi), natüralist (evrenin sadece doğal kuvvet ve yasalar üzerine kurulu olduğu, doğaüstü yapı iddialarının geçersiz olduğunu savunan düşünce sistemi) ve yapıcı pozitivist-bilimsel realist karışımı (geçerli ve gerçek sayılabilecek bilgilerin yalnızca bilimsel, mantıksal ve matematiksel yaklaşımlarla edinilebileceğine dayanan felsefe) bir felsefi bileşimi takip eder.
• Topluluk Huzurunun Korunması İlkesi: Evrim Ağacı, topluluğun huzurunu bozan, ilkelerine uymayan kişileri, art niyetli bireyleri, bilim düşmanlarını ve işbu tüzüğün önceki maddeleriyle ilişkili olarak, bilim-dışı argümanları savunan, taraflı Evrim Karşıtları’nı bünyesinde barındırmaz.
• Pozitif Öğreticilik İlkesi: Evrim Ağacı’nın görevleri arasında “Evrim Kuramı’nı insanlara kabul ettirme” gibi bir madde bulunmamaktadır; dolayısıyla kimseyi, herhangi bir bilimsel kuramı veya doğa gerçeğini kabul ettirmeye uğraşmaz. Yalnızca bilgilerin tarafsız olarak aktarılmasını kendine görev biçmiştir.
• Bilimsel Yöntemin Uygulanması İlkesi: Evrim Ağacı, Evrim Kuramı’nın, bilimin diğer bütün teorileri gibi ele alınması gerektiğini savunur, destekler ve açıklar. Bu şekilde incelendiğinde, Evrim Kuramı’nın gelmiş geçmiş en güçlü bilimsel teorilerden biri olduğunu anlar ve kabul eder. Doğadaki “evrim” gerçeği ile, bunu açıklayan bilimsel açıklamalar bütünü olan “Evrim Teorisi”nin birbirinden farklı konular olduğunu kavrar. Evrimin çürütülemez bir doğa yasası/ilkesi olduğunu, Evrim Teorisi’nin ise, bir bütün olarak değil ama kısmi olarak teorinin o parçalarından daha başarılı ve aynı derecede bilimsel açıklamalarla geliştirilebileceğini ve değiştirilebileceğini savunur.
• Emeğin Değerinin Üstünlüğü İlkesi: Evrim Ağacı ekibi, hiçbir kâr amacı gütmeyen, tamamen bilimin iyiliği, öğrenimi ve yayılması amacıyla çalışan, sadece "gönüllü profesyoneller"den oluşan bir bilim kurumudur. Dolayısıyla, Evrim Ağacı'nın en önem verdiği unsur, gönüllülerinin, okurlarının ve ekip üyelerinin bu bilgiler için koydukları emeklerdir. Bu emeklere karşı sergilenecek her aşağılayıcı, küçümseyici, hiçe sayıcı, hakaret içerikli, vb. tutum, Evrim Ağacı tarafından kabul edilemez olacak ve net bir tepkiyle karşılanacaktır.
• Tıbbi Haklara Saygı İlkesi: Evrim Ağacı, genel sağlık bilgilerine yer vermekle birlikte, bireylerin kişisel sorunlarıyla ilgili olarak bireylere özel bir tıbbi danışmanlık vermemekte, söz konusu bireyleri tıp kurumlarına yönlendirme yapmak haricinde herhangi bir fikir alışverişinde bulunmamaktadır.
• Yapıcı Eleştirinin Üstünlüğü İlkesi: Evrim Ağacı kendisine yöneltilen, olumlu veya olumsuz olmasından tamamen bağımsız olarak, her türlü yapıcı eleştiriye açıktır.
• Açık Kapı İlkesi: Evrim Ağacı, kendisine yukarıda sayılan ilkelere sadık kalmak kaydıyla katkı sağlamak isteyen herkese açık bir oluşumdur. Her birey, kendi kapasite, istek, beceri ve yetenekleri dahilinde, tamamen gönüllü bir şekilde Evrim Ağacı'na katkı sağlayabilir.

