Doğum oranı
Doğum oranı, (kaba doğum hızı), bir yılda doğan canlı bebek sayısını yıl ortası nüfusa bölünmesi ve 1000 ile çarpılmasıyla bulunan oran. 1000 nüfus başına bir yıldaki doğum miktarını oransal olarak verir[1]. Doğumlar göç ile birlikte bir mekandaki nüfusun artmasının sebebidir. Doğumlar ile ölünler arasındaki fark Doğal Nüfus Artışını verir.
Türkiye'de kaba doğum hızı 2012'de ‰17.1 iken, 2013 yılında ‰16.92'a düşmüştür. 2013 yılı için kaba doğum hızının en yüksek olduğu iller; Şanlıurfa ‰33, Şırnak ‰29.9, Ağrı ‰29.3, Van ‰28.6 illeridir. Doğum oranının en düşük olduğu iller ise şunlardır: ‰10.1 Kırklareli, ‰10.6 Edirne, ‰10.6 Çanakkale, ‰11 Tunceli[2]. Dünyada olduğu gibi Türkiye'de de doğum oranları azalmaktadır.
Dünya genelinde doğum oranlarında genel bir düşüş görülmektedir. Ortalama son 50 yılda 5.4 çocuktan, 2.1 coçuğa gerilemiştir. Yıllar itibariyle Türkiye'deki doğum oranları şöyledir: 1980: ‰3.41, 1985: ‰2.59, 1990: ‰2.65, 2000: ‰2.53. Doğum oranı Fransa'da ‰13.1, Angola ve Mali'de ‰50, Hong Kong ve Ukrayna'da ‰8, Türkiye'de ‰17.3'tür.
| Yıl | KDH | Yıl | KDH |
|---|---|---|---|
| 1950–1955 | 37.2 | 2000–2005 | 21.2 |
| 1955–1960 | 35.3 | 2005–2010 | 20.3 |
| 1960–1965 | 34.9 | 2010–2015 | 19.4 |
| 1965–1970 | 33.4 | 2015–2020 | 18.2 |
| 1970–1975 | 30.8 | 2020–2025 | 16.9 |
| 1975–1980 | 28.4 | 2025–2030 | 15.8 |
| 1980–1985 | 27.9 | 2030–2035 | 15.0 |
| 1985–1990 | 27.3 | 2035–2040 | 14.5 |
| 1990–1995 | 24.7 | 2040–2045 | 14.0 |
| 1995–2000 | 22.5 | 2045–2050 | 13.4 |
Doğum oranının değişimi
- Yavaş değişim: Ülkenin sosyal, kültürel ve ekonomik gelişmesine bağlı olarak doğum oranının düşmesidir. Sanayileşme, kadının çalışma hayatına katılması, eğitim düzeyinde iyileşme, şehirleşme nedenler arasındadır.
- Gönüllü değişim:Devletlerin uyguladığı nüfus politiklarının sonucunda doğum oranının hızla düşmesidir. Çin'de 1970'lerde başlanan tek çocuk siyaseti, 2002'de yasal hale getirilmiştir. Sert şekilde uygulanan nüfus planlaması doğum oranlarını önemli ölçüdü düşürmüştür. bugün 1.3 milyar nüfusuyla dünya lideri olan Çin 2050 yılında 1.6 milyar olacak ve tahtını Hindistana devredecektir.
- Kriz modeli: Sosyal ve siyasal sistemde insanları sıkıntıya düşüren genel olaylar neden olur. Savaş, ihtilal, kargaşa, terör, göç, afetler doğum oranlarında ani düşüşlere neden olur. Türkiye en düşük nüfus artışının 1945 yılında yaşamıştır. II. dünya savaşına Türkiye'nin girmemiş olmasına rağmen etkilenmiştir[1].