Etkinlikler

Evrim Ağacı'nın gerçekleştirdiği çok sayıda etkinlik arasında seminerler, konferanslar, kurslar, paneller ve akademik programlar bulunmaktadır. "Türkiye Evrimle Tanışıyor (TET)" etkinlikleri sayesinde Ankara, İstanbul, İzmir başta olmak üzere Bursa^[71] ve Eskişehir gibi birçok ilde binlerce okuruyla buluşmuş, teknik eğitimler vermiş, okurların sorularına yanıtlar vermiştir. Bu illerdeki üniversite ve liselerde çeşitli seminerler düzenlemiş, düzenlenen seminerlere konuşmacılar göndermiştir. Ayrıca çeşitli bilim insanları ve bilim oluşumlarıyla kapsamlı röportajlara imza atmıştır.

Ayrıca Evrim Ağacı, ODTÜ BİYOGEN ile birlikte Türkiye'nin en uzun süredir devam eden ve en çok katılımcılı evrimsel biyoloji etkinliği olan "ODTÜ Aykut Kence Evrim Konferansı"nı düzenlemektedir. Her yıl düzenlenen etkinliğe, yurtiçi ve yurtdışından sayısız akademisyen, öğrenci ve vatandaş katılım göstermektedir. Bu etkinlikler aracılığıyla Francisco Ayala, Douglas Futuyma, Jerry Coyne, Stephen Oppenheimer, Kenneth Miller, Martin Hanczyc, Eva Jablonka, Andrew Berry, Micheal Hofreiter, Roger Butlin, Line Ugelvig, Particia Beldade gibi evrimsel biyoloji sahasında en önde gelen isimler Türkiye'de ağırlanmıştır. 2017 yılında 11.'si düzenlenecek olan konferansa ortalamada her sene 600 kişi katılım göstermektedir.

Evrim Ağacı'nın doğrudan katılım gösterdiği veya düzenlediği etkinlikler arasında, Richard Dawkins Vakfı'ndan Sean Faircloth'un katılımıyla düzenlenen 1. Özgür Düşünce ve Sekülerizm Konferansı, ODTÜ'deki birçok bilim topluluğunun katılımıyla düzenlenen ODTÜ Bilim Günleri ile birlikte, yüzlerce kişinin ve onlarca akademisyenin katılımıyla gerçekleşen ODTÜ Sinirbilim Günleri ve ODTÜ Biyokimya Konferansı gibi diğer etkinlikler bulunmaktadır. Ayrıca Evrim Ağacı, kurulduğundan beri ODTÜ içerisinde çok sayıda bilim semineri de vermektedir.

Kadro

Evrim Ağacı, resmi internet sitesinde düzenli olarak makaleler kaleme alan geniş bir yazar kadrosuna, çevirmenlere ve düzeltmenlere (editörlere) sahiptir. Bunun yanı sıra ekibin sanal dünya haricindeki işlerinden sorumlu kişiler, etkinliklerini düzenleyen koordinatörler, teknik içeriklerini denetleyen editörler, görsel tasarım ve seslendirme gibi teknik konularda katkılar sağlayan sanatçılar, internet sitesi tasarımcıları ve web yazılım geliştiricileri gibi birimleri de bulunmaktadır. Bu katkı sağlayıcılar zaman içerisinde değişiyor olsa da, Evrim Ağacı'na bugüne kadar farklı şekillerde katkıda bulunmuş isimlerin bir listesi şöyledir^[72]:

Tartışmalar

Din ve Tanrı İnancı

Yıldan yıla aralıklarla, Evrim Ağacı'nın ateizm propagandası yaptığı ve din düşmanlığı içerdiği ile ilgili eleştiriler yapılmıştır^[73][74].

Evrim Ağacı, ilkelerinde belirtilen felsefe gereği din ve tanrıları bilimsel argümanlar olarak kabul etmemektedir. Dolayısıyla yaptığı paylaşımlarda da bu içerik yansıtılmaktadır. Ne var ki, bu tutum ve yaklaşımın din düşmanlığı ve tanrı karşıtlığı olarak görülmesi, din ve tanrı olgularının henüz bilimsel olarak ispatlanmamış argümanlar olmaları bakımından geçersizdir. Evrim Ağacı din ve tanrı konularındaki içeriklere de bilimsel ve objektif olarak yaklaşmakta, modern bilimin elinde var olan verileri mümkün olduğunca sunmaktadır.

Evrim Ağacı bünyesinde ateizmden teizme kadar uzanan bir dinî perspektifte koordinatörler, yöneticiler ve üyeler bulunmaktadır. Evrim Ağacı bugüne kadar bu kişilerin hepsine eşit mesafede durmuş ve hepsine saygıyla yaklaşmıştır.

Michael Behe ve Akıllı Tasarım

Akıllı Tasarım odaklı paylaşımlar yapan dinî bir YouTube sayfası, 22 Nisan 2013'te Evrim Ağacı'nın biyokimya profesörü ve Akıllı Tasarım'ın en önde gelen savunucularından olan Michael Behe'nin görüşlerinin yıldan yıla değişimini ve Evrim Ağacı'nın yazılarında kullandığı kaynakları çarpıttığını iddia eden bir video yayınlamıştır^[75]. Evrim karşıtı ve din destekçisi birçok oluşumun sadece birkaç saat içerisinde videoyu çok farklı kanallar üzerinden paylaşması ile konu kısa sürede bir Evrim Ağacı karalama, yıpratma ve bitirme kampanyasına dönüşmüştür. Video sahibi, ODTÜ Biyoloji ve Genetik Topluluğu yönetimi, Aykut Kence, Meral Kence, ESEB gibi kişi ve kurumlar başta olmak üzere Evrim Ağacı ile Çağrı Mert Bakırcı'nın ilişki ve irtibat içerisinde olduğu herkese özel e-postalar göndererek bu kişi ve kurumların Evrim Ağacı ile ilişkisini sonlandırmaya davet etmiştir.

Evrim Ağacı, kısa bir sürede videoyu parça parça ele alan ve her bir kısmını tüm detaylarıyla ele alan bir açıklama yazısı yayınlamıştır^[76]. Açıklamada video içerisindeki iddiaların neredeyse tamamının temelsiz, abartılmış, ispatsız ve çarpıtılmış olduğu kaynaklarıyla birlikte gösterilmiş ve ispatlanmıştır. Video içeriğinde bolca yanıltıcı unsur bulunduğu, şahsın kastî olarak algı yönetimi yaptığı, İngilizceye hakim olmadığı ve doğru kaynakları göstermediği net bir şekilde ve örnekleriyle birlikte izah edilmiştir. ESEB, şahıstan aldığı e-posta sonucunda konu hakkında bir inceleme başlatmıştır. İnceleme sonucunda, Evrim Ağacı'nın içeriklerinde herhangi bir sorun olmadığı ve hemen hemen tüm içeriklerinin kaliteli olduğu tescillenmiştir.

2015 yılında Bakırcı ile irtibata geçen YouTube sayfası, konu ile ilgili özür dileyerek orijinal videoyu yayından kaldırmıştır. Evrim Ağacı, bu tip sorunların tekrar yaşanmaması için daha net bir yazar-okur iletişim ağı kurmuş ve yazılarının sonunda çeviriler ile derlemeler arasındaki farkı netleştirecek etiketler kullanmaya başlamıştır.

Siyaset ve Aktivizm

Evrim Ağacı bugüne kadar hem siyasi olmadığı, hem de siyasi olduğu için eleştiriler almıştır. Evrim Ağacı'nı siyasi olmadığı için eleştiren gruplar, bilim ile siyasetin birbirinden ayrılamaz olduğunu, siyasetin bilimin icrasını etkilediğini ileri sürmüşler ve Evrim Ağacı'nı siyasi aktivizme davet etmişlerdir. Evrim Ağacı'nı siyasi olduğu için eleştiren gruplarsa, içeriklerin bazılarında bulunan siyasi göndermeleri, eleştirileri, Evrim Ağacı'nın geleneksel olarak oy kullanmaya davet mesajlarını örnek göstererek siyasetin bilime karıştırılmaması gerektiğini ileri sürmüşlerdir.

Evrim Ağacı, siyasî partilerden taraf olmamak kaydıyla, siyaseti bir bilim olarak ele alabilmekte ve değerlendirebilmektedir. Siyasetin tarihsel ve bilimsel önemine değinen içerikler paylaşmakla birlikte, seküler, halk-odaklı, dürüst, demokratik ve bilimsel bir siyaset anlayışını açıkça desteklemektedir. Bu nedenle insanları seçimlerde oy kullanmak gibi demokratik haklarını icra etmeye düzenli olarak davet ettiği gibi, çeşitli imza kampanyalarını^[77] da hayata geçirmiştir. Ayrıca bu tip siyaseti desteklemek adına 1. Bilim, Özgür Düşünce ve Sekülerizm başlıklı etkinliğe liderlik etmiştir^[78].