Doğumlar ve siyaset
Dünya ülkeleri kendilerine özgü sebeplerle doğum oranlarına müdahale etmeye çalışırlar. Doğum oranları, ölüm oranlarıyla birlikte nüfus artış hızını belirler. Gelişmiş ülkeler düşen nüfus artış hızlarını artırmaya çalışır. Gelişmekte olan ülkeler kalkınmayı yavaşlattığı düşüncesi ile doğumları azaltmaya çalışırlar[4].
Türkiye, dünyada Endonezya'dan sonra en hızlı yaşlanan ikinci ülke[5]. Yaşlı nüfusun getireceği sıkıntılardan kurtulmak için belli bir nüfus artış hızının korunması gerektiği düşünülmektedir. Bu gerekçeyle devrin başbakanı Erdoğan tarafından uzun süre en az üç çocuk söylemi gündemde tutuldu[6]. Eski zamanlara nazaran doğumları özendirmek amacıyla çeşitli teşvikler açıklandı[7]. Aynı zamanlarda Rusya Federasyonu devlet başkanı Putin[8], İran cumhurbaşkanı Ahmedinejat[9] da doğumları teşvik eden politikalar uyguladılar.
Ayrıca bakınız
- Ölüm oranı
- Demografi
- Morbidite oranı
- Doğum oranına göre egemen devletler ve bağımlı bölgelerin listesi
Kaynakça
- 1 2 "Ders 8 :Doğumlar". DEMOGRAFİ: Nüfus meselelerine sosyolojik bir bakış. acikders.org.tr. 7 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150107131814/http://www.acikders.org.tr/pluginfile.php/4152/mod_resource/content/1/TUBA8.pdf. Erişim tarihi: 6 Ocak 2015.
- ↑ "Doğum İstatistikleri, 2013". tuik.gov.tr. 7 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140907071231/http://www.tuik.gov.tr:80/PreHaberBultenleri.do?id=16048. Erişim tarihi: 6 Ocak 2015.
- ↑ "UNdata: Crude birth rate (per 1,000 population)". United Nations. 25 August 2011. 10 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150510042018/http://data.un.org/Data.aspx?q=world+population&d=PopDiv&f=variableID%3A53%3BcrID%3A900. Erişim tarihi: 17 October 2011.
- ↑ ÇAMURCU, Yrd.Doç.Dr.Hayri. "DÜNYA NÜFUS ARTIŞI VE GETİRDİĞİ SORUNLAR". balikesir.edu.tr. 24 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20120324011327/http://sbe.balikesir.edu.tr:80/dergi/edergi/c8s13/makale/c8s13m9.pdf. Erişim tarihi: 7 Ocak 2015.
- ↑ "Hızla yaşlanıyoruz!". milliyet.com.tr. http://www.milliyet.com.tr/hizla-yaslaniyoruz--pembenar-detay-genelsaglik-1297654/. Erişim tarihi: 7 Ocak 2015.
- ↑ "Erdoğan neden 3 çocuk istediğini açıkladı?". milliyet.com.tr. 19 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20151219155935/http://www.milliyet.com.tr/erdogan-neden-3-cocuk-istedigini-acikladi-/siyaset/siyasetdetay/02.01.2013/1650260/default.htm. Erişim tarihi: 7 Ocak 2015.
- ↑ "YAP bebeği KAP teşviki". hurriyet.com.tr. 30 Ocak 2013. 23 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20130623111358/http://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/22475120.asp. Erişim tarihi: 7 Ocak 2015.
- ↑ "Putin: Rusya'da 3 çocuklu aile standart olmalı". haber7.com. 12 Aralık 2013. 14 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140214133528/http://www.haber7.com:80/asya/haber/1105176-putin-rusyada-3-cocuklu-aile-standart-olmali. Erişim tarihi: 7 Ocak 2015.
- ↑ "Başbakan'ın tavsiyesini o ülke de dinledi". haber7.com. 07 Ocak 2014. 22 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140222100632/http://www.haber7.com:80/ortadogu/haber/1113721-basbakanin-tavsiyesini-o-ulke-de-dinledi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2015.