Evrim Ağacı bünyesinde sol düşünceden sağ düşünceye kadar uzanan bir siyasi perspektifte koordinatörler, yöneticiler ve üyeler bulunmaktadır. Evrim Ağacı bugüne kadar bu kişilerin hepsine eşit mesafede durmuş ve hepsine saygıyla yaklaşmıştır.

Vejetaryenlik ve Veganizm

Evrim Ağacı'nın vejetaryenlik ve veganizm ile ilgili tutumu vegan organizasyonlar tarafından eleştirilmiştir^[79][80][81].

Evrim Ağacı'nın vejetaryenlik ve veganizm de dahil olmak üzere beslenme ve diyet tiplerine bakış açısı bilimsel perspektiflidir^[82]. Evrimsel biyoloji ve beslenme biliminden gelen veriler ışığında, hepçil (omnivor) bir diyeti desteklemektedirler^[73]. Genel olarak, ilkeleri çerçevesinde bilimle ilgili konularda fanatizm ve militanizm karşıtı oldukları için, söz konusu organizasyonların yaklaşım tarzlarını eleştirmekte ve hatalı bulmaktadırlar.

Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar

Evrim Ağacı'nın Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar (GDO) savunusu çeşitli kaynaklarca eleştirilmiş veya sorgulanmıştır^[83]. GDO ile ilgili genellikle gelen en kritik eleştiri, GDO'ların uzun dönem etkileriyle ilgili bilinmezlikleri ve büyük firmaların GDO araştırmalarına müdahalesiyle ilgilidir^[84].

Evrim Ağacı, GDO araştırmalarının tamamını desteklemekte ve ABD'nin Besin ve İlaç Başkanlığının (FDA) belirlediği standartlar çerçevesinde piyasaya sürülmesinde herhangi bir sakınca görmemektedir. GDO'ların şu ana dek bilinen bir zararı olmadığını ve sözde zararlarına dair genelgeçer bir şekilde bilim camiasını ikna etmeye yetecek kadar bilimsel bulgunun üretilemediğini, üretilen bulgularınsa tarafsız araştırmacılar tarafından tekrarlanamadığını ileri sürmektedir^[85]. GDO'ların uzun dönem etkilerine odaklanılmasının nedeni, kısa dönem etkilerinde hiçbir dikkate değer zarara rastlanamadığı gibi, çok sayıda faydasının tekrar deneyleri ve meta-analizler çerçevesinde tespit edilmiş olmasıdır^[86]. Bu açıdan bakıldığında cep telefonları, yüksek hızlı trenler, bilgisayarlar gibi sayısız teknolojinin uzun dönem etkilerinin henüz bilinmediği görülecektir. Bu bakımlardan, bilimsel tarafsızlık ilkeleri çerçevesinde GDO'ların zararlı olduğunu varsaymak için herhangi bir neden bulunmamaktadır. Evrim Ağacı, mantıklı çerçevelerde besinlerin GDO'lu olarak işaretlenmesini ve halkın kendi tercihini yapmasını savunmaktadır.

Evrim Ağacı'nın GDO ile ilgili yaptığı bilgilendirici içerikler, OdaTV^[87], Tarım.com.tr^[88], Zinde Türkiye^[89] gibi ortamlarda kendine yer bulmuştur.

Eşcinsellik

Evrim Ağacı'nın eşcinselliği ve eşcinsel haklarını savunusu kimi çevrelerce eleştirilmiştir.

Evrim Ağacı eşcinselliği doğal bir çeşitlilik (varyasyon) olduğunu ileri sürmekte, psikolojik hastalıkların bir arada toplandığı DSM-5 kataloğunda da alınmadığı gibi, bir hastalık kategorisine almamaktadır^[90]. Eşcinsellik evrimsel biyolojinin sunduğu mekanizmalarla kolaylıkla açıklanabilmektedir^[91].

Evrim Ağacı'nın konu hakkındaki kapsamlı analiz makalesi, Sendika.org gibi sitelerce de yayınlanmıştır^[92].

Kaynakça

Vikipedi'nin kalite standartlarına ulaşabilmesi için, bu maddenin veya bir bölümünün temizlenmesi gerekmektedir. Görüşlerinizi lütfen tartışma sayfasında belirtiniz.

Dış bağlantılar

• Resmî